De klop op de deur

[p. 669]

XVI

HET grauwe licht van den vroegen Maartdag wekte Betsy Craets. Zij was laat ingeslapen, telkens luisterend naar Philip, die den ganschen vorigen avond zich koortsig gevoeld had en onwel. En dadelijk wist zij waarvan zij wakker geworden was: Philip kreunde.

Zij lag meteen op haar knieën.

‘Schat?’

Hij zuchtte. ‘Zoo'n pijn in mijn zij - in mijn rug als ik ademhaal.’

Zij was al op.

‘Och jongen - mijn jongetje toch - zal Betsje je wrijven?’

Maar haar hand raakte zijn wang die brandde, tastte snel naar zijn pols. Die joeg! Wat was dat nu weer....

Zij bleef stom en streelde zijn vingers. Stil stond de kamer in 't vroege ochtendlicht om hen heen. Heel dien langen winter had zij de zware zorg weggeduwd met al haar kracht. Wat de anderen zeiden, dachten, wist zij niet. Wilde zij ook niet weten. Zij had met niemand te maken dan met den eenen, dien ze vasthield in een hevige liefde; den grooten man die van haàr was. Zij had hem en verder niets, behalve de kinderen. Met een taaien onwil hem te zien achteruitgaan, klampte zij zich aan eigen verweer. Van zijn angsten, zijn ellenden in stilte geleden en voor haar verzwegen, vermoedde zij niets. Maar met de primitieve hartstochtelijke gehechtheid hing ze aan hèm, den vader van haar kinderen - dien ze den eenigen had geweten sinds ze hem zag voor den eersten keer. En haar jonge gezonde natuur woù niet zien wat al uitgestreden en beslist was sinds maanden vlak naast haar.

Bergema had na zijn onderzoek niet veel gezegd. Hij had ernstig

[p. 670]

gadegeslagen het veranderde, vermagerde, nu paars opgezette gezicht met den open hijgenden mond, dat zonder veel aandacht voor iets om zich heen in 't kussen lag. En op het portaal had hij tegen Betsy gezegd: longontsteking.

‘Hoe krijgen we dàt nou weer zoo gauw over,’ zuchtte zij naïef.

Hij had niets geantwoord, haar eenige aanwijzigingen gegeven, en langzaam was hij later de stoep opgeklommen bij de oude Craetsen - een in de jaren dik geworden man met een ernstig stil, wat paffig gezicht, die met een bekommerde aandacht naar binnen keek.

Er lag een Philip tusschen hen de volgende dagen, dien ze geen van allen herkenden haast. Die niet meer reageerde op Betsy's gefluisterde liefkoozingen, slechts een enkelen zeldzamen keer nog tastte naar haar hand en die, als in even bezinnen, tusschen zijn brandende vingers vasthield. Dan haar losliet als vergeten, en opnieuw den weg begon te gaan - getrokken en gewenkt door onzichtbare handen - waarheen hij met een verdiepte ingespannen aandacht lag uit te staren.

‘Philip,’ Betsy schreide soms tegen hem aan, smeekend in een plotselinge radelooze verlatenheid. Ziekte - dat was niets; zij kon hem verzorgen, liefhebben. Maar zooals hij nù lag, bij haar en toch onbereikbaar - dat was niet te verdragen.

‘Moeder,’ fluisterde Lou, ‘zou vader nu heelemaal niet weten dat we hier zijn?’

Ze beet op haar lippen, knikte dan heftig: ‘Hij weet het wèl.’

Annette, Francine, Sophie, ze hadden allen de kinderen willen nemen, maar Betsy had kortaf geweigerd.

‘De kinderen hooren bij hun vader.’

Door 't huis slopen ze angstig bedrukt. Annètje en Seb in een heimelijken huiver voor den veranderden vader dien ze niet herkenden - en ze lieten zich graag door tante Jetje tot een stil spelletje paaien. Lou liep rond in een verbeten diep jongensverdriet dat hem telkens zijn moeder deed zoeken, zijn hoofd tegen haar aan.

Om beurten waakten Pieter en Hartonius. Ook Melgers kwam, goedig en ontdaan, stond op een morgen in de deur, zijn lach bestorven. En in den middag kwam Frits, grauw, in zijn bruin pak, en keek met knippende oogen naar de gestalte in bed.

‘Laat mij maar waken - ik heb geen werk als jullie overdag.’

Hij ging zitten aan het voeteneind, en keek naar den broer die de trots en het voorbeeld van zijn kinderjaren was geweest.

Toen, op een laat uur, alsof iets hem terugriep, keerde Philip onder

[p. 671]

dien blik langzaam zijn hoofd opzij. En langzaam, moeielijk, alsof hij omzag van zijn tocht, keerde zich zijn aandacht tot Frits.

‘Daar ben ik.’

Zóó gewoon, of Frits zijn jongenskamer instapte - zijn boeken neersmeet.

Over 't gezicht in 't kussen worstelde een lachje. Uit den drogen mond kwam de gebarsten klank: ‘Mootje....’

Beelden bewogen uit zijn kindertijd, waarnaar hij kijken moèst. Toen verwaasden ze, begon de verre tocht opnieuw.

Dien nacht waakte Frits met Frederik. Bergema was er nog laat geweest. Op de canapé in de voorkamer rustte Annette.

Betsy zat op haar laag stoeltje naast het bed. Niemand ging vanavond weg, dat zag zij, maar ze ontleedde niets. Toen het later werd, lag haar donker warrig klein hoofd op het kussen naast hem.

Sinds den middag was het nieuwe geluid begonnen, het reutelend zagen, dat onafgebroken zijn verdorde keel teisterde. Hij had zich recht gerekt - ‘als om te rusten’ dachten de oude en de jonge man die het zagen; en Frits keek naar zijn vader. Die zat in den leunstoel, gebogen voorover, het fijne hoofd hangend als in gepeins verloren.

De nacht ging....

Tegen drie uur in den morgen stokte het geluid plotseling - zij schokten op.... Maar het had zich alweer hervat.

Betsy was opgeschrikt. Aan zijn oor fluisterde haar stem:

‘Jongen - je Betsje is toch bij je? Ken je Betsje niet meer? Schat dan toch? Nee, toè nou....’

Uit de voorkamer kwam Annette, onvast geloopen. Frederik stond op, deed haar neerzitten.

En weer wachtten zij.

Toen plotseling stokte het geluid opnieuw. Een diepe, langzame zucht....

Betsy gejaagd tastte naar de pols.... keek verwilderd om.

‘Ik kan 'm niet vinden!’ schreide ze luid en angstig als een kind.

Toen zag zij Annettes hoofd neerknakken in haar gevouwen handen - zij zag de beide zonderling verstilde mannengezichten zich opheffen, en haar aanzien, bleek, ontdaan. Zij zag vaders grooten witten zakdoek in zijn sterk bevende hand - en plotseling was daar om haar de ontzettende, alles vervullende Stilte.... waarin ze zelf weggezogen werd.

Tot Frits haar vastgreep en wegdroeg.

Door een reet van de gordijnen kierde het eerste licht. En op een boomtak begon onwennig een vroege merel te fluiten.