De klop op de deur

[p. 381]

X

FRANSJE CRAETS was in een nieuwen kennissenkring geraakt; dien van Lucie Melgers en haar broer, een enthousiast aanhanger van de pas beginnende wielersport. In den huize Craets was voor eenige sport tot nog toe nooit aandacht geweest. De kinderen hadden gecroquet in de Hereeniging - dat deed iedereen, en zelfs Frederik en Annette speelden soms mee. Frederik, vlug lenig - Annette onhandig, het eigenlijk altijd ver beneden haar waardigheid vindend met een hamer in je hand zoo'n bal achterna te loopen.

Sinds de hooge velocipèdes in zwang waren gekomen, zij haar eigen Philip zoo'n gevaarlijk ding zag beklimmen, waarop hij uittrok dezen zomer en altijd met geschaafde knieën en veel ontvelde en blauwe plekken thuis kwam - met verhalen hoe hij slag had moeten leveren tegen boeren, die de heidensche dingen waarvan hun paarden schrokken, niet duldden op den weg - vond Annette sport iets dat je leven onrustig maakte.

Maar nu Fransje iederen dag de kamer vulde met opgewonden verhalen over verleden of komende wielerwedstrijden, met termen als gentlemanrijders en professionals - met verhalen hoe iemand gedisqualificeerd was om een of andere voor haar onbegrijpelijke en onbelangrijke reden, waarbij het scheen of plotseling jongens niets beters te doen hadden dan in den kortst mogelijken tijd een baan rond te vliegen - tot helden werden gepromoveerd en bekers wonnen en meer dergelijke verregaande nonsens - nù werd het Annette menigen dag te kras. De namen Spaan, Nib, Beels, Huysser, Kiderlen duizelden langs haar ooren, en ze werd kregel dat de anderen er ook allen min of meer door werden meegesleept.

[p. 382]

Pieter alleen zat erbij, zijn teer gezicht norsch, wrevelig, onbelangstellend uitstarend, Annette en Frederik keken soms even naar hem, overwegend wat er in hem zou omgaan. Van al die dingen was Pieter uitgesloten. Dansen ging niet, schaatsenrijden niet - nu was er nòg iets bijgekomen: velocipède rijden. Ook weer niet.

Niemand in huis wist of hij het inderdaad betreurde, of dat dit alles hem werkelijk onverschillig liet. Hoogmoedig, prikkelbaar, stil ging de altijd tengere jongen tusschen de anderen door, zwoegde voor zijn rapporten met een fanatieken ijver, was altijd de eerste van zijn klas.

‘Piet Craets, dat's een bol,’ zeiden de jongens. Maar niemand zag ooit den knaap die zich verborg, als hij schijnbaar onverschillig de anderen had zien wegtrekken naar sport of dans. Die heimelijk zijn vernedering uitsnikte, en uit instinct tot zelfbehoud het natuurlijk verweer zocht in een uiterste inspanning van zijn geest.

Hij had al jong beslist voor zichzelf: hij wilde in de zaak. Hij wist: hij had kunnen studeeren, wat Philip niet kon - Philip was stom, stelde hij koel bij zichzelf vast - maar de handel had zijn hart. De wedloop die het uiterst van iemands nuchtere beradenheid, bezinning, den scherpen snellen blik vergde. Eenmaal met zijn vader alleen op een avondwandeling had hij erover gesproken.

‘Ik wil bij u in de zaak vader.’

‘Dat 's goed, dat's best,’ zei Frederik met een lichten glimlach. Maar toen ontmoetten zijn oogen die van den jongen, peilend, vorschend in de zijne. En op eenmaal ernstig had hij gezegd: ‘Afgesproken Piet.’

‘Vader, we gaan toch dertig Juni als de Amsterdamsche wielerbaan geopend wordt? 't Zal geweldig spannend zijn!’ vroeg Francientje.

‘De hemel zal er ons voor sparen,’ zei Annette. Maar Frederik lachte.

‘Het zal zoo interessant zijn - en Jan Melgers rijdt het nieuwelingen-nummer mee.’

‘Wat doet die jongen nog méér dan altijd op een velocipède zitten?’ informeerde Annette spits.

‘Hij is toch op de secretarie hier - hij wordt later ergens burgemeester....’

Annette zweeg. Zij merkte Frederiks blik niet op. Zij wachtte een brief van Philip - die brieven, waarvan altijd de laatste achter de netjes gereide klosjes in haar naaidoos stond. En hij dacht: hoe slecht kon zij er tegen als een brief wat lang uitbleef....

Maar den dertigsten Juni zat de familie Craets op de pas geopende

[p. 383]

wielerbaan. Het was vol op de tribune, en zelfs Annettes stemming ontdooide ondanks den schralen wind bij het enthousiasme, het fleurig bewegelijk schouwspel, dat iets nieuws was in Amsterdam. Zij zat naast mevrouw Melgers, die zenuwachtig opgewonden keek naar de deelnemers door haar lorgnon.

‘Kijk moeder, dat is Spaan, die groote jongen daar,’ zei Fransje popelend. ‘Ze rijden eerst om de Voûte-cup. Daàr staat Nibbrig... En voor 't eerst zullen hier in Holland professionals uitkomen vandaag.’

‘Doet Jan Melgers daarin mee?’

‘Ach moeder! Hè u weet toch ook niets van sport! Jan is toch geen professional!’

‘Ik vind 't allemaal buitengewoon onbelangrijk,’ dacht Annette, en haar gezicht zei het duidelijk.

‘Jan rijdt mee in het nieuwelingen nummer,’ zei Fransje nog.

Nadat het eerste nummer verreden was, volgden haar blauwe oogen stralend van enthousiasme, den knappen hardtrappenden jongen, die voor den start haar vroolijk gegroet had.

Frederik lachte bij dit alles zichzelf en de anderen uit. Dat hij, die niets voor sport voelde - dat minderwaardig werk om met alle geweld je lichaam zóó bek-af te trappen dat je onsmakelijk werd om te zien, en je geest te stomp om nog iets te bevatten - dat hij hier zat, vond hij belachelijk - een schelmsche speling van 't lot. Hij keek rond en dacht: er is werkelijk een nieuwe tijd komende. Dit is ook weer een van de nieuwe dingen, die groeien en ongetwijfeld het winnen zullen op den duur. Het haalt je jongens en meisjes het huis uit - de jongens misschien uit de kroegen, maar ook uit de belangstelling voor alle geestelijke inspanning. Als je Frans nu de keus geeft tusschen een mooi concert en een race, kiest ze dit.

Hij keek de volle tribune langs, waar van boven tot beneden menschen, dol van spanning, wuifden en meeleefden. Tot een luide kreet de overwinning aankondigde.

Melgers was derde.

Zijn moeder en Francine keken vóór Annette heen elkaar aan - en Annette in een flits, omvatte beide gezichten, zag er hetzelfde in: spijt, teleurstelling.... Zij zelf zat er, strak en onaangedaan, en dacht:

‘Ze lijken allemaal wel mal.’

Vroolijk, goedmoedig, zonder een spoor van jaloezie, stond Jan Melgers na afloop te praten met den gelukkigen winner, kwam daarna naar hen toe.

Francines fijn gezicht, met de groote blauwe oogen, keerde zich onderzoekend naar hem toe.

[p. 384]

‘Vindt je 't heel naar?’ vroeg ze zacht.

Hij lachte.

‘Welneen. Daar kan ik best tegen.’

‘Het moest je kunnen schelen om te verliezen als ik naar je zit te kijken,’ dacht Francine. Er was iets van minachting in haar oogen. Maar Jan Melgers was niet romantisch.

‘Een mooie middag alles bij elkaar,’ zei hij. ‘Nu gaan we zeven en acht Juli naar Scheveningen.’

Francine Craets zei niets. Ze nam haar vaders arm en begon tegen hem te praten.

Thuis zei Frederik:

‘Aesopus, let op - die jongen en ons Fransje daar zullen we nog wat van beleven.’

‘Fransje heeft zoovéél aanbidders.’

‘Maar deze entourage, dat racen, omgeeft den jongen met een soort aureool. Dat vindt ze kranig.’

‘Maar niet als hij verliest, zooals vanmiddag.’ Ze had Francines oogen wel gezien.

‘Och - dat is een moment. Ik vrees....’

‘Ik vind dat alles jammerlijk,’ zei Annette, geweldig uit haar humeur.

Maar hij lachte: ‘Moeder - deze maand komt Philip thuis.’

Ze keek op. Hij had haar nog nooit ‘moeder’ genoemd - het kwetste haar ergens, trof haar te gelijk, en ze speurde snel naar zijn bedoeling. Of was het onbedoeld, vanzelf uit hem opgekomen? Dan kon ze het niet uitstaan. Toen zag ze zijn oogen, goedig, met een lachje, iets van verdrietelijkheid ook - en plotseling wist ze het: dat ze dezen ganschen winter, met Philip daar op de verraderlijke zee, in zichzelf gekeerd was geweest en prikkelbaar. In haar naaidoos bewaarde ze een sentimenteel plaatje uit de Fliegende Blätter geknipt: een jonge zee-officier, die peinzend leunt over de reeling.

‘Ik wen er nooit aan,’ dacht zij, hem wetend op de reis naar Batavia, aan de Kaap; Afrika, dat ze onmiddellijk combineerde met boschnegers en vergiftigde pijlen. En de zee, de zee was dat kwaadaardige onbetrouwbare element, waar je in verdronk.... waar alle kansen tegen je waren....’

Moeder Bremer kwam soms bij haar in het middaguur, nog moeielijker van bewegen geworden - Annette zag haar hijgend de stoep opkomen, haar lange wijde rokken slierend langs de treden.

‘Ik kèn dat,’ kon ze zeggen. ‘Ik kèn dat - ik ben er nooit aan

[p. 385]

gewend. Wat hen zóó trekt, dat weet je niet. Het is sterker dan vrouw en kind - en vader en moeder samen.... Als hij pas thuis was, dan scheen alles goed, maar dan al gauw, na een paar weken begon 't. Ik voèlde het, al zei hij nooit iets. Dan gingen mijn handen verkeerd staan, en mijn hoofd werd verward en ik zei domme dingen. Als hij dan naar den zolder klom, en uit 't dakraam naar de torens ging kijken - dan wist ik 't al.’

Maar nù - was 't haast geleden, zooals Frederik zei. Dan had ze hem weer veilig thuis - maar voor hoe lang. Waarom moest de jongen dien ze zóó slecht missen kon, juist deze ellendige loopbaan kiezen....’