Groot gebedenboek ten gebruike van katholieke christenen voor alle dagen en tijden van het jaar en alle omstandigheden des levens

[p. 695]

Goede Vrijdag

De passie is het uur des Heren; vrijwillig heeft Hij Zich aan het lijden overgeleverd; daartoe was Hij gekomen. Maar Christus zelf noemt zijn passie eveneens het uur van den vorst der duisternis (Luc. 22, 53). Het zijn de bozen die Hem hebben doen lijden en die Hem hebben gedood: de verrader Judas, de hogepriesters met hun raad, Pilatus en Herodes, de menigte der Joden. Onze zonden zijn het die Hem in de hof bloed hebben doen zweten, die Hem hebben gegeseld en bespot, die Hem aan het kruis hebben genageld. De passie des Heren is ook het uur van den boze, zozeer dat de boze kon menen dat het uitsluitend zijn uur is geweest. Dit is het mysterie der boosheid, dat de Goede Vrijdag tot een uitzichtloze rouwdag zou maken, als hij niet werd voorafgegaan door de Witte Donderdag, en niet werd gevolgd door het Pasen van Christus' verheffing.

Telkens opnieuw overwegen wij het lijden van Christus: de doodsangst, de geselroeden en de doornenkroon, het kruis en de nagelen. Maar hoe groot deze passie is geweest, hoe geheel en al onvergelijkbaar met wat pijn en foltering ooit een mens hebben doen lijden, zullen wij nimmer kunnen vermoeden. Enkele woorden hebben de evangelisten opgetekend. Allereerst de kreet in de hof, toen de beklemming van de angst het bloed door de poriën van Christus' lichaam drong: dat, als het niet de duidelijke wil des Vaders was, dit lijden aan Hem zou voorbijgaan. En vervolgens die andere nooit te begrijpen kreet aan het kruis: ‘Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij Mij verlaten’. Zo groot is dus Christus' eenzaamheid geweest; in zulk een mate heeft Hij Zich in zijn passie ontledigd van zijn gelijkheid met den Vader door de gestalte aan te nemen van een slaaf (Phil. 2, 6-7). Zo groot zijn dus onze zonden. Maar ook: zo groot is de liefde van onzen Verlosser.

Want in de passie des Heren is het geheim van Gods liefde even groot als dat van Gods rechtvaardigheid. Was het nodig dat de Heer zoveel leed om de wereld te verlossen? Hij zelf heeft het antwoord gegeven: ‘Moest de Christus dit alles niet lijden?’ (Luc. 24, 26). De oude vaders en de theologen in later tijd hebben hierover nagedacht en naar een oplossing gezocht; zij hebben

[p. 696]

gesproken over de rechten van den satan welke aan deze tweede boom des levens werden ingelost, over de genoegdoening van de beledigde majesteit Gods, over de dood welke alleen door de dood kon worden overwonnen. Dit alles zijn slechts verschillende opzichten van het mysterie, dat des te onbegrijpelijker is omdat Gods oneindige goedheid er in samenvalt met zijn oneindige rechtvaardigheid en de glorie van zijn majesteit. Dit geheim kunnen wij slechts eerbiedig vereren, zoals wij slechts kunnen huiveren bij de gedachte aan het geheim van onze boosheid, die den Heer zoveel heeft doen lijden.

Wij overwegen vandaag hoe Christus als de Hogepriester van het Nieuwe Verbond de oude wet ongedaan heeft gemaakt, door haar geheel en al te vervullen, hoe geheel de veelheid van voorafbeeldende offers is teniet gedaan door dit ene werkelijke offer, dat eens en voor altijd is gebracht om aller zonden te delgen (Hebr. 9). Als de Heer alles heeft volbracht en sterft, scheurt de nutteloos geworden voorhang van de oude tempel in twee stukken. Aan het eind van de morgendienst en gedurende de dag vereren wij het Kruis. De innigheid van deze verering heeft de godsvrucht der Kerk aan de sobere eenvoud der oude liturgie van Goede Vrijdag toegevoegd. Dit kruis is niet alleen de martelpaal van Christus' uiterste lijden; het is ook het zegeteken van den overwinnaar, dat de gelovigen met lauwerkransen en edelstenen hebben opgesierd. In de lofzang bezingen wij het als de zegevaan des konings (Vexilla Regis) en wij vereren het niet zonder tegelijkertijd de glorie der verrijzenis te bezingen (Crucem tuam adoramus et resurrectionem tuam glorificamus).

Een andere overweging geldt den rover, den ‘goeden moordenaar’. Als eerste gaat hij met Christus het paradijs binnen, omdat hij geloofde en vertrouwde. Hij leert ons vandaag hoezeer de verlossing louter uit genade is.

Ten slotte overwegen wij vandaag, hoe volgens de verklaring der vaders uit de zijdewonde van den gekruisigden Heer de Kerk is geboren, en hoe onder het kruis de bedroefde Moeder stond als het oerbeeld en de moeder der Kerk en van geheel de door Christus verloste mensheid.