De klop op de deur

[p. 556]

XXXVIII

DOOR de straten met eerebogen, langs de grachten waar groene festoenen zich wonden van boom tot boom, trok het volk van Amsterdam in feeststemming; begroette op een heeten zonnigen Septemberdag den intocht in de hoofdstad der jonge koningin. Oom Pieter met Sophie uit Bussum gekomen, luisterde ernstig en strak naar de heldere stem die in de Nieuwe Kerk den eed van trouw uitsprak aan het volk. En 's avonds zagen zijn oude scherpe oogen ontroerd naar wat daar in den donker heenreed, langzaam door Amsterdams oude straten: de jonge bejuweelde koningin in de gouden koets, die den last van den nieuwgeboren zwaren tijd, een gansch andere beschouwing van vorst en kroon, op haar tengere schouders geladen kreeg.

‘Mannenwerk,’ mompelde Pieter Craets voor zich heen. Den ouden Willem kende hij; die had met beide voeten gestaan in het voormalig regime. Dit jonge kind met het trotsche ernstige gezicht uitstarend in den avond, had zijn liefde en zijn haast pijnlijk mededoogen.

Philip had het zijn moeder ietwat haperend meegedeeld: hij wilde nicht Dorman en dat Betsje zoo graag eens een pretje bezorgen - ze inviteeren voor het vuurwerk op het IJ den laatsten avond der koninginnefeesten. Annette had niets er tegen ingebracht; haar begroeting en toon waren alleen wat koel geweest dien avond, en Frederik na een paar beleefdheidsphrasen hield zich op een afstand verder.

‘Wat moet dat?’ had hij wantrouwend gevraagd; ‘Philip zal toch geen dwaasheden uithalen?’

En zij zeide: ‘Welneen, waar denk je aan?’ Maar aan hun beider houding hadden zij elkaars ongerustheid erkend.

[p. 557]

Eugénie ook had zich wat verwonderd getoond over deze gasten die de bizondere bescherming van Philip schenen te genieten; en Pieters oog was met een eigenaardige scherpte gegleden over het bloeiende jonge figuurtje, dat vroolijk en frank, blij met haar nieuwe japon, haar nieuwe hoedje, wat familiaar druk den avond begonnen was - dan tegenover het wereldsch gemak en de bizondere gratie van Eugénie, die met de jonge en oudere officieren licht en schertsend converseerde - langzamerhand stil was geworden.

Philip had het onmiddellijk gemerkt - en dit juist had hèm warmer voor haar gemaakt. Een verontwaardiging, dat ze het arme kind met haar mooi snoetje niet hartelijker tegemoetkwamen, deed hem meer opvallend dan hij bedoelde, zich met haar bemoeien. Want over den beleedigden wrok van haar plotseling smal en bleek geworden gezichtje had hij haar groote oogen in klagelijk verwijt - verrukkelijk mooi met deze expressie - op zich gevestigd gezien.

‘Potstauzend,’ zei Philip Craets tot zichzelf, ‘ik moet oppassen.’ En hij ontweek Pieters blik. Maar den ganschen avond hield hij het beeld voor oogen, of hij keek of niet, van de twee uit den toon vallende vrouwen, die aldoor dicht bij elkaar vereenzaamd bleven, niettegenstaande een gesprekje telkens van den een of ander - het waren immers Philips gasten - tusschen dien overvloed van Craetsen. Oom Pieter tenslotte was naast hen gebleven, praatte gemoedelijk met dat lieve bekje en die zwakke, maar ook heel aardige moeder. Wat dàt eigenlijk voor menschen waren....

Een zucht van verlichting ontsnapte ten slotte Philip nu het laatste vuurwerk ten hemel steeg. Toen kwam nog een puzzle. Hij had wacht, kon niet van boord en hij wilde Pieter en Eugénie niet vragen de Dormannen naar huis te geleiden. Frits, altijd goedig, was er niet, zijn ouders wilde hij er niet in mengen in een hemzelf onbegrepen rancuneuse hooghartigheid. Dus vroeg hij een jongen vriend, dien hij den heelen avond telkens met Betsy had zien praten, hem den dienst te bewijzen, wat deze gretig accepteerde.

Hij zei het haar bij het afscheid, toen zij op het punt stond in de sloep te stappen, die haar weer naar den wal zou brengen: hij moest zijn zoo graag vervulde plicht een ander overlaten.

Zij antwoordde niets. In die wat stille zielige, en vooral mokkende houding van den ganschen avond, reikte zij hem vluchtig de kleine sterke hand die hij zoo goed kende, in haar oogen het vragend gekwetste, waarvoor hij met een miserabel gevoel in zijn hart zijn oogen afwendde. En Betsy keek ook niet meer op, toen ze met haar moeder en den vreemden jongen zee-officier wegvoer over het met sloepen en booten overvolle donkere water naar de Prins Hendrikkade. Ze

[p. 558]

zat er stom en strak, met haar beste japon en nieuwe hoedje, waar zij zich zooveel van had voorgesteld, in een ondragelijk vernederd gevoel om dezen ganschen avond. En naar de vriendelijke conversatie van Philips vriend, een eenvoudigen Amsterdamschen jongen, die argeloos zijn best deed bij dit snoezige meisje zonder al de gekke allures van die andere wichten - luisterde ze nauwelijks. Want in haar geest gebrand stond slechts één ding: Philip dien ze voor het eerst gezien had in eigen romantische omgeving, van schip en officieren, zoo schitterend voor haar eenvoudig begrip, dat ze hem wanhopig begeerde - maar ook den Philip die deel was van zijn familie: die broer en dat geaffecteerde deftige meisje, nicht Annette die wel vriendelijk had gedaan maar toch niets hartelijk, en zijn vader waar ze ellendig verlegen voor was geweest, die haar ook verder niet gezien had....

Alleen die oude oom.... die medelijden gehad had....

Toen zij eindelijk na elkaar de donkere trap van hun eigen bovenhuis opstommelden tot het portaaltje, waar het nog rook naar het eten van dien dag en het petroleumlampje aan den muur, viel de overtuiging verlammend op Betsy Dorman:

Zij hoorde daar niet bij. En hij had het gezien zoo goed als zij.

Betsy ging dadelijk door naar haar kamertje, talmde nog even aan de deur om haar moeder een nachtzoen te geven.

‘Hebt u 't prettig gevonden?’ vroeg het meisje met gesmoorde stem dapper haar best doende tegenover dat doodvermoeide witte gezicht met de groote donkere kringen om de oogen.

‘Och ik nog wel....’ zei de zwakke vrouw aarzelend, ‘ik had nooit zoo iets gezien.... Maar jij kind, jij werdt zoo stil....’

Toen opeens barstte Betsy in snikken uit. Bij haar eigen kleine tafeltje viel ze neer op den stoel en huilde, haar donker hoofdje in haar armen, de wanhoop, de woede van haar felle natuur uit.

‘Ik háát ze!’ schreide ze hardop als een kind. ‘Ik háát ze - allemaal! En hem ook! Ze hebben ons genegeerd! 't Zijn ellendelingen - en hij - en hij....’

De moeder moest gaan zitten. Een bittere trek had de guitigheid, den moed opeens van dat gezicht weggevaagd.

‘Ik wou Bets, dat je je dien jongen uit je hoofd zette,’ zei ze openlijk.

‘Ik kàn niet - ik kan niet! Ik kan noòit meer met een ander gaan - hij heeft me voor iedereen bedorven.’

‘Die jongen die ons thuisbracht - ik heb wel gezien den heelen avond: die vond je aardig - een lieve bescheiden jongen....’

‘Och!’ het meisje stampvoette, ‘wat is dàt vergeleken bij Philip

[p. 559]

Craets! Ik... ik... hij heeft mijn leven bedorven. Ik wàs zoo tevreden - en nou... niets kan me meer schelen.’

‘Zóó mag je niet praten.’ De stem van de moeder beefde licht. ‘Zijn wij je ineens niks meer - wij die allemaal zóó van je houen - die voor je gezorgd hebben.... voor zoo'n jongen, die je een blauwen Maandag kent....’

Betsy huilde zacht.

‘Ja - wat is dat verschrikkelijk. Jullie allemaal waar ik zóó van hou, en dat zoo'n vreemde man 't bederft. Maar ik kan 't niet helpen - ik wil ook wel van 'm af - maar ik kan niet - kàn niet....’

‘Je kunt wèl als je aan vanavond denkt,’ zei de moeder vast. ‘Zooveel verdriet is geen enkele man waard. Er is wel een ander die je beter weet te waardeeren!’

Betsy's behuilde oogen zagen op in haar moeders gezicht, zagen er het diepe verdriet in.

‘Nu heb ik uw avond ook bedorven,’ snikte ze berouwvol. ‘U hebt gelijk hoor moeder. Ik zal 't morgen ook wel weer anders bekijken. Maar niets tegen vader zeggen!’

‘Neen kind, zeker niet. Geef me een zoen - zoo. Klein arm dier - moet jij zoo'n verdriet hebben.... Slaap nu maar hoor, 't komt allemaal nog wel goed.’

In de nauw verlichte slaapkamer keek vader Dorman uit bed.

‘Plezier gehad, vrouw?’

‘O zoo prettig.’

‘Was-e de famielje d'r ook?’

‘Ja zeker. Nicht, en Philips vader, en nog een broer - en zijn zusters....’

‘Waren ze aardig??’

‘Ja aardige menschen. En een vuurwerk vader, zoo prachtig....’

Hij luisterde naar het opgetogen verslag. Toen het eindelijk zweeg, zei hij verlegen in 't donker der gordijnen:

‘Geloof jij dat 't nog wat wordt?’

‘Och dat weet ik zoo niet....’

‘Ik wou 't zoo graag,’ zuchtte hij. ‘Ik hoopte al, zoo'n partij, op 't water, en zoo'n vuurwerk.... ik dacht-e....’

‘Wie wéét hè,’ zei zij opgewekt. ‘Laten we noù gaan slapen vader, ik ben zoo moe....’

Maar ze lag nog uren wakker. Ze zag niets dan het strakke al versmallende gezichtje van Betsy tusschen die vroolijke pratende menschen - en ze luisterde naar elk geluid uit het kleine kamertje naastaan.