Vrouw Jacob

V

Naar het kasteel Hartford, Jacoba door koning Hendrik aangeboden als verblijf, trok een eindelooze stoet edelen, vrouwen, bagage, paarden, honden - en voor een hofjonker op het paard een schepsel, mensch of aap, wat was het - door het volk aangegaapt en toegejuicht. Want de jonge Hollandsche hertogin was zeer bemind om haar vrijgevigheid, haar stralende verschijning.

Jacoba verwelkomde dit alles uit het eigen land: trouwe vrienden, vrouwen uit haar hofgezin.... met den gelukkigen trots, die haar als een vlam verlichtte. Met de reusachtige honden, die uitzinnig van blijdschap haar besprongen, rende zij door het

[p. 239]

park, haar paarden Manke Trude en Coolmees liefkoosde ze als hervonden vrienden. Quirinus werd verwend met suikergoed, en zij schonk hem, verzot op zijde en fluweel, een nieuw manteltje. Hij hurkte dicht aan haar voeten, vermagerd en verkwijnd door de scheiding, zich warmend aan haar onmiddellijke nabijheid. Toen Humphrey hem daar zag, verstond Quirinus niet de woorden in de vreemde taal:

‘Wat voor gedrocht dearest is dàt?!’ maar hij begreep den zin door de uitdrukking op het gezicht, dat hij meteen haatte. Sinds dien dag loerde hij den Engelschman na waar hij ging - den vreemdeling, dien zijn meesteres naar de oogen zag!

Slechts één ding beklemde soms Jacoba: nog altijd niet had de koning toestemming gegeven tot haar huwelijk met Humphrey. En Marie merkte opnieuw de schaduw, die een enkele maal plotseling het stralende, verzekerde geluk op het beminde gelaat kon wegvagen.

‘Wachtte het op Rome?’

Van Rome kwam geen antwoord. Koning Hendrik - nog lag daar het antwoord op Philips' boozen brief vertraagd en onbesloten - bleef even vriendelijk en uitgezocht beminnelijk tegen zijn jonge beschermeling, die als een vreemde bloem zijn hof luister bijzette. Maar hij kende door Clarence de slechte gezindheid van den Bourgondiër, en deze had hem bezworen voorzichtig te zijn. Het ging met den oorlog in Frankrijk niet voorspoedig.

Escaillon dit alles aanziende, ontveinsde zich niet, dat hij méér bezorgd was over het huwelijk dan de verloofden zelf. Als de invloed van Bourgondië in deze zaak, die ook hij onderschat had, zóó sterk bleef op den koning, dan voorzag hij zijn eigen schoon gebouwde plannen met die van Jacoba schipbreuk lijden.

Toen, midden in Oogstmaand was daar de dag, die plotseling Engeland in diepen rouw bracht: de hertog van Clarence gesneuveld, de dappere, waarop de koning al zijn hoop had gesteld.

De koning in zijn groote smart, wist thans: hij kòn met den Bourgondiër niet meer breken. En hij liet Philips meteen weten, dat hij er niet aan dacht de vriendschap terwille van de gravin van Holland op te geven. Haar zaak zou bovendien nog door Rome beslist moeten worden. Echter moest Philips begrijpen, dat hij een bloedverwante, die bescherming bij hem zocht tegen den roofgierigen oom, niet had kunnen weigeren.’

[p. 240]

Hij onderrichtte Glocester van zijn antwoord aan Philips. Hij sprak schijnbaar openhartig tegen den broeder, maar hij ontweek ook thans zorgvuldig al wat op een huwelijk betrekking had. Toen Humphrey tenslotte hem openlijk vroeg:

‘Heeft uwe Majesteit nog nader overwogen de kwestie van het leger naar de Nederlanden?’ was Hendrik ernstig geworden.

‘Er zijn thans andere belangen in 't spel - grootere. Dat leger naar de Nederlanden en de Nederlanden zelf had ik u graag gegund; ik begrijp dien tegenzin in werkeloosheid en doelloosheid. Een man verlangt naar oorlog en strijd. En de prijs is schoon. Maar ik heb thans andere plannen met u. Ik acht het noodig, dat ge u, om de goede verhouding met den Bourgondiër te bestendigen, een tijdlang van Jaqueline gescheiden houdt. Ook heb ik uw kracht noodig in Frankrijk thans.’

Glocester zweeg verrast. Hij was zeer gelukkig geweest deze maanden met Jacoba, meegesleept door haar in het vooruitzicht van roem op den krijgstocht, en het bezit der Nederlanden. Maar hier was plotseling die andere mogelijkheid: roem behalen in het groote Engelsche leger in Frankrijk. Daàr als groot veldoverste uitblinken in roemrijke daden, die hem zouden verheerlijken in de gansche christenheid. Hij was jaloersch geweest op Clarence, hij was jaloersch op den Bourgondiër. Nù was er de gelegenheid te toonen, dat hij niet hun mindere was. Naast Bourgondië zou hij in het veld staan en hem overtreffen!

Dien avond kwam hij bij Jacoba. Zijn wangen waren rood, zijn oogen glinsterden. En zij zag onmiddellijk de groote opwinding, die sprak uit al zijn gebaren.

De schaduw, de waarschuwende, viel over haar. Sedert de tijding van Clarence's dood was die er; sinds zij bij haar rouwbezoek aan den koning, dien hoewel hoffelijk als immer, toch koeler had gevonden.

‘Wat is er gebeurd?’ vroeg zij.

Hij kwam naast haar en nam haar handen, de bewonderde, in de zijne: zeldzame vrouwehanden, krachtig en ongeloofelijk soepel; gespierd en tegelijk voor liefkoozing geschapen.

‘My dear, de koning heeft mij laten roepen, er komt iets ons geluk tijdelijk verstoren.’

Zij zat recht.

‘Frankrijk,’ zeide zij onmiddellijk. ‘Wanneer? Hoe lang?’

[p. 241]

Hij stond verbaasd, dat zij zoo duidelijk blijkbaar voorvoeld had, wat hem was verborgen gebleven al dien tijd. Zijn geoefend oor onderkende den klank van angst en pijn in haar snelle vragen. Altijd was deze krijgsgodin het betooverendst toch, waar zij onweerhouden haar liefde toonde.

‘Zoo gauw mogelijk. En hoe lang? Geloof je in mijn dapperheid, mijn krijgskunde? Ik hoop spoedig in Frankrijk te slagen. Ik zal den Bourgondiër laten zien, wat Engelsch oorlogvoeren is. Hij heeft een hoogmoed, onverdragelijk, maar dien ik hem spoedig zal afleeren. Ach, en die Franschen zijn tegen ons niet opgewassen.’

Hij bedwelmde zichzelf aan zijn groote woorden. Zijn ijdelheid zag niet het verschil tusschen hemzelf en den voorzichtigen, scherpzienden Clarance - onderschatte volkomen de Fransche moeilijkheden. Zij zag hem aan, en begreep met haar snel en scherp inzicht dit laatste - zag verwonderd zijn zorgeloosheid. Zij wist, het kòn niet voor korten tijd zijn; en in zijn armen, hem aanziend en in zijn oogen trachtend te lezen, dacht zij: begreep hij dat werkelijk niet? Was het zijn zorgvolle liefde voor haar, die het hem zoo deed voorstellen, of waarlijk strategische onwetendheid? Haar eigen intelligentie verzette zich hiertegen, en tegelijk voelde zij, met zijn blikken in de hare, dàt zij in die oogen, ontglijdend, ontwijkend, lachend, teeder, niet lezen kon.

Hij voelde het gespannen, jonge lichaam slap worden in zijn armen, zag haar verbleekt, de oogen wijd starend als naar komend onheil.

‘Jaqueline, mijn liefste - wat is het? Is het 't afscheid?’

Zij snikte op, klemde hem in haar armen.

‘Mijn liefste! Ik kàn u niet loslaten! Ik kan het niet verdragen! ik kan niet buiten u. Niet zonder u leven!’

‘Wacht - wacht - het zàl niet voor lang zijn. Heb geduld - ik schrijf u - al mijn liefde. De scheiding is hard, maar ik weet u thans Gode zij dank, veilig hier onder mijn broeders hoede - bij de koningin.... En zult ge me niet bewonderen en temeer liefhebben als ik mij met roem overdek? Alles u ter eere!’

Het was verwonderlijk, hoe dit, wat haar altijd in alle mannen het meest waardevolle had geschenen, thans bij Humprey niet tot haar sprak. Zij had slechts één gedachte: den eenen bij zich te houden, die haar eindelijk gaf waarnaar haar jonkheid smachtte.

[p. 242]

En zij weende haar overvloedige tranen wegschuilend aan zijn borst. Haar huwelijk scheen in onwaarschijnlijke verten opeens weg te wijken. Alleen gelaten kind voelde zij zich - zoo verloren en alleen, als zij geknield had aan haar vaders doodsbed.

Gestreeld in zijn ijdelheid, ontroerd om haar, zeer liefelijk en aandoenlijk in haar vrouwelijke smart, hield hij haar vast in zijn omhelzing. Maar over haar heen, met zijn lippen in haar zachte haren, dacht hij aan Frankrijk, en aan zijn toekomstigen roem.

Toen hij laat dien avond van een onderhoud met den koning terugkeerde naar zijn woning, ontmoette hij in een der corridors van het paleis Eleonore Cobham. Zij stond daar, of zij op hem wachtte; en hij dacht plotseling, na de laatste maanden al zijn aandacht aan Jacoba te hebben geschonken, hoe indrukwekkend schoon deze rijpe vrouw was.

‘Gij mevrouw - hier?’ zei hij verrast.

Ze negeerde zijn vraag.

‘Ik wilde slechts Uwe Genade zeggen, hoe ontzaggelijk ik mij verheug over uw aanstaanden tocht naar Frankrijk.’

‘Mist ge mij zoo gaarne?’ gekscheerde hij gevleid.

‘Ik mis u zeer ongaarne, dat weet Uwe Genade. Maar ik weet eigen leed voorbij te zien voor uw geluk. Duizendmaal liever prins, zie ik u een roemrijke toekomst tegemoet gaan in Frankrijk, dan u steken in een duistere onderneming als de Nederlanden.’

‘Jaloersch,’ dacht hij - voldaan. Maar tegelijk wist hij opeens wat hij dien avond bij Jacoba had gemist: zij had slechts kunnen schreien om eigen verlatenheid; zij zelf, krijgsoverste in hart en aanleg, had aan zijn roem in Frankrijk geen aandacht geschonken.

En toen hij na zeer hoofsch en hartelijk van Eleonore Cobham afscheid te hebben genomen, verder ging, overlegde hij, dat het eigenlijk goed was dien tocht naar de Nederlanden nog wat te kunnen verschuiven.