De klop op de deur

[p. 950]

LVI

CAROLINE CRAETS was thuisgekomen, een verwarring in haar brein.

Frederik dien ze gezien had op zijn bed, Frederik die dood was. 't Was niet vader, of moeder, of Phine.... Neen. 't Was.... Frederik. Frederik altijd zoo keurig gekleed daar in den stoel bij de tafel, die zei zóó dat ze niet anders dorst:

‘Caro kind, zet nu dat beest eens even weg en luister naar me. Kom hier bij me zitten - juist. Kijk - hier is je geld en....’ En dan kwam er veel wat ze niet begreep, maar ze luisterde, en blééf gehoorzaam zitten tegenover hem, want hij was goed en lief.

Als hij wegging, had ze hem nagekeken, opgelucht. En dan wuifde ze als hij omkeek. Ook omdat ze het niet laten dorst....

Maar nu was Frederik dood. Ja, Teddy, haar mooie setter, ook. Ook dood. Nù was Louise de baas! Louise die haar zou komen halen naar huis.

Zij grendelde de deuren, die zij jaren nacht en dag achteloos open liet. En zij keek uit den ganschen dag, in onrust en vrees - Frederiks begrafenisdag - of niet groot en zwart daar Louise het hek inkwam.

Maar er kwam niemand. De dag verschoof naar den avond - het werd schemer. Om haar heen waren de dieren onrustig. De laatste week had zij haast niets voor ze kunnen krijgen, en met een ontzetting dacht ze terug aan een dag - ze wist niet meer wanneer - toen vrouwen uit de buurt waren samengeschoold voor 't huis, dreigend vuisten hadden opgestoken, dat zij die vuile beesten het eten gaf wat hun kinderen toekwam. Een steen was door de bovenruit gevlogen - ze had er een prop krantenpapier ingestopt.

Trouw bracht Mies wat melk voor Joko; en al de eenheidsworst die zij machtig kon worden. Maar juist den laatsten tijd had zij zulke

[p. 951]

groote honden gekregen. In dezen tijd, nu er voor de menschen nauwelijks eten was, joegen velen hun honden en katten de straat op. Heele nesten verwilderde katten zwierven rond in de tuinen, werden er tot kwaadaardige dieren. En in erbarmen had zij verleden week een haast verhongerden grooten herder opgenomen, die valsch telkens den vrede in het dierengezin verstoorde.

‘Ze hebben honger,’ prevelde ze.

Half struikelend over de klagelijk mauwende katten, zocht zij haar weg naar den schoorsteenmantel om het lampje aan te steken. Het knetterde, ging weer uit. Ze had geen olie meer - en verwezen bleef ze staan, niet wetend hoe nù in den avond nog aan olie te komen. Hier in de buurt, in de vijandige winkels, waagde zij zich niet meer.

De kachel ook brandde lauw. Ze zocht in haar mantelzak het apothekersfleschje met melk, dat Mies erin gestopt had.

De kleine klagelijke apensnoet keek met zieke oogjes uit den deken. Ze goot met stramme bevende hand wat melk in een kopje, knielde moeizaam bij hem neer en begon hem te voeren met een lepeltje.

Hij kreunde als een mensch, slikte onwillig. ‘'t Is te koud,’ murmelde ze. Dan plotseling zich bewust van een stilte, keek ze op naar den papegaaistandaard boven haar hoofd.

Als een prop ruige veeren zat de groote grijze vogel onbewegelijk in elkaar gedoken.

‘Klingsor - kom!’

Zij stak de hand uit, beroerde hem. En tegelijk viel hij langs den stang naar beneden - lag daar een slappe grijs en rose massa, waaruit eenmaal met al zijn kracht, de schelle scherpe stem zijn liedjes en scheldwoorden had gegild.

Haar sidderende handen hieven het doode lichaam teeder op. Even nog trokken de pooten. Onder de vaal blauwige oogleden bleven de kraaloogen grijs overvliesd. Zij zat op den grond, streelde de nog warme veeren in haar schoot.

‘Frederik,’ schreide ze plotseling, en voor 't eerst kwamen haar tranen. ‘Frederik - Frederik.... Klingsor....’

Aan de deur van de andere kamer jankten en krabden de groote honden.

In een plotseling verlangen zich te omringen met al het levende, kwam ze moeielijk overeind, zette de deur open. Ze stoven binnen: de groote zwarte Gordonsetter, de Duitsche herder liepen snuivend rond, en eer ze het voorzien had vochten ze samen verwoed om den dooden vogel.

Rose en grijze veeren stoven in 't rond. De katten slopen begeerig aan, likten bloeddruppels....

[p. 952]

Dan - plotseling wild geworden door het lauwe bloed, begonnen ze opnieuw, heftiger nu, den ren rondom de kamer.

De katten waren op de vensterbanken gesprongen, waar de volle maan voor de ramen verscheen en het vertrek doorlichtte als bij klaren dag. Eén vloog met uitgeslagen klauwen tegen de ruiten op om een nachtvlindertje te pakken.

Om haar heen drongen nauwer de honden, en zij stak haar verkleumde handen naar hen uit, gemeenzaamheid zoekend met hun woeste koppen, die zij opwierpen, huilend met blikkerende tanden.

Haar beesten - die haar gewarmd hadden en getroost, waar ze geen eten meer voor had - en Klingsor die dood was.... Ze keerde haar hoofd naar boven in een onwillekeurige beweging waar zij den vogel geweten had. Een trage traan gleed langs haar wang.

Voor de gordijnlooze ramen verschoof langzaam de volle maan. Zij zag in het blauwheldere licht de oogen der dieren glinsterend en hongerig op zich gericht. De groote herder draafde in een kring rond, zijn nagels tikten op den houten vloer. Soms wierp hij den kop op en huilde.

‘Dat's een doode,’ dacht de stille vrouw op den grond. ‘Frederik is dood. En Klingsor. Daar huilt hij weer. Een doode.’

Ze schrok op. Een groote zwerfkat was op Joko's deken gesprongen, likte begeerig een paar druppels gemorste melk. De aap jammerde als een angstig kind.

Zij nam de kat op, wilde haar weg zetten, maar het groote magere dier haakte zich vast aan den deken; hij klauwde zich in haar kleeren toen zij hem eindelijk met geweld losmaakte en in de andere kamer zette. Tegen de gesloten deur hoorde ze hem opvliegen, luid mauwend, de nagels krassend langs het hout.

De honden, opgewonden, gromden. Buiten voor 't raam was een vreemde kat verschenen die naar binnen staarde, de oogen groen lichtend. De rugharen der honden gingen opstaan, hun tanden blikkerden.

Caroline wilde weer bij Joko gaan zitten. Ze trapte in de schaduw op den herder, struikelde over hem heen, en in zijn schrik beet het dier in haar pols.

Ze gaf een kreet. Een luide klagende kreet van beklag, van verwijt - die de dieren de ooren deed opsteken. Nog nooit had een béést haar bezeerd of kwaad gedaan. Dat deden beesten niet - alleen menschen.

Nu - een hond - een hònd....?! Verbijsterd, rampzalig, ver wijtend keek ze den hond in de oogen; die gromde valsch.

Ze wikkelde haar gebeten bloedende pols in haar rok, strompelde

[p. 953]

met moeite op. Er was geen angst in haar; slechts deed een grenzenlooze smartelijke verlatenheid haar knieën beven.

Maar op 't zelfde moment dat zij weer rechtstond, nam de herder een sprong, had zich op den aap geworpen, en zette de tanden in zijn keel.

De vrouw in haar bevlekte gescheurde kleeren, waarover het bloed uit haar verwonden arm vloeide, viel - zelf als een dier - aan op den hond. Vocht met hem vertwijfeld, wanhopig, om den sterken nek klemmend de tengere handen, die in zenuwkracht zich langzaam als een schroef toesloten om den rochelenden strot, tot deze eindelijk zijn beet slaakte.

In de maanlichte kamer drongen om haar de opgewonden honden, tong uit den bek, de tanden glinsterend - de katten mauwend gedoken langs den wand met bange oogen - terwijl in zijn mandje Joko stierf in stroomen bloed uit zijn verscheurde keel. Nog steeds klemden de zenuwpezige handen den hondenstrot - tot eindelijk de tegenstand verslapte, het dier levenloos aan haar voeten viel.

Het gezicht van de vrouw keek erop neer, veranderd: met een listigen boozen triomf. Ze greep ruw den dooden hond in zijn vacht, sleepte hem met moeite naar de andere kamer. Huilend en gillend vloog de bende wild geworden beesten haar na.

Nog altijd met dien listigen triomf in haar gelaat trad de vrouw meteen terug, sloot de deur af. Toen plotseling zich herinnerend, zocht zij met een luiden jammerkreet wat daar nog op den grond lag - Joko - knelde, neerknielend, het doode lichaampje tegen haar borst.

Toen Mies den volgenden morgen met een fleschje melk in tante Carolines asyl kwam, vond zij de deur gesloten. Dus was tante Caro uit? Zij liep om naar de achterdeur, maar terwijl zij ook daar vergeefs aan de kruk draaide, drong een helsch kabaal tot haar door, gehuil en gejank....

Mies werd bleek. Zij dacht aan de hongerige groote honden - zij dacht aan tante Carolines vagen verwarden blik, en een oogenblik stond ze angstig te weifelen. Toen liep ze het huis opnieuw om, en keek door het raam.

Het eerste wat zij zag was de kamer in de grootste wanorde: de tafel omver, stoelen onderstboven en door elkaar - katten die tegen den muur gedrukt rondslopen of stil angstig gehurkt zaten.... maar waàr was tante Caro.... Ze ontdekte iets donkers in den hoek bij de kachel, maar kon niet onderscheiden....

Vastbesloten holde Mies terug naar de achterdeur, sloeg met een

[p. 954]

steen het raampje in, en kon nu den grendel wegschuiven. In de gang deinsde ze even: want de voetstappen hoorend, wierpen de honden zich met een woedend geweld tegen de deur, maar daar tusschen door trok een geluid dat uit de andere kamer doordrong, haar aandacht: het half klagend zingen van een gebroken menschenstem.

Een oogenblik stond Mies te beven op haar voeten, van een afschuw die haar beving in het eenzame huis, met niets dan huivering wekkende geluiden, het gespring der woedende dieren, en de stem achter de gesloten deur. Dan vermande zij zich, draaide de kruk om.

Even zochten haar oogen rond, toen met een kreet van schrik en medelijden vloog ze naar wat daar lag bij den kouden haard: tante Caroline, haar kleeren in flarden, haar haren in losse vlokken over haar gezicht, dat verwezen en onherkenbaar veranderd naar haar opzag - in haar eenen arm, stijf van geronnen bloed, het doode aapje.

‘Tante, o arme tante Caro! Wat is er gebeurd!’

Wat er gebeurd was, de geschiedenis van dien nacht, zou niemand ooit precies weten. Want Caroline Craets met weggezonken doffe oogen, keek langs Mies heen zonder haar te herkennen, en begon opnieuw het half klagende zingen, dat de kaken van het meisje stram trok van ontzettting.

‘Ze is krankzinnig,’ dacht ze bevend. ‘Wat moet ik - die beesten zullen nog uitbreken en haar verscheuren....’

Ze was duizelig toen ze eindelijk na vergeefsche pogingen Caroline op te helpen - weer stond. Ze bedacht dat ze melk had en probeerde haar te doen drinken. Maar in een plotselinge woede sloeg de oude vrouw het haar uit de hand.

Mies goot de rest op een schoteltje, lokte de katten het kleine kamertje in, sloot ook dat af met den roestigen nooit gebruikten sleutel. En sprong dan op haar fiets, trapte in razende vaart naar de stad toe.

Oom Pieter. Hulp halen.

Den volgenden morgen hield een rijtuig stil voor Louises huis. Annette, een gebogen rouwfiguur, stapte uit.

Het was door Louises brein geschoten dat het Caroline kon zijn - tot rede gebracht. In een rijtuig natuurlijk met al haar bagage.

Maar 't was Annette. Annette die haar zenuwachtig een kus gaf; haar gewone kalmte verloren, niet goed wist hoe te beginnen.

‘Louise, ik moet je wat vertellen - van Caro.’

‘Komt zij? Wanneer?’

‘Neen.... Ach Louise, ik vind het vreeselijk om het je te zeggen....’

[p. 955]

‘Is ze weggeloopen?’

‘Neen. Ik zal je vertellen, probeer kalm te blijven, want het is.... Gisteren is Mies - Francines Mies - naar haar toegegaan, en heeft haar gevonden, heelemaal in de war. Zij schijnt geen eten meer gehad te hebben voor haar dieren, ze zat met een dood aapje.... Ze kende Mies niet, en ons niet. Ik ben er met Pieter en Hartonius heengegaan, en een verpleegster - 't kind kwam ons halen....’

‘Waar is ze dan nu? Bij jou?’

‘In 't Wilhelminagasthuis tijdelijk.... daar wordt ze verpleegd...’

‘In een gasthuis?’

‘Ja Lou.’

‘Dat is dwaasheid. Ze moet natuurlijk dadelijk hier komen. Ik zal haar verzorgen met Mijntje. Als je een thuis hebt, ga je niet in een gasthuis.’

‘Neen lieve Lou, 't is hard voor je, maar op het oogenblik gáát dat niet. Ze is in de war....’

‘Is ze.... is ze.... krankzinnig?’

‘Neen, zóó niet, dat hopen we niet. Maar ze kent ons niet. We moeten afwachten wat het wordt.’

Louise zweeg. In den grauwen laat-Octoberdag zat zij, op haar oude plaats aan 't raam. Haar groot donker gelaat in 't grille licht, leek in te schrompelen, zonk op haar borst.

‘Hier had zij gezeten, waar zij de gracht kon afzien, waar zij Adolphine en Caroline samen had zien aankomen - en Frederik. Toen alleen Phine - en later Frederik alleen nog. Nu kwam Frederik ook niet meer. En Caroline....’ Ze tuurde in 't spion....

Toen Annette weer in 't rijtuig zat en opkeek naar haar schoonzuster, die voorovergebogen even groette met de hand - een gebaar als een matte vleugelslag - dacht zij:

‘Eenzaam worden wij allen. Maar hoe verschrikkelijk eenzaam is Louise. Louise die een-en-tachtig wordt.’