Ruzie over roman wordt in Het Volk uitgevochten
AMSTERDAM, 10 augustus - Tussen de socialisten P.L. Tak, hoofdredacteur van Het Volk, en Jacob de Haan, redacteur van de kinderrubriek in die krant, blijkt een ernstig verschil van mening te bestaan, dat zij nu in Het Volk naar buiten brengen.
De aanleiding tot deze affaire is De Haans roman Pijpelijntjes die in juni van dit jaar verscheen en onlangs in een herziene editie opnieuw werd uitgegeven. Bijna niemand heeft dit boek in de eerste druk kunnen lezen, omdat zeer kort na de verschijning vrijwel de hele oplage werd opgekocht door de letterkundige Arnold Aletrino, aan wie de roman was opgedragen.
Pijpelijntjes beschrijft op aangrijpende wijze de homo-erotische vriendschap tussen de studenten Sam en Joop, die in de Amsterdamse buurt ‘de Pijp’ wonen. Aletrino, wiens roepnaam ‘Sam’ luidt, meende zich in een van de twee hoofdpersonen te herkennen. Hij verbrak de vriendschap met De Haan, en trachtte verspreiding van het boek tegen te gaan. In de tweede druk is de opdracht verdwenen en zijn Sam en Joop veranderd in Felix en Cor.
Aletrino kan tevreden zijn, Tak is het niet. Na lezing van de eerste druk ontsloeg hij De Haan op staande voet, omdat hij van mening was, dat door diens toedoen ‘de zonden van Sodom en Gomorra’ met Het Volk in verband zouden worden gebracht. Zou het uit de handel verdwijnen van Pijpelijntjes hem misschien tot een milder oordeel over zijn jongere partijgenoot hebben kunnen brengen, het verschijnen van de tweede druk heeft zijn morele verontwaardiging weer doen oplaaien en hem tot nieuwe veroordelingen verleid.
Hij meent in Het Volk dat De Haans boek ‘het produkt (is) van een kranke fantazie’ en schrijft ‘Wij ontraden de lezing dan ook ten stelligste’. De Haans vraag, eveneens in Het Volk, ‘of een artist zó behandeld moet worden, om een zuiver literair boek, dat hij schreef’ lijkt voor Tak helaas geen punt van overweging.
De auteur van de omstreden roman is op 31 december 1881 in Smilde geboren in een groot gezin van een orthodox-joods godsdienstleraar (waartoe ook Carolina behoort die later naam zal maken als de schrijfster Carry van Bruggen). Jacob Israel de Haan heeft een opleiding voor onderwijzer genoten en heeft helemaal met zijn godsdienstige opvoeding gebroken. Als letterkundige heeft De Haan gedebuteerd met naturalistische novellen en nogal traditionele gedichten. Hij heeft vooral gepubliceerd in het maandblad Nederland.
Auteursrechtelijk beschermd