Het boek als nieuwe kunst

(1973)–E. Braches– rechtenstatus

Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

bron

Ernst Braches, Het boek als nieuwe kunst. Oosthoek, Utrecht 1973

codering

DBNL-TEI 1

Wijze van coderen: standaard

dbnl-nr brac001boek01_01

logboek

- 2017-09-08 KE colofon toegevoegd

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar Koninklijke Bibliotheek Den Haag, signatuur: AFG 615

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Het boek als nieuwe kunst van Ernst Braches uit 1973.

redactionele ingrepen

p. V: de kop ‘Dankwoord’ is tussen vierkante haken toegevoegd.

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (II, 382, 524, 556) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

[pagina *1]

Het boek als

NIEUWE KUNST

1892-1903

Een studie in Art Nouveau

Academisch proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor in de letteren aan de Universiteit van Amsterdam, op gezag van de rector-magnificus dr. A. de Froe, hoogleraar in de faculteit der geneeskunde, in het openbaar te verdedigen in de aula der Universiteit (tijdelijk in de Lutherse Kerk, ingang Singel 411, hoek Spui) op dinsdag 10 april 1973 te 16.00 uur, door Ernst Braches, geboren te Padang, Indonesië

[pagina *2]

Promotor: prof. dr. H.L.C. Jaffé

Co-referent: prof. dr. G.W. Ovink

[pagina I]

Het boek als Nieuwe Kunst

[pagina III]

Het boek als

NIEUWE KUNST

1892-1903

Een studie in Art Nouveau door Ernst Braches

Oosthoek's Uitgeversmaatschappij BV

Utrecht 1973

[pagina IV]

Ontwerp: Alexander Verberne, Amsterdam

Druk: Koninklijke Drukkerij Van de Garde NV, Zaltbommel

Deze uitgave kwam tot stand met de steun van de

Nederlandse Organisatie voor Zuiver-Wetenschappelijk Onderzoek

ISBN 90 6046 080 4

[pagina VII]

Inhoud

I. Voorrede

	a. verantwoording
		1. Boekkunde en boekverciering	1
		2. Kunstgeschiedenis en boekverciering	6
		3. Vragen door boekkundige en kunsthistoricus niet of ten dele beantwoord	6
		4. Noodzaak en nut van de beantwoording van die vragen	8
		5. Begrenzingen van het studie-object	8
	b. inleiding		15

II. Ideologische en theoretische achtergronden van het boek als Nieuwe Kunst

	a. geboorte der nieuwe kunst: 1892
		1. Derkinderens Eerste Bossche wand	24
		2. Theorie der Nieuwe Kunst in Veths brochure	26
		3. Theorie der Nieuwe Kunst bij Diepenbrock	29
		4. Enkele samenvattingen en conclusies	32
		5. De conceptie der Nieuwe Kunst en Wagner	33
		6. De conceptie der Nieuwe Kunst en Sar Péladan	35
		7. De conceptie der Nieuwe Kunst en Aurier	38
		8. Nieuwe Kunst en Roland Holst. Afbuiging naar het Symbolisme	41

	b. geboorte der nieuwe florale decoratie: 1892
		1. Florale decoratie als redding uit de neo-stijlen	42
		2. Florale verciering naar middeleeuwse grondslagen	45
		3. De individuele expressie van de individuele emotie	47
		4. Dijsselhof als voorman van de floraal-decoratieven	48

[pagina VIII]

c. ontstaan van het materieel rationalisme: 1892
	1. Walter Crane in Nederland	50
	2. Roland Holst naar Engeland. Neergang in de waardering voor Crane	54
	3. The claims of decorative art bewerkt tot Kunst en samenleving	61
	4. Kunst en samenleving. Algemene ideologie	62
	5. Kunst en samenleving. Voorschriften voor de praktijk	67
	6. Twee bijzondere afwijkingen van het Engelse origineel	69
	7. Crane in Veths versie en de theorie van het boek	71
	8. Crane in Veths versie en het ontstaan van de moderne houtsnede	75
	9. Veth blijkt beïnvloed door het materieel rationalisme. Herkomst en theorie daarvan volgens W. Kromhout Czn.	80
	10. Kentering in de eenzijdigheid van het materieel rationalisme blijkens een discussie tussen Veth en Derkinderen	83
	11. Afscheid van de eerste fase van de Nieuwe Kunst. Gemeenschapskunst verandert van karakter	86

d. architecturaal rationalisme: 1894-95
	1. Rationalisme en Negentig. Cuypers	92
	2. Theorie van het architecturaal rationalisme. Cloquet	94
	3. Rationalistische beginselen in de boektheorie van Kalff en Theo Molkenboer	98
	4. Theo Molkenboer: Philosophie van den boekband	101

e. aanvaarding van het wiskundig beginsel: 1895
	1. De Natuur als levend beginsel gesteld in de Nieuwe Kunst	105
	2. Vermeylen verenigt God en Natuurbeginsel	107
	3. Wiskunde wordt tot ‘De Rythmus van 't Leven’	110
	4. Ook Berlage ontdekt het wiskundig principe	113

f. de nieuwe kunst volgroeid: 1897-98
	1. Neerslag in Kalffs theorie van het boek. Roland Holst	115
	2. Een laatste formulering van de beginselen der Nieuwe Kunst naar de opvattingen van Lauweriks en De Bazel	124

g. afscheid van de boekverciering: 1904
	1. Enschedés Logica in boekdruk: de geboorte van het moderne boek	128

[pagina IX]

III. Symbolische inhoudsverbeelding in het boek als Nieuwe Kunst

	a. algemeen overzicht
		1. Inleiding	132
		2. Symbolen. Verschijningsvormen	134
		3. Symbolen. Samenstellingen	135
		4. Symbolisering van de inhoud bij het vercierde boek	136

	b. afzonderlijke kunstenaars
		1. J.P. Veth (1864-1925)	144
		2. R.N. Roland Holst (1869-1938)	148
		3. J.Th. Toorop (1858-1928)	164
		4. A.J. Derkinderen (1859-1925)	178
		5. H.P. Berlage (1856-1934)	197
		6. Th. van Hoytema (1863-1917)	202
		7. L.W.R. Wenckebach (1860-1937)	203
		8. K.P.C. de Bazel (1869-1923)	210
		9. J.L.M. Lauweriks (1864-1932)	223
		10. A.H.J. Molkenboer (1872-1960)	235
		11. F. Hart Nibbrig (1866-1915)	238

IV. Natuurnavolging en rationalisme in het boek als Nieuwe Kunst

	a. decoratie naar natuurvormen
		1. Motiefkeuze	242
		2. Doorwerking van de natuurwetten in de vormgeving van verciering	248

	b. rationalisme
		1. Materieel rationalisme en het boek	250
		2. Architecturaal rationalisme en het boek	258
		3. Doorwerking van de rationalistische beginselen in de lay-out van de typografie	266

	c. afzonderlijke kunstenaars
		1. R.N. Roland Holst (1869-1938)	272
		2. J.Th. Toorop (1858-1928)	280
		3. G.W. Dijsselhof (1866-1924)	282
		4. Th.W. Nieuwenhuis (1866-1951)	293
		5. C.A. Lion Cachet (1864-1945)	299

[pagina X]

		6. A.J. Derkinderen (1859-1925)	306
		7. H.P. Berlage (1856-1934)	319
		8. Th. van Hoytema (1863-1917)	324
		9. L.W.R. Wenckebach (1860-1937)	327
		10. J. Thorn Prikker (1868-1932)	330
		11. K.P.C. de Bazel (1869-1923)	334
		12. J.L.M. Lauweriks (1864-1932)	339
		13. Th.A.C. Colenbrander (1841-1930)	341
		14. A.H.J. Molkenboer (1872-1960)	342
		15. Th.A.A. Molkenboer (1871-1920)	344
		16. J.A. Loebèr (1869-1957)	347
		17. J.B. Smits (1874-1944)	351
		18. W.C. Brouwer (1877-1933)	355
		19. P.H. van Moerkerken (1877-1951)	357
		20. R.W.P. de Vries Jr. (1874-1952)	360
		21. J.G. Veldheer (1866-1945)	363
		22. Th.J.J. Neuhuys (1878-1921)	367
		23. E.W. Koning (1869-1954)	369
		24. S. Moulijn (1866-1948)	370
		25. J.B. Heukelom (1875-1965)	371
		26. J.J.C. Lebeau (1878-1945)	374
		27. W.C.G. Rueter (1875-1966)	375
		28. S.H. de Roos (1877-1962)	378

Afbeeldingen

Aanhangsel

	chronologische lijst van boekvercieringen		467

	summary		523

	register		525

Vorige Volgende