Logo DBNL
Emblemata politica (1651)

Emblemata politica

(1651)–Marcus Zuerius van Boxhorn–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Disputatio X I V.
De mutatione reipub. & initiis Monarchiae Caesarum,
sive C. Julius Caesar.
Jvlivs Henricvs Carer Respond.

Thesis I.

CUm jam longe latéque orbe perdomito princeps gentium esset Roma, ejusdemque majestas

foris ubique adoraretur, in exitium libertatis suae domi grassari coepit. Quippe per omnes tracta imperiorum formas ac exercita, Regum optimatum, &, cum tribuni plebis praevalerent, populi etiam dominationem, pressa ordinum continuis dissensionibus, postquam paucorum potentiae se per annos jam plures sensisset obnoxiam; tandem, urgentibus imperii fatis, veterisque Reipubl. instituta moribus hominum haud diutius ferentibus, unius principis arbitrio se submisit, inque sinu ejus fessa & fatigata discordiis, velut quietura, consedit; oblita juris jurandi, quo se, post ejectos feliciter Tarquinios, obstrinxerat olim populus, nunquam passurum sese aliquem Romae regnare.

I I.

Ergo ex laceratis usque adeò veteris Reipub. visceribus, ut jam

prope esset nulla, augustissima illa Monarchia Caesarum enata est; coepta quidem in Julio & iterum accisa; revocata tamen ab Augusto, ab eodem Tiberioque aucta, ab his ad reliquos ejusdem sanguinis hereditario velut jure transmissa, dehinc usque ad ipsum imperii occasum (neque enim aut Romanum imperium, aut Romani Caesares jam dicendi sunt) continuata; ita haec dispensantibus fatis, ut in quo coeperat imperii modo imperium Romanum finiretur.

I I I.

Monarchia autem Caesarum Romanorum nihil aliud fuit, quàm unius regia summa 7 absolutissima potestas, sive παμβασιλεία, hereditario jure ad posteros transmissa, qua omnis Senatus populique Romani potestas inter ipsa statim initia penitus est exstincta.

Inde populus Romanus, post ejectos reges liber, sub Caesaribus invidioso potius, quàm convenienti nomine dicitur, servire; ut & libertas ejus sublata, dum Caesarum imperium & libertas ferè opponuntur. Quod tamen haud ita accipiendum est, ac si nulla sub Caesarum dominatu fuerit populi libertas, sed quod non ea, quae in veteri Republ. in quâ & penes populum praecipua ac insignita maximè pars imperii erat. Nec enim imperium sed tyrannis est, ubi omnis adempta est populo libertas. Quod quis de Romanorum Caesarum, aut aliorum omnium, quorum itidem summa est potestas, imperio meritò affirmaverit? Quantumvis enim obnoxius & non suus populus tacitis legibus ad salutem communem procurandam ita obstrictos principes sibi habet, ut iis violatis ne quidem

agnoscere eorum principatum teneatur. Caeterum illius tam celebris mutationis, qua in omnium optime constituta & tot pro libertate repertis legibus ac magistratibus confirmata Republ. unius imperium factum est, quod omnium fuerat, cum initia jam nobis breviter explicanda sint, & quae huc faciunt prope sint infinita, neque nunc singulatim expendemus omnia, neque praecipua, ex quibus facile colliguntur caetera, praetermittemus. Quod postremum facile obtinebimus, si in duo, cum statum Reipub. Romanae, qualis tunc fuit, tum Julium Caesarem (nam de Augusto ejusque rebus ac artibus alibi dicendum erit) propius inspiciamus.

I V.

Et faciem quidem Reipubl. inspectantibus haud alia quàm corruptissima offertur; in qua non

jus, non leges, non pax valebant, sed studia tantum, eaque acerrima & infestissima nunc surgentium, nunc suc cumbentium factonum; per quas armato in suum exitium populo Mariana quidem Cinnanaque rabies intra urbem praeluserat, ut Syllana tempestas latius intra Italiam tamen, detonaret. Caussa mali, ut recte Florus lib. iv. cap. ii. eadem, quae omnium, nimia felicitas. Per hanc enim dum aliis odio est nimia quorundam potentia, alii partam retinere, alii parem comparare student, aliis procerum, aliis populi, aliis militum sibi studia conciliantibus, facile pauci caeteris majores, Caesar, Crassus, Pompejus de invadenda Repub. quo per priorum temporum dissensiones prope exstincta jam erat, convenêre. Haec prima est triumviralis Oligarchia, qua terrarum orbis imperium trium societate, à

Caesare Gallia, à Crasso Asia, à Pompejo Hispania, à singulis maximi exercitus, sunt occupata. Decem annos traxit ista dominatio. Exinde, quoniam mutuo metu tenbantur, ut raro in societate potentiae est concordia, Crassi morte apud Parthos & morte Juliae Caesaris filiae, quae nupta Pompejo generi socerique concordiam matrimonii foedere tenebat, statim aemulatio erupit. Iam, ut idem Florus Ioquitur, Pompejo suspectae Caesaris opes, & Caesari Pompejana dignitas gravis. Nec hic ferebat parem, nec ille superiorem. Inde fax belli civilis. Quo superior Caesar perpetui Dictatoris nomine omnia mox sub potestatem accepit. Multorum ergo certamina de imperio desinunt fere in Oligarchiam, aut potentiam paucorum; haec autem facile se vertit in Monarchiam, sive domina-

tionem unius, qui aut melior caeteris sit, aut viribus major. Neque sane est quod magis expediat discordanti Reipubl. quam unius absolutissimus principatus. Supremum fastigium cum non admittat controversias de imperio, & dissidentium aliarum Rerumpubl. praesentissimum remedium sit, haud absurdè illi sentiunt, qui Monarchiam, si quidem eam ingenia hominum pati possint, reliquis imperiorum formis anteferendam esse arbitrantur.

V.

Accesserat ad tot tantarumque dissensionum mala neglectus mos, tanta olim majorum prudentia constantiaque observatus, eminentium hominum virtutes parce colendi, ne scilicet, quia conjunctam plerumque ambitionem habent, nimiis aut honoribus evectae, aut instructae viribus, contempta exu-

taque aequalitate, ac vicissitudine parendi & obsequendi, ad mutandam invadendamque Rempubl. aliquando verterentur. Tantum quippe periculum imperio, praesertim plurium, imminet à summis quorundam & exquisitissimis virtutibus, si quidem nimium extollas, quantum à summis vitiis. Quare non in populari tantum, sed & optimatum statu pro aequalitate partium, ut rectissime observat & in Oratione de C. Caesare Dictatore loquitur illustris Heinsius, ab iis, quorum interest, inprimis vigilandum est. quae non dignitates modo nimias ac opes, sed nobilitatem, aliaque id genus, ac, ut Aristoteles praeclare sentit, virtutem quoque nimiam excludit. Nam & virtutes quorundam nimiae esse possunt Reipubl. ac ideò suspectae esse debent. Inde laudabilis instituti & aequissimus ille A-

theniensium & Ephesiorum Ostracismus, quo factum; Ne quis ex omnibus unus, etiam virtute, nimium excelleret: si quis excelleret, alio loco & apud alios esset, atque in exilium mitteretur. Quod qui iniquum esse existimant, quam aequum, quia necessarium, sit jus dominationis in Republic. & quid huic debeatur, ignorant. Certe in Caesare ac Pompejo id neglectum, dum ut virtutibus eminent suprae caeteros; ita auctoritate & honoribus extolluntur, ad unius potentiam ac dominationem viam stravit. Constans ergo ac egregia pro Republ. fuit vox illa Catuli apud Vellejum lib. ii. Esse quidem Pompejum praeclarum virum, sed nimium jam liberae Reipub. neque omnia in uno reponenda. Qui ergo honorum bene gestorum in Republic. majores collatos debere esse praemia contendunt, nimium

falluntur. Neque enim tantum cuique in Repub. tribuendum est, quantum meretur, sed quantum securitas Reipub. patitur.

V I.

Quibus Reipubl. vitiis factum sit, ut unius opportuna dominationi redderetur, jam constat. An juste & bono publico eo pervenerit Caesar, restat ut explicemus. De eo enim inprimis ambigitur. Plerique enim tyrannum, patriae libertatisque communis & bonorum omnium hostem appellant; & meliorem Pompeii, quam Caesaris caussam fuisse contendunt. Nobis Caesaris quam Pompeii caussa melior; &, quanquam Pompeii illa, Reipublic. caussa ac hominum meliorum, ipsius etiam Catonis tunc haberetur; hi boni nobis potius, quam prudentes, factio potius, quam Respubl. fuisse videntur. Quas privatas graves-

que Caesari injurias Pompejus intulit, quod attinet, sine armis civilibus salvi esse non poterant aut Caesar, aut tot alii, qui eum sequebantur. Neque interim istam belli civilis justam caussam esse posse asserimus. Quippe quantumvis innocenti & quibusvis machinis in exitium petito civi ea defensio haud permissa est, quae bella civilia secum trahat. Nec, si ad ea, quae Reipubl. quisque debet, attendamus, hic locus est ulli ejusmodi armatae privatae innocentiae defensioni. Quanquam enim Respul. repertae sint, ut omnium in singulis, & singulorum in omnibus salus obtineatur, hac tamen lege quisque convenit in societatem civilem, ut justius sit perire innocentem privatum, quàm ejus salutis caussa Rempublic. salvam non esse.

V I I.

At vero si bella ea omnia, etiam civilia, aequissima censenda sint, quae ad salutem civium ac imperii decus & amplitudinem revocanda referuntur, quibusque imminens jam iis ultimum exitium avertitur, bellum à Caesare contra Pompejum gestum haud modo aequissimum, sed necessarium fuisse contendimus. Respublic. quippe Romana, in partes tot per annos divisa, in eum statum pervenerat, ut nomen tantum & imaginem, non vim ac usum Reipub. haberet, nec tam societas civilis esset, quam dissolutio quaedam societatis. Si ergo laudibus in coelum merito extollantur illi, qui primi homines vagos & inconditos vi etiam in societatem civilem convenire subegerunt, non minus hercle commendanda sunt Caesaris ausa, quibus florentissimam olim Rem-

pub., jam nullam, velut ab exitio revocandam ferro, cum aliter non posset, & omnes pacis oblatae conditiones à Pompeio repudiarentur, suscepit. Instissima ergo Caesari caussa belli fuit, & caussae, magno imperii bono, favit fortuna, cum ea ex Pompejo, cujus atrocius fuisse ingenium constat, sperare non potuerit populus Romanus, quae ex admiranda illa mansuetudine victoris, sed omnibus ignoscentis, Caesaris accepit. Intererat Reipub. ut Pompejus vinceretur.

V I I I.

Victo in Pharsaliae campis Pompejo, ac in AEgypto occiso, reliquaque omni factione debellata, major jam omnibus Caesar delatam sibi sub perpetuae Dictaturae titulo supremam potestatem accepit; quam, sed trimesti spatio circumscriptam, vetus etiam Respubl. optimo consilio identidem

admiserat. Inde illa multorum judicia de Caesare, velut tyranno, qui oppugnaverit patriam, everterit Rempub. ac oppresserit libertatem; & de Caesarum imperio, velut in primordio ex tyrannide enatum, legitimum demum factum sit quadam quasi usucapione & longi temporis praescriptione, per quam sit ut in privatis rebus, jure Romano, juxta possessorem pronuncietur. Contra nobis certe videtur. Non oppugnavit patriam, non evertit Rempub. aut jugulum libertatis Caesar petiit, sed inter eos, qui magis sine legibus & magistratibus vivebant, quam in libertate, eam probavit ac praetulit imperii formam, quam tempora & mores hominum flagitabant, & quae ad publici egregii bonum reddendum sola erat comparata. Quin igitur legitimi principes fuerint & Caesar; & qui

eum, ut oportet, in imperio excepere, haud dubitandum est; subscribendumque judicio Taciti Annal. i. Non aliud discordantis patriae remedium fuit, quàm ut ab uno regeretur. & iterum Histor. i. Omnem potestatem ad unum conferri, pacis interfuit.

I X.

Iniquissimi autem & perditissimi illi, qui in Curiâ Pompejâ Caesare oppresso, tribusque supra viginti vulneribus confosso, caede tanti principis sese cruentavêre. Quanquam enim ea tempestate id facinus aliis pulcherrimum, aliis deterrimum videretur, ut legere est Taciti Annal. i. nobis tamen magna ratio est statuendi, eos ut improspere, ita quoque impie ac scelerate repetiisse veteris Reipub. libertatem. Neque aliter sentiendum persuadent quae ad necem Caesaris impulisse ejus percussores,

tradit Suetonius. Non enim illa satis ostendunt tyrannidem in imperio Caesarem exercuisse: & boni civis est amare ac tueri praesentem qualemcunque Reipub. statum, etiamsi possit melior dari. Quod de principibus ille, de Rebuspub., licet undiquaque non optime sese habeant, affirmaverim; Non esse iis usui crebras mutationes.

X.

Imprudenter tamen Caesar, qui summum rerum fastigium jam indeptus, & Dictatoris nomen accepit, & uno omnia momento mutare aggressus est; denique corporis armatos custodes amovit. His enim provocato odio interitum sibi acceleravit. Quanto consultior Augustus? qui & nomine Principis omnia sub imperium accepit; & paullatim insurrexit ac veteris Reipub. instituta immutavit. Nec

enim satis periti rerum sunt, qui mutata Repub. uno velut ictu mutari omnia debere statuunt. Sed haec de C. Iulio Caesare Dictatore pro instituto nunc dixisse suffecerit.


Vorige Volgende