Briefwisseling 1930-1940. Deel 2

412. E. du Perron aan M. ter Braak
Bellevue, 22 Juli. [1933]

aant.

Beste Menno, Ik heb een hoop te antwoorden op je brief, en allereerst het snertstukje van Dirk terug, waarover maar niets. De rest wou ik ook haastig afdoen; later mondeling meer.

1. Kan je me niet met potlood aangeven waar mijn herhalingen zijn? Het zal wel waar zijn dat ze vnl. den regisseur betreffen, omdat ik daar later (na een gesprek met Bob) nog den dirigent bij heb gedaan.

2. Een op den kop gezetten notaris is geen notaris. Dit is weer die goochelpartij waarbij een avonturier eigenlijk een huisvader is en een pastoor een eroticus. De strijd in jou voltrekt zich tusschen je temperament, van polemicus dus, partij kiezend (dat wat Lawrence ‘de waarheden van het bloed’ noemt), en je hoofd, dat blijkbaar het bestaansrecht als uiterste criterium wil aanvaarden! Ik zeg ‘windbuil’ en ‘ploert’ omdat ik partij kies en naar mijn ‘bloed’ luister; - ‘ethischer’ dan dat is het niet. Bovendien kan ik den notaris bestrijden zonder die woorden, en zooveel je maar wilt; het wordt dan ‘essayeerend ideologisch’, als mijn stuk tegen den acteur. Gisors zonder opium en polemisch, is alweer geen Gisors. Maar het ergste van alles vind ik je definitie: ‘het genie van den notaris (d.w.z. de absolute gelijkwaardigheid als bestaand schepsel met “ons”)’. Daargelaten of je ‘ons’ moet zeggen of ‘Nietzsche’, vind ik deze gelijkwaardigheid pijnlijk, want waarom dan nog ‘notaris’ en niet ‘hond’? Ik voel ook veel voor je hond Loelaps - o, oneindig meer dan voor den notaris - maar als definitie van het genie lijkt zijn bestaansrecht mij zwak. - Nogmaals: wat je in de eerste plaats moet uitvechten is die strijd in je tusschen ‘bloed’ en ‘geest’; je geest is wijs- objectief, of sceptisch; je ‘bloed’ polemisch en wat jijzelf een ‘instinctief verzetsleven’ noemt. Kies je nog (met

[p. 117]

je bloed mee) partij, of ga je alles (sceptisch!) ‘begrijpen’ met je geest? Dat is de vraag. Kies je partij, dan zal je moeten strijden ook met alle middelen van den geest; zonder de woorden ‘windbuil’ en ‘ploert’ (à la Multatuli), soit - maar dan met al de doeltreffendheid van de ‘ideologie’ (à la Benda). - De kwestie van heroïsme wordt hier alleen nog maar een ander stadium, lijkt mij, en onafhankelijk van onszelf.

3. Het is verdomd rot dat je me niet een behoorlijk boek - objectief, schoolsch - over die Grieken kunt bezorgen. Nietzsche erover lees ik liever later. Ik heb tot mijn verwondering ontdekt, op mijn eigen houtje maar in de excerpten van Casimir, dat Protagoras een heel wat genialer man (denker) is dan Einstein. Ik voel ook erg veel voor een ander man, ex-hedonist, Hegesias, die den dood predikt als de eenige ‘kritiek’ op dit rotte leven. Deze twee, en dan nog de heer Anaximandes, trekken mij heel wat meer aan dan Heraclitus, met zijn ‘vuur’-theorie. Maar daarom juist moet ik andere lectuur hebben, niet van Nietzsche, maar liefst ook niet van een idioot.

4. Bouws schreef mij niet meer, misschien des te beter voor hem. Ik brand van verlangen om hem op te laten hoepelen, dat mispunt, al is zijn bestaansrecht misschien - neen, zeker - even onomstootelijk als dat van den notaris en van het mispuntje Theun, dat voor jou geen ‘windbuil’ of ‘ploert’ is, maar een ‘schoelje’. - Schrijf me in ieder geval nog wat je met Zijlstra hebt afgehandeld. Nòg een mispunt - voor mij, en niet véél beter dan Bouws. Ik ben blij dat ik in ieder geval uit Forum ga, ook als het bij ongeluk bleef voortbestaan. Zoo'n Zijlstra mot ik ook allerminst. - Zou je niet een kort panopticumpje wijden aan dien Doktor José? - En nog iets: kan je mij niet opgeven wat er nu precies met dien revolutieroman van bewusten Theun gebeurd is, opdat ik geen vergissingen bega? Waarom schrijft dat knaapje nu over de jezuieten en Mohammed, terwijl de revolutie nog braak ligt? Vergeet niet hierop te antwoorden.

5. en slot. Mijn stuk over Malraux viel mij lang niet mee. Moeizaam en onhelder geschreven; wel met juiste dingen erin,

[p. 118]

maar zonder de klop van mijn ‘bloed’. Een beroerd slotstuk. Enfin... Jou zij dank!

Hartelijke groeten, ook van Bep.

je

E.

P.S. - Bep is bijna klaar met je Politicus, zal het ms. spoedig aan Greshoff zenden en jou dan schrijven. Veel van mijn argumenten zijn trouwens de hare - dat komt van dat samenhooren. Nu nog een ‘bloedwaarheid’ - niet van Bep, alleen maar van mij. - Als een man veel van een vrouw houdt en zijn heele leven op haar gezet heeft, en er komt een andere man, beter dan hij desnoods, maar zelfs dat hoeft niet, die die vrouw van hem wegneemt, dan kan hij, zonder een idioot te zijn, en volkomen doordrongen van het bestaansrecht van dien man, hem toch opruimen ‘middels’ één stukje lood. Dat is dan ook ‘instinctiefverzetsleven’ - maar zonder dàt, zou men verder kunnen slapen gaan.