Verzameld werk. Deel 4

‘Man Rushes Towards King at Cenotaph Service’

December 1937. Wat gebeurt daar?

‘The two minutes Armistice Service at the Cenotaph was broken by a man crying “all this hypocrisy”! You are deliberately preparing for war!’ He then dashed from the crowd, through the ranks of the naval guard, and was overpowered only a few feet from the King. He was Stanley Storey, who is stated to have escaped from a mental institution in Surrey in September.

[p. 647]

De krantenlezer herademt; het was slechts een ‘zenuwlijder’, en de zenuwlijder heeft te allen tijde een magisch effect gehad op verontruste zielen; of hij waarheid spreekt of niet is van minder belang dan het feit der afdoende zenuwen (zie Multatuli). Maar wij werpen opnieuw een blik op deze boeiende foto, die door een stom fotografisch toeval een meesterstuk van tragische representatie dezer wereld werd, en vragen:

Wat gebeurt daar?

Er ontbreekt iets op dit plaatje. Alle officiële machten zijn aanwezig, met de complete officiële tuigage: de Koning in zijn nieuwste pak; het Kruis met zijn officiële dienaar der Kerk ernaast; de Regering en de Oppositie, beide even devoot en schijnbaar onafgeleid (alleen Lord Hailsham wordt even mens, en draait nieuwsgierig het lichaamsdeel om, dat straks zijn hoge hoed weer zal dragen); de Gewapende Macht; de Politie, die van dit alles de apotheose en de dramatische ontknoping is; tenslotte de Massa, het koor der ontelbaren, dat de officiële machten (de ‘bonzen’) vereert en tegelijk haat; conservatieven, liberalen en socialisten, gij en ik, Jan en Marie, Mussert en Ritmeester, die voor het merendeel niets zien van dat gans niet officiële incidentje, maar opgekomen zijn om te vondelen en zich aan het programma te houden. De gehele Maatschappij is uitgerukt om Collectief te zijn, en er zou ook geen enkele wanklank zijn vernomen, wanneer niet die man... die zenuwlijder... kortom:

Wat gebeurt daar?

Wat is dat gekroel daar op de grond, zomaar in presentie van King George VI en Neville Chamberlain? Heeft men Majoor Attlee van de Labour Party, die als tweede van links staat opgesteld, daarvan wel van te voren bericht gezonden? Hij vertegenwoordigt immers officieel de Oppositie; hij is de Apollo der Oppositie! Maar ook hij schijnt niets te maken te willen hebben met die indecente politionele verkrachtings-scène daar op de grond, vlak voor het Kruis. Dat Kruis kijkt trouwens ook zo onaandoenlijk, alsof het nooit iets met zenuwlijders uitstaande had gehad; op dit plechtige moment, Armistice Day, heeft het geen speciale gedachte over voor Franciscus van Assisi, Savonarola, Pascal; het behoort hoog-

[p. 648]

stens, evenals Attlee, tot His Majesty's Loyal Opposition.

De enige, die niet loyaal is, is de zenuwlijder, wiens lijf bezwijkt onder de krop van agenten, die hem trachten te verstikken, en met hem het drama, waarover men niet alleen twee minuten, maar liefst 365 dagen van het jaar zwijgt. Hij, Stanley Storey, zou zichzelf gaarne als de profeet van de Waarheid hebben laten kronen, maar voor de duivel, er moeten toch wapens zijn tegen de heer Hitler en moet men die wapens dan afschaffen om der wille van een zenuwlijder? De agenten zijn er, om de Waarheidsman tot Paradox te maken, en te reduceren tot incident wat de tragedie dezer wereld is.

Wat gebeurt daar?

Alleen het Kruis, dat toch van ouder komaf is dan de rest, voelt plotseling een vage historische associatie opkomen en krabt zich achter het oor (hetgeen men op de foto evenmin ziet als de overstelpte zenuwlijder); het herinnert zich iets uit de tijd, toen het nog niet zo fraai versierd was en zo oordeelkundig gemanaged werd; was dat niet... was dat niet... laat eens zien, het moet nu toch al bijna tweeduizend jaar geleden zijn... wat was dat ook weer voor een incident....

Gebeurde zoiets niet op Golgotha?