Des wereldts proef-steen ofte de ydelheydt door de waerheyd beschuldight ende overtuyght van valsheydt
(1643)–Anton van Bourgoingne, Petrus Gheschier–
Auteursrechtvrij
[pagina 104]
| |
Waerheydt.
| |
[pagina 105]
| |
VVaerheydt.Dit sal ick in dicht verclaren,
Ionckher past hier op mijn snaren;
VVant die dese plaet bekijckt,
Siet een beeldt dat u ghelijckt.
Ghy quaemt over seven weken,
Als een popken op-ghestreken;
Al u cleeren en ghewaet
VVaren goudt en silver-draet:
En het docht u fraey te wesen,
Dat de dochters u soo presen,
Om dat opghepronckte cleedt,
Dat soo geestigh stondt, en breedt.
Maer dit waren al Sottinnen,
Die de Ydelheydt beminnen,
Die niet verder konnen sien,
Als den neuse sal ghebien.
VVijse mannen die dit saghen,
Deden niet dan staegh beclaghen,
Dat ghy schiept soo groote vreught
In een saeck die niet en deught.
Antwoordt my, ick sal u vraghen:
Als ghy saeght nu dese daghen,
Op den Burgh met roeyen slaen
Eenen swarten Indiaen;
| |
[pagina 106]
| |
En dat hy kreegh op den rugghe
'T leeuwken van de stadt van Brugghe;
Als een brandt-merck voor sijn quaedt,
Dat hy dé langhs 'sHeeren straet;
Meyndt ghy dat die felle slaghen,
Die hy als een fielt moest draghen,
Hem aenbrochten eer oft lof?
Neen, het liep hem anders of.
Meyndt ghy dat hy wierdt verheven
Door de B hem soo ghegheven?
Ionckher dit's een ydel leer,
'T was sijn schande, niet sijn eer.
Alsoo is't oock groote schande,
Dat de beste van den lande
Daer soo moedigh henen gaen,
En op schoone cleeren staen;
En dat oock veel slechte mieren
In de cleeren prachtigh swieren,
Daer het cleedt oock schoon verguldt,
Is een brandt-merck voor de schuldt.
Godt die heeft ghemaeckt de cleeren,
Om aen Adam claer te leeren,
Dat dit decksel aen sijn lijf,
VVas de straf voor sijn bedrijf.
En had Adam niet ghevallen,
Noch met Eva willen mallen,
| |
[pagina 107]
| |
Elck-een ware sonder leedt,
En wy ghinghen sonder cleedt.
Daerom alle schoone cleeren
Ons beschamen, niet ver-eeren,
Min oft meer als doet de handt
Die-men op den rugghe brandt.
VVel hoe compt dan dat de menschen
Soo door wercken, als door wenschen,
Trachten buyten hunnen staet,
Naer een princelijck ghewaet;
En oock van uyt-heemsche steden
Roepen al de nieuwigheden,
Met den meester die-se plant,
Tot bederf van 't gansche landt?
Iae, dit alleen bedrijven,
Maer den armen laten blijven,
En van hongher gantsch vergaen,
Om heel moy ghekleedt te gaen?
Ick en can dit niet begrijpen,
VVie dat voorstelt dese pijpen;
VVie den mensch soo maeckt verdwaest,
Dat hy in dit stuck soo raest.
Seker als ick't wel bemercke,
Ydelheydt gaet hier te wercke:
Ydelheydt speelt desen bal;
Ydelheydt die rockt dit al.
| |
[pagina 108]
| |
Ydelheydt roert onse sinnen
Om de cleeren te beminnen,
Maer sy laet in duysternis,
Dat het cleedt een brandt-merck is.
Oversulcks de sotte lieden,
Die sy derft hier in ghebieden,
Gaen soo diep in dese zee,
Dat-se landt en sien, noch ree.
En dit loopt soo verr' op heden
Datter niemandt is te vreden,
VVat hy is, oft waer hy gaet,
Met een cleedt naer sijnen staet;
Inder voeghen dat de cleeren
Van de Iouffers en de Heeren,
Over al ghemeene zijn,
Soo aen esel als aen swijn.
VVie sal konnen tusschen-scheyden,
Alsser twee malckander leyden,
VVie daer eel-man is, oft boer;
VVie daer maghet is, oft hoer!
Niemandt sal hem onderwinden
Dit verschil te konnen vinden;
VVant den pracht van arm en rijck
Is nu over al ghelijck.
Iae, een ieder soo ghestreken,
En soo netjens op-gheleken,
| |
[pagina 109]
| |
Dat ghy niet en weet bykans,
Oft ghy vrouwen siet, oft mans.
Soo veel moden, soo veel wijsen
Siet-men hedens-daeghs opr-rijsen,
Dat-men noyt tot desen dagh
In de wereldt sulcks en sagh.
Al de cleeren die sy draghen,
Tot de Fransche wijde kraghen,
Zijn soo wonder in den schijn,
Dat-se niet bekent en zijn.
Merckt van achter en van veuren,
Ghy siet wat van veel coleuren,
Soo ghenaeyt, ghefronst, gheboort,
Soo gheploeyt, ghestickt, ghekoort;
Soo doorhackelt, soo doorsneden,
Soo ghedreven aen de leden,
Soo ghespannen aen het gat,
Dat het is, 'k en weet niet wat.
Siet eens tot u groot verblijden,
Siet het kraem van alle sijden;
Siet de cleeren die-men snijdt,
Sie de nepen die-men lijdt.
Maer om dit wel voort te drijven,
En met wetenschap te schrijven,
Siet voor eerst den sotten hoet,
Die me-Ionckher proncken doet.
| |
[pagina 110]
| |
Desen somtijdts scherp van boven
Gaept van onder als een oven;
Morghen is hy swaer en plat,
Over-morghen licht en glat:
Nu ghehayrt, dan sacht van voeye,
Nu ghelijck een kieken-koeye;
Dan bevanghen met een bandt,
Dan beleyt met eenen kant;
Nu weer los en sonder banden,
Dan heel smal, nu breedt van randen;
Nu met pluymen licht beset,
Dan heel kael naer d'oude wet;
Nu met stricken soo behanghen,
Dat-se meenen al te vanghen
VVat hen swaer oft licht te voet
Op den wegh comt in't ghemoet.
Keert van hier naer d'omme slaghen,
Naer de kraghen die-se draghen,
En besiet die seylen wel,
Hoe-se vlieghen langhst het vel.
Dese zijn soo breedt als sillen,
En sy hanghen tot de billen,
Nu ghesteven, dan heel slack,
Nu heel hardt, en dan heel swack.
Somtijdts pramen-se de kele
Door de stricken wat te vele;
| |
[pagina 111]
| |
Ieder strick ontrent den crop
Schijnt te dienen voor een strop.
Van het wambays, van de broecken
Veel te segghen oft te soecken,
Schijnt verloren aerebeydt
Om de onghestadigheydt.
VVant de sinnen van de Heeren
In de cleeren soo verkeeren,
Dat een wijs vernuftigh man
Dit niet licht begrijpen can.
Dan is't wambays toe-ghesloten,
Dan is't open als de goten;
Dan ghespannen, dan gheslackt,
Dan op ander snuf ghemackt.
Heden zijn 't carrote-broecken,
Morghen rondt als oven-koecken;
Heden op sy Fransch ghedraeydt,
Morghen Spaens-wijs op-ghenaeydt.
Mantels die de schouders decken
Schijnen cleeren voor de ghecken,
En verkeeren in 't fatsoen
Lichter als de winen doen.
Heden kort als Simme-rocken,
Morghen lanck als vrouwe-clocken,
Dan capoten al-te-mael
Al la Prince Cardinael.
| |
[pagina 112]
| |
Koussen met meer beuselinghen
Laet ick onghemerckt daer springhen,
VVantter soo veel soorten zijn,
Alsser druppels in den Rijn.
Hooghe schoenen die behaghen,
VVant sy't lichaem hooghe draghen;
De door-kerfde zijn oock goedt
Teghen sneeu, en water-vloet.
Iae de Maene-wijse gheesten
Doen hun schoenen soo verleesten,
Dat-men uyt hun schoenen siet,
Dat de Maen in't hooft ghebiedt.
VVant sy die lanck Maen-wijs draghen,
Sacht ghevult om niet te claghen,
Langher als de voeten zijn,
VVaere pijne sonder pijn.
Ionckher moet oock op de Schepen
Aen het been de leerssen slepen,
Hoe wel dat den kalen weerdt
Op het stal heeft peerdt noch steert.
Hoordt een woordt noch eer wy sluyten,
Van 't ghewaet van lichte Tuyten,
En besiet eens 'tpoppe-goedt
Dat soo ketelt haer ghemoedt.
Daer sy mede zijn soo schoone,
En haer stellen als ten toone,
| |
[pagina 113]
| |
Als sy gaen in vollen staet
Gh'lijck Pauwinnen over straet.
Let op al haer ydel dinghen,
Perels, diamanten, ringhen,
Sluyers, waeyers, voet-ciraet,
Pluymen, ketens, handt-ghewaet;
En bysonder op de kerels
Naer den ydel snuf des wereldts,
Die den lichten Franschen aert
Ons in dit ghedicht verclaert.
Rob' à bend', à la princesse,
Rob' à poinct, à gentilesse,
Rob' à la commodité,
Rob' àsacq, & sacq plissé.
En daer mé soo wil ick strijcken,
VVant ick moe ben van te kijcken,
En wel dapper onghesint,
Dat-men sulcken menschen vint,
Die door eyghen liefde droncken,
Met een brandt-merck willen proncken,
En doen vuylder als een dief,
Die daer in vindt ongherief.
VVel wat droes zijn dit voor tijden,
Dat-men comt om prijs te strijden,
VVie daer best vertoont in 't landt
'T merck in Adams vleesch ghebrandt?
| |
[pagina 114]
| |
Seker dit zijn dwase kuren
Die nu hedens-daeghs ghebeuren,
Die den Heer hiel voor ghebreck
Eertijdts in den rijcken vreck.
En naer't segghen van den VVijsen
Niemandt magh sijn cleeren prijsen,
Oft soo wie dit treckt ter handt,
Prijst sijn eyghen sonde-bandt.
Leert dan menschen, dat de cleeren,
Als een brandt-merck, ons ver-eeren;
Leert, en schouwt met alle macht
Overdaedt in cleeren-pracht.
|
|
