De klop op de deur

[p. 1009]

LXVI

ELS ADEN had gedebuteerd met een dansavond. Korte nummers in het zaaltje bij Duwaer; voor een publiek van genoodigden - pers, kunstenaars en kunstminnaars - door Frits met zorg gekozen.

Nu zaten zij te zamen en lazen de kritieken. Zonder uitzondering zeer gunstig, vol lof zoowel over haar persoon als de bezielde interpretatie. Het slotnummer De Bayadère van Tagore was het glanspunt.

Els, stralend, genoot van haar eerste succes. Het had haar ook goed gedaan tegenover vader en moeder Hartonius. Papa had niet over kunnen komen, was alweer weken minder goed.

‘Eigenlijk was ik maar voor drie menschen in de zaal bang,’ zei zij tegen Frits.

‘Die waren?’

‘Voor vader en moeder - en voor u.’

Hij lachte, om zijn nervositeit te verbergen.

‘Ik heb 't allemaal alleen te danken aan u - u hebt me de beteekenis, de ziel van de dingen geleerd.’

‘De weldoende oom....’ spotte hij, met een ruwen afwerenden lach die niet bij hem hoorde.

‘U is mijn oom niet,’ zei ze scherp.

Hij stond op, pookte in den haard, ging voor het raam staan. Toen hij zich weer omkeerde, leek hij kalm en bleek.

‘Nu moeten we eens praten over de toekomst,’ zei hij. ‘Nu moet je naar 't buitenland. Op eigen beenen. Dat worden triomftochten. De diva.’

Ze was opgestaan. Haar gezichtje, plotseling kinderlijk smal en klein, keek hem hulpeloos aan.

‘Waarom doet u zoo tegen me?’ beefde ze.

[p. 1010]

Hij beet op zijn tanden.

‘Hoe moet ik anders zijn.’ Hij lachte.

‘Làch niet zoo!’ stampvoette ze plotseling. ‘U weet wel dat ik - dat ik u zoo noodig heb - dat ik niet alleen kan.’

‘Dat went. Je vindt wel een andere veiligheidsklep.’

Ze kromp ineen. Toen ineens stond ze recht, woedend, bezeerd.

‘Ga dan weg!’ snerpte ze. ‘Gà dan nu meteen voorgoed! Zóó als je tegen me geweest bent - zoo goed - zoo.... àlles.... en je kunt nu zeggen: je vindt wel een andere veiligheidsklep.... Waar houdt je me voor.... Als....’

Het trilde in hem. ‘Jij zei ze - jij....’ Het daverde door zijn hersenen, ‘nee pas op, maak je in 's hemelsnaam niet belachelijk.... pas op....’

Zij keek nog altijd in een woede door haar tranen hem aan.

Hij verloor zijn beetje beheersching. Overstuur liep hij struikelend een paar stappen naar haar toe - greep haar handen....

‘Ik....’ stotterde hij, ‘ik ben een ouwe kerel in vergelijking met jou. Ik zou je compromitteeren met bij je te blijven.... ik ben een leelijke kerel.... ik.... wat zou ik moeten....’

Hij kreunde, in mekaar zakkend op de bank, zijn hoofd in zijn handen. Het volgende oogenblik knielde ze naast hem, haar hand strijkend over zijn armoedige sluike haren.

‘Je bent de liefste.... de liefste. Ik kan je niet missen.’

Hij sprong op: ‘Ik kan geen vrouw onderhouden - ik heb geen betrekking als ieder behoorlijke kerel van mijn leertijd - ik kan er nèt komen....’

‘Ik wil leven van elk beetje dat we samen kunnen bij elkaar brengen - je kunt journalistiek doen, we kunnen samen zijn - jij bent de eenige dien ik noodig heb....’

Hij klemde haar vast, zijn verweer begaf hem. ‘God,’ dacht hij, en 't was als een gebed - ‘dàt ik.... ik??....’

's Avonds eindelijk was hij bij zijn moeder gekomen en had het haar verteld.

‘Fritsje? Haar Fritsje - en.... Els??’

Bevend trok zij zijn van geluk ontdaan gezicht tot zich neer - en lang had zij den dag daarna Els' handen vastgehouden.

Zeggen kon zij niets. Want dit was - o dit was zoo ongedacht, zoo onverhoopt. Het loonde nog het laatste zware levenseind.

Bij de beroering, de verbazing, die het in de familie bracht: ‘die oude onmogelijke Frits, was dàt nu een man voor zoo'n jong ding als Els....’ sprak zij niet mee. Slechts bleef haar blik eenmaal met

[p. 1011]

iets van plotseling smartelijk verstaan rusten op Hartonius' gelaat.

Els had hem omhelsd.

‘Vadertje! dat je nu mijn zwager wordt.... Neen hè, je blijft wat je was, mijn eigen lieve vader....’

Hij had geen woord.