De klop op de deur

[p. 368]

VII

EINDELIJK had Louise haar trots verwonnen en was bij Frederik gekomen. En met hokkende stem, haar groote zwarte figuur van een tragische statigheid had zij verteld:

‘Wat zij met Carolientje hadden beleefd de laatste weken! Ach, zij had het eerst zoo zwaar niet geteld, gehoopt het nog wel weer in orde te brengen, maar 't was àl erger geworden. Caroline, die het huis uit wilde, haar geld opeischte, en.... Frederik raadde 't nooit - een asyl voor dieren wilde oprichten....

Maar hoè.... in 's hemelsnaam....

Carolinetje, waar niemand ooit iets achter gezocht had - die welverzorgd als in een doosje leefde in haar huis - was op een morgen aan 't ontbijt gekomen en had dingen gezegd.... dingen gezegd....’

Die woorden had Louise niet meer over de lippen kunnen krijgen, maar in de verbijsterde hersenen der beide zusters stonden ze gebrand:

‘Wij hebben met ons drieën geen man en geen kind. Wij hebben hier al die jaren maar gezeten of we geen vrouwen wàren. Ik mocht geen beest van jullie houden, geen hond en geen kat. Ik heb hier moeten zitten over die walgelijke handwerken, waar ik misselijk van word. Ik ruik en ik proef ze - ik voel ze groot worden in mijn handen - ik kan er niet meer van eten en niet meer van slapen. Ik ben verhongerd hier in dit huis, waar Annette haast nooit komt en de kinderen alleen als ze moèten.

Nu wil ik mijn eigen leven gaan leiden - 't armzalige beetje dat er nog te halen is. Ik wil mijn geld hebben van Frederik en ik wil ongelukkige beesten verzorgen - zooveel als ik er maar bergen kan.’

[p. 369]

Louise, een bevende ontzette Louise, gebeukt door een stormloop van dagen lang, was eindelijk op onvaste voeten, geagiteerd in Frederiks kantoor gekomen.

‘Dat zal je toch niet doen Frederik? Je zult haar toch beletten ons te schande te maken? Ze is overspannen, ze moet door jou tot rede gebracht worden.’

Frederik had getroost, gerustgesteld - wat haastig, omdat hem een zakenconferentie wachtte.

Maar dien avond was Caroline zelf gekomen en had gesproken met een roerend accent van waarheid in haar trillende stem; haar gevlekt rood gelaat met moeite tot hen opheffend.

‘Als ik voor kinderen kon zorgen, zou ik dàt doen. Want ik heb altijd zoo graag gezorgd. Ik was ook altijd zoo graag bij je moeder, Annette. Maar kinderen kan ik niet aan. Ze zouden om me lachen. Ik ben onhandig geworden in de jaren - ik weet niet hoe dat komt - ik voel dat ze me niet voor vol aanzien. Maar er is nog nooit een beest geweest, dat niet bij me wou wezen en niet alles met zich liet doen. En daarom wil ik een asyl voor dieren stichten.’

Toen was Annette opgestaan en had haar zwijgend een zoen gegeven. En Caroline zei verstikt: ‘O dank je Annette - dat is goed van je.’

Met Bergema hadden later Frederik en Annette gepraat.

‘Daar moet je niets tegen doen,’ zei die.

‘Maar ze wordt de risée....’

‘Och, of ze dat anders óók niet wordt! Laat haar de liefde die ze in zich heeft en die niemand van haar vraagt, aan honden en katten geven, als ze dat begeert. Het is een billijke en sobere eisch, dàt zal je moeten toestemmen!’

Frederik keek somber.

‘Ik vind 't triestig, dat alle menschen zullen praten van die halfgare juffrouw Craets met haar asyl.’

‘Vindt je beter als ze over vijf jaar zeggen: die halfgare juffrouw Craets zit in Meerenberg?’

‘Maar zoù je nu denken....’

‘Oh kerel!’ Bergema ging heen en weer loopen, ‘je weet niet hoe een dergelijk gemis invreet. Wees blij als het een uitweg vindt.’

----------------

In het donkere smalle huis op de Heerengracht hing het gansche leven uit de voegen. Louise had na al de kracht van haar prestige vergeefs te hebben beproefd, eindelijk gezwegen. Zij ging door het huis, zat aan tafel als een levend protest. Maar ze zweeg. Vernietigend. Met opgeheven hoofd droeg ze voor haar kennissenkring de schande.

[p. 370]

Haar toilet was nòg meer verzorgd, haar houding nòg vorstelijker, haar conversatie nog precieuser en meer afgemeten. Maar na ieder bezoek besefte ze de praatjes en den spot.

Alleen bij Frederik had ze eenmaal uitgeschreid, bloedige tranen.

‘Ach Frederik, broer - onze familie-eer - het hoogste dat we hebben, die was toch goddank nog onbesmet. En dat Caro mij dit nu aandoet. Dat we niet in eere met ons drieën grijs kunnen worden! Dat dit het eind is van al mijn zorg!’

‘Maar lieve Lou, onze familie-eer wordt niet geraakt. Het is toch eigenlijk niet zóó iets onbehoorlijks?’

‘Ach, maar wie doèt er zoo iets? Waarom is ze niet tevreden, zooals wij?’

Frederik vertelde haar wat Bergema gezegd had.

Louise huiverde.

‘Maar ze kan toch in Liefdadigheid naar Vermogen gaan - of in Arbeid Adelt - of Tesselschade - dat is werk voor dames van onzen stand. Waarom wil ze zoo iets gemeens als een beesten-asyl?’

‘Een kat is een vorstelijk beest, Lou.’

Maar ze lachte niet.

‘Je wilt haar dus niet tegenwerken? En ons helpen?’

‘Neen, Louise.’

‘Je gééft haar haar geld?’

‘Ja dat doe ik. Ik vind het ook heel erg, geloof me. Voor haar speciaal.’

‘O Frederik, Frederik,’ Louise schreide bitter - ‘ik heb toch altijd gedacht om jullie welzijn.’

‘Já lieve Lou, je bent de beste voor ons geweest. Maar toch - hierin moeten we Caro haar zin geven.’

‘'t Is Annette die er achter zit,’ dacht Louise, terwijl ze voor den spiegel haar keelbanden strikte. ‘Annette en Bergema.’

Naar oom Pieter en tante Sophie trok Louise en vertelde haar nood. De oude vrouw zei niet veel. In haar hart vond zij de gedachte aan zoo'n onderneming iets jammerlijks, maar ze wilde die arme stakker, dat Carolientje niet afvallen.

‘'t Is een vreemd idee. Maar ten slotte moet ieder mensch zijn leven leiden op zijn manier.’

Louise vertrok ongetroost - een beetje boos op tante Sophie van wier autoriteit ze nog iets gehoopt had.

Maar 's avonds zei de oude vrouw, toen zij het oom Pieter verteld had:

‘Pieter, wij hebben schuld.’

[p. 371]

‘Watblief?’

‘Ja. Wij allemaal. We hebben dat ongelukkige kind in den steek gelaten.’

‘Wàt zeg je? Heeft ze hier niet gelogeerd? Is ze hier niet op partijtjes geweest?....’

‘Och - jij bent een man.’

Hiertegen viel niet te argumenteeren en oom Pieter liet het erbij.

Caroline, na dien laatsten keer, sprak zich niet meer uit. Haar wrokkige indolentie wakker geschud, ging zij haar gang, vast, besloten, actief, of zij een program afwerkte. De tranen, de schimp, de zijdelingsche hatelijkheden, gleden langs haar af.

‘Uit dìt huis ging ze weg!’

Ze had een alleenstaande villa gekocht op den Amsteldijk, midden in een vrij grooten verwaarloosden tuin. Dáárheen keek zij onafgebroken, met een scherpen blik in haar oogen.

Met Annette overlegde ze een eenvoudige meubileering. En Annette op eenmaal had het geweten: moeders rood fluweelen meubeltjes, de canapé, de stoelen, de bonheur, alles wat daar ongebruikt boven stond, wilde zij Caroline geven. Zelf hield ze alleen de groote linnenkast, het naaitafeltje, dat voor Francientje bestemd bleef, en den leunstoel.

Caroline omhelsde er Annette voor in dankbare ontroering. En Annette moest denken hoe het rood fluweelen salonnetje nu zoo wonderlijk eindigen ging in een honden- en kattenasyl, en hoe haar moeder daar zelf om zou hebben gelachen.

Een bejaarde vrouw zou in de morgenuren het huiswerk doen en koken. Verder wilde Caroline alleen zijn.

Weg vielen de dagen, de een na den ander. Ontzet keken Louise, Adolphine het aan.

Het ging waarlijk gebeuren!

Maar Louise vermoedde niet, en niemand vermoedde, dat Adolphine stil in haar stoel gedoken, de eenige was die begreep. En lange nachten lag, de magere handen in elkaar geklemd en wist: de wanhoop die haar het leven deed schuwen, was ook in Caroline. Zij bewonderde, in een warm doorbrekende liefde, haar jongste zuster die de kracht had een nieuw leven nog te willen opbouwen. Voor het eerst in deze dagen besefte zij, dat zij met deze zuster had moeten spreken - maar ook nù kon zij dat niet.

Zonder emotie schijnbaar, ging Caroline eindelijk op een morgen het huis op de Heerengracht uit. Annette zou haar wegbrengen. Rood gevlekt haar klein gezicht, haar kleeren slordig en stoffig van de

[p. 372]

verhuizing, stond ze in de schemerige suite tegenover haar zusters.

‘Moge 't je nooit berouwen, Caro,’ zei Louise streng, maar haar stem beefde. Ze dacht hoe ze eenmaal bij zichzelf had vastgesteld: ‘Carolientje moest een gelukkige vrouw worden. Dat zou háár zon zijn.’

Adolphine zei niets. Maar plotseling trok ze krampachtig Caroline naar zich toe, en kuste haar.

‘Phine,’ fluisterde Caroline schor, voor het eerst ontroerd. Ze had tranen gevoeld op haar wang - nooit had ze Phine zien schreien.

Zwijgend, als voor een doode, liepen ze gedrieën de gang in. In de verte stond Mijntje en schudde het hoofd.

Maar toen ze de voordeur had geopend, waar aan de stoep de vigilante wachtte met Annette, brak het zich van Louises strakke lippen.

‘Vergeet niet - vergeet nooit kind, dat hier je thuis is....’

Caroline antwoordde niet. Zij zag ook niet meer om, waar op de stoep twee lange zwarte gestalten haar onbewegelijk stonden na te zien als een verlorene.

Toen Annette, nadat zij samen den ganschen dag hard gewerkt hadden, Caroline ging verlaten in den avond, en zij beiden in den tuin stonden waar een roode zon laag over den Amstel hing, en de eerste zwerfpoes behagelijk voor het raam zat uit te kijken - vroeg zij bezorgd:

‘Zul je het heusch niet eenzaam hebben, Caro?’

En Caroline zei:

‘Neen. Hier zal ik het niet eenzaam hebben.’

Annette bukte zich. Een oogenblik gaf de kleine breede Caroline zich in de koestering dier warme innige vrouwenarmen - en toen zij weer vrij was, liepen de eerste tranen sinds de strijd om haar vrijheid begonnen was, over haar gezicht.

In de vigilante keek Annette nog eenmaal om. Daar stond Carolines eenzame gestalte in den guren wind en wuifde haar na. En 't was haar, toen zij eindelijk aan 't eind van dien langen dag de stoep van haar eigen huis opging, of zij Caroline had achtergelaten in een vreemd en ver land.