De klop op de deur

[p. 906]

XLIX

IN Holland scheen de zware lente zonder belofte nog voor de toekomst. In dezen slechten tijd trouwde Hester Craets. Om den kort geleden dood van Eugénie was er geen feestelijkheid, dan alleen het dejeuner in het huis der bruid met de allernaaste familieleden: de oude vader van De Loeveene, die na ettelijke beroerten nauwelijks meer spreken kon - onbewegelijk met een moeielijk bewaarde hautaine houding recht en stijf als een pop op zijn stoel zat naast Annette. Alleen eten beroofde hem van zijn waardigheid - dan morste hij, wat hij niet scheen te merken.

Aan den overkant zat mevrouw De Loeveene van Aerten, geweldig met haar hooge witte coiffure als een oude kakatou, met nerveus knippende oogen naast Frederik. Zij waren zeer matig ingenomen met dit vroege huwelijk van hun eenigen zoon, al was de moeder der bruid van ouden adel. Zij keek naar haar jong schoondochtertje, dat koud en stil soms een enkel woord wisselde met haar bruigom. Slechts verzachtten zich de groote grauwe oogen in het marmerbleek gezichtje nu zij keken naar grootvader, opgerezen om zijn eerste kleindochter die trouwde, toe te spreken.

Ze luisterden allen naar de bekende geliefde stem, welke op alle huiselijke feestelijkheden in hun midden had gesproken, wat conventioneel misschien, maar wellend uit een groot warm hart, een fijnen geest. Zij voelden allen in die stem een tijd die voorbij was. Die wees naar idealen, aan hun leven vreemd geworden. Naar huiselijkheid die den man na zijn werk de rust gaf, de kracht voor aan hem gestelde eischen. Wees naar den avond, de kroon van den dag, als allen te zamen kwamen uit eigen belangen rond de vrouw die de gave bezat, dit samenzijn telkens opnieuw te maken tot een geluk. En zóó zou de avond van hun leven, ook den morgen en den middag daarvan kronen, als de schoonste prijs.

[p. 907]

Het bruidje kwam hem een kus geven; hij zocht in haar leege oogen en dacht bedroefd: neen. Hij ging vermoeid zitten, en keek de tafel langs, een rood plekje van inspanning op de jukbeenderen, en zag overal een beetje ontroering, goedwilligheid - omdat ze van hem hielden, maar niet omdat ze hem hadden verstaan en het ook zoo voelden.

Pieter was zeer zenuwachtig. Hij wilde zijn kind toespreken, en kon haast niet uit zijn woorden komen. Er was iets wat hem drééf Eugénie te herdenken, maar hij kon geen enkele herinnering opdiepen, waaruit hij haar glanzend en gaaf te voorschijn kon brengen voor haar dochter.

Hesjes oogen gleden telkens naar hem heen. Ze had ook hem gekust, bedankt. Nu kon zij alleen denken aan wat zij twee maanden geleden toevallig gezien had. Zij had aan haar vaders deur geklopt en geen antwoord krijgend was zij binnengegaan, meenend dat hij uit was. Toen stond daar vader tòch, en de deur naar de kleedkamer werd dichtgeworpen. Maar zij had in die eene seconde Rosa gezien....

Of Li dat wist.... Tegen haar gewoonte in, had zij hiervan niet met haar zuster gesproken. Als zij ooit geweifeld had over haar huwelijk, zou dit haar doen beslissen: Li kon dan altijd een thuis hebben bij haar.

Boven op hun meisjeskamer waar de bruid zich ging verkleeden, waren zij voor 't eerst dien dag alleen. En samen stonden ze voor 't groote portret van hun moeder dat vader hun gegeven had: Eugénie, het magere aristocratische gelaat met de groote oogen boven den juweelen feesttooi.

Zij keken er lang naar. Eindelijk zei Li:

‘Nu jij weg bent, blijf ik niet thuis.’

De jonge vrouw zweeg een poos. Toen fluisterde ze: ‘Weet jij het ook?’

De cynische lach trok over het zwakke meisjesgezicht.

‘Ik geloof, dat hij maar gewacht heeft op moeders dood.’

Zij keken elkaar aan. Langzaam gleed de witte bruidsjapon van Hesjes schouders; zij beefde van een kou die haar gezicht smal trok, haar sterk op haar moeder deed gelijken. Met een onbewuste teederheid hielp het zusje haar kleeden.

Toen kusten ze elkaar.

‘Je thuis is bij mij - denk daaraan.’

‘Ja. Hier is alles nu weg.’

‘We zijn hier toch gelukkig geweest.’

‘O ja....’

[p. 908]

Ze openden de deur, keken naar beneden, het riante huis in, waar het feest had geheerscht. Een trouwe vaste band trok hen tot hun moeder, maar tegelijk dachten zij aan hun vader. Hoe hadden ze hèm aangehangen - altijd - de glorie, de liefde van hun kinderjaren.... maar ze noemden hem niet.

Langzaam, tree voor tree, gingen ze gearmd naar beneden.

De Loeveene kwam ongeduldig naar Hester toe. Zij liep langs hem heen - zocht haar vader.

Toen zij voor hem stond, dacht zij: ‘hij is benauwd.’ En dit zoo overbekende uit hun gansche jeugd, verteederde haar.

‘Vader,’ zei ze, en haar stem die altijd spotte, brak: ‘Nu gà ik, vader....’

‘Kind....’

Hij hield haar in zijn armen, omhelsde haar lang. Wéér voelde hij wat hij gevoeld had, toen hij Eugénies toestand hopeloos wist: den schok, het terugschrikken voor den volslagen afbraak van al het oude.

Zij maakte zich eindelijk los. Zij kuste de oude kakatou, en de versteende rechte pop. Zij kuste de oude tante Louise - haar nichtjes. Haar jonge neven Willem, Lou, Fred.... Zij kuste opa en oma innig. En de oude Annette liefkoosde haar bevend en smartelijk ontroerd. Hoe eenzaam ging dit kind, zonder liefde - met een vreemde.

Vergeten gevoelens doken op. Zij zag zichzelf in haar verloving - zij zag haar dochters; en zij hield zich met moeite recht, zonderling vermoeid.

Geen machtige had hier geklopt, en het jonge hart was gesloten gebleven. Niet ieder ook vond een man, die in een alles verwinnende eigen liefde alle aarzeling tenslotte wegdroeg.

Hester ging den kring rond - zij allen ontroerden, omdat zij haar zoo teer vonden en zoo broos....

Rosa stond er bij de deur, donker in haar zwarte japon. Het ronde gezicht in de omlijsting der bruine vlechten. Haar oogen, zacht en omfloersd, volgden de bruid.

‘Wie die Kinder wenn sie klein waren immer zu ihr kamen. Nur in der letzten Zeit waren sie oft kalt und unfreundlich....’

Zij deed een stap terug of zij een klap gekregen had. De jonge vrouw ging haar langs, koud als een vreemde.

‘Adieu Rosa,’ een hand die slechts om geen aandacht te wekken, onverschillig om de hare afgleed.

Niemand dan Li en Annette had het opgemerkt. De grootmoeder wendde het hoofd af.

De bruid stapte in het rijtuig. Een oogenblik keek zij van boven tot

[p. 909]

beneden het huis aan - lang naar haar vader en Li, naast elkaar.

‘We hebben niet veel kracht meegekregen,’ dacht zij.

Haar kleine bleeke hand wuifde, terwijl het rijtuig wegrolde, met het gebaar van haar moeder.

Langzaam keerde Pieter in huis terug. Zijn keel zat toegesnoerd. hij stak zijn arm door dien van Li. Het meisje liet hem begaan, Rosa was niet te zien.

----------------

In den druilenden laten regenmiddag gingen de gasten vertrekken.

Pieter Craets zag hen gaan, de een na den ander, in een zonderling beklemmende vereenzaming. Hij hielp zelf zijn ouders aankleeden, dan zocht hij Francine. Frans was altijd zoo hartelijk.

Ze knikte hem toe.

‘Jongen - daar gaàn onze kinderen.’

Toen stonden eindelijk Li en hij alleen in de gang. Hij dacht aan wat hij haar had hooren zeggen tegen Annètje.

‘Hoorde ik dat goed, wil jij op jezelf gaan wonen?’

‘Ja dat wil ik.’

Hij keek langs haar heen, de hooge stille gang in - een bezeerd lijdend gezicht, met oogen die onzeker en arm stonden. Zij gaf hem zwijgend een kus, en hij liet zijn hand stom afglijden van haar schouder, toen zij van hem wegliep de trap op.

Hij begreep het. Hij had Hesjes houding tegen Rosa gezien. Zijn kinderen keerden zich van hem af.

Hij kon hen niet tegenhouden. Er was het andere, dat zijn sterkste diepste wezen, te laat door hem gehoorzaamd, opeischte. Hij moest het laten gaan, hij had zijn eigen leven niet meer in handen. Hij die zoo vastberaden, zoo juist en scherp oordeelend, zoo snel van handelen was geweest, hij wist zich nu overgeleverd aan den harden sterken wil van een jonge vrouw die naar een doel toestuurde. Op een dag had zij het hem gezegd:

‘Nun wähle: wir heiraten, oder ich gehe. Jetzt bist du frei. Entweder oder.’

Het had hem ontsteld, omdat hij, zelf gewend in zaken niet los te laten wat hem noodig en belangrijk leek, de natuurlijkheid van den eisch onmiddellijk erkende. Hij wilde haar niet missen; niet meer verloren laten gaan wat zich nog aan zijn voorbije leven bood.

Maar er stond tegenover alles van het oude leven, waaraan hij met zijn schijnbare onverschilligheid verknocht was. Hij kon het niet vasthouden. Stand, zijn positie als zakenman, familie, het gleed hem als zand door de vingers, telkens als hij zich daar aan klampen wilde.

[p. 910]

Hij had aan zijn ouders gedacht - daar dacht hij nog aan. Maar hij had niet vermoed, dat hij vóór dien tijd Li al zou verliezen.

Allebei. Allebei zijn muizen. Li die heenging. Ach, 't was eigenlijk begrijpelijk; verwijt had hij niet. Maar hiermee stortte het oude leven op eenmaal onherroepelijk thans in.

Een stap kwam aangeslopen van boven.

‘Hast du noch zu arbeiten?’

‘Nein. Bin müd.’

Ze zag hem stil van terzij aan, en hij merkte opeens, hoe zij bleek was en bedroefd.

‘Dasz das Kind so hart sein konnte,’ schreide ze plotseling, ‘bin ich doch immer gut zu ihr gewesen, habe sie doch immer so geliebt. Dasz sie mich dort stehen lassen konnte vor Allen!’

Ze snikte. In een angst ook die haar plotseling had bekropen: dat hij zijn kinderen niet zou willen missen.

Hij stond stil, ingezakt van moeheid. Om hem heen alle stemmen verstomd in het huis, waar hij zijn verborgen dubbel leven geleid had.

Eindelijk hief hij zich recht. Hij legde zijn arm om Rosa's schouder, en hij zeide de spreuk van Eugénie's geslacht:

‘'t Is niet anders.’