|
| |
| |
| |
Inleydinghe in de materie
Van de Christelicke volmaecktheyt, hoe die door den wegh der Liefde Godts verkreghen wordt: de uytnementheydt van desen wegh, en sijn deelen.
De I. Lesse
Vande begheirte tot de Volmaecktheydt, ende waer in sy bestaet.
1. Vraeghe. Van de Begheirighe Ziele.
't IS Ydelheyt der Ydelheden (heeft den wijsen Man gheseyt) 't Is al Ydelheyt, dat ons op dese weirelt behaeght, en van Godt af-leydt. Ick sie my hier ghestelt tusschen den Hemel, ende de Helle, om naer eenen corten tijdt van dit leven, d'een of d'ander voor eeuwigh te beërven. Den tijdt is cort, de doodt is seker, de seker doodt staet somtijdts voor de deure, als men't minst peyst, ende naer haer volght een eeuwigheyt van onbegrijpelicke tormenten, ofte van onbegrijpelicke vreught en glorie; ick mercke oock; dat de verblindtheydt der menschen soo groot is, datter vele ghelijck met hoopen, als of sy blindt en dul waeren, naer de eeuwige tormenten loopen. Ick
| |
| |
sie oock, dat die goet willen zijn, allenskens commen af te wijcken, en te vallen, 't en zy dat-se gedeurigh voort en voort willen gaen inde deught.
Dit al rijpelick overleggende, aenropen hebbende de gratie Godts, hebbe ghepeyst, en vastelick voor my ghenomen te trachten naer de oprechte deught, en Christelicke volmaecktheydt, om alsoo mijne saligheyt te versekeren. Daerom bidde ick u, om de liefde Godts, my de selve te leeren, ende den wegh te toonen, door welcken ick tot mijnen Godt en de valmaecktheyt magh gheraecken.
Antwoorde Vanden Leeraer. Ghy hebt seer wel, ende wijselick ghepeyst: want daer en is gheene ghenoeghsaeme sekerheyt, daer soo groot perijckel is van alsulcke eeuwigheyt. Ick sal u geirne dees aengaende leeren, al het gene dat ick, soo uyt de baecken der HH. Vaderen, en Gheestelicke Leeraers, als door eyghen experiente, en van andere gheleert hebbe, ontrent den tijdt van 50. jaeren. Vraeght my dat u belieft, ick sal mijn beste doen, om met Godts gratie, u op alles in't cort, en by maniere van Cathechismus te verantwoorden.
Maer eerst versoecke van u, dat ghy dit werck aengaende uwe intentie wat hoogher verheft, ende dit niet soo seer uyt vreese vande straffe des Heeren, als uyt sijne liefde en doet, ende om hem daer in fijnen wille en wel-behaghen te gheven. Kont gy dit noch van u selven niet verkrijghen, sult dat allenskens voortgaende leeren: gaet altijdt stantvastelijck voort. Daer zijnder vele die wel beginnen, maer soo veel niet, die wel voortgaen, en feer luttel die tot het eynde vande volcommen volmaecktheyt geraecken. Zijt getrauwe totter doodt ende ick sal u de Croone der glorie gheven, seght den Heere: ende ick derve u beloven, is't dat gy
| |
| |
wel onderhout, dat ick u leeren sal, dat ghy van hier niet gaen en sult, voor dat ghy gheproeft sult hebben, het goet dat u hier boven verwacht.
2. V. Den H. Augustinus seght, dat men niet wel en loopt, ofte gaet, 't en zy dat men weet waer henen, ofte waer naer dat men loopt. Seght my dan eerst wat de volmaecktheyt is, daer ick naer trachten moet.
A. Wat dat het uytterste, ofte de volcemmentheyt vande volmaecktheyt is, en kont ghy noch niet begrijpen, maer ghy sult het daer naer weten, ondertusschen naerlaetende verscheyden antwoorden, die sommighe hier op gheven, de volmaecktheyt nemende in haer gheheele ende niet ten deele, soo segh ick u, dat sy bestaet in een gheheele overeenkominghe, en gelijckenisse met Christus Jesus onsen Salighmaecker voor soo veel hy mensch is, niet alleenelijck aengaende sijne uytwendige deughden, en hanteringhe, maer oock sijne inwendighe in ziele, en gheest, inde welcke hy oock als mensch met de Godtheyt volmaeckter en meer vereenight is gheweest, als alle de heylighen en Enghelen, oock de Cherubynen, en Seraphynen. Om ons tot dese te brenghen, is hy mensch geworden, heeft hy soo veel ghedaen, geleert ende geleden. Hy is ons vanden Vader gegeven als een model vande volmaecktheyt en heyligheydt, dat wy moeten naer-volghen. Hy is gelijck het origineel, het welcke wy al moeten naer maecken en copyeren, en dese copye moeten wy selve zijn. Die de beste copye sal gemaeckt hebben, sal den meesten prijs hebben, en die hem meest gelijcken sal in deught, en volmaecktheyt, sal hem oock meer gelijcken in Glorie.
| |
| |
| |
De II. Lesse.
Dat den middel, om daer toe te geraecken, is den wegh der liefde Godts.
3. V. OP welcke maniere kan men tot dese volmaecktheyt gheraecken?
A. Op twee manieren: de eene is eene extraordinaire, ende onghemeene door welcke Godt almachtigh door sijne goetheyt, en bermhertigheyt sommighe voorcomt met een extraordinaire gratie, door de welcke hy hun vervoordert, per saltum, gelijck met eenen spronck, ofte met eenen slagh, hun stellende, somtijts oock van het beginsel, in't midden, jae oock by-naer in't eynde vanden wegh, sonder dat sy daer iet toe gedaen hebben met die intentie, sonder dat sy het verwachten, jae sonder dat sy het selve weten. Dit doet hy als't hem belieft, en aen die het hem belieft: dit heeft hy ghedaen aen sommighe heyligen, en doet noch somtijts aen andere: hy is Heere ende Meester van sijne goederen, en gaeven, om die te gheven aen die hy wilt. Hy is eenen oppersten Koninck, en magh kiesen tot sijne favorijten, die hy wilt. Van dese maniere en wil ick niet spreken.
De andere is, door de welcke Godt met sijne ordinaire, en ghemeene gratie den Mensch tot de volmaecktheyt leyt, allenskens van het leeghste beghinnende, en soo ghelijck van den eenen trap tot den anderen doet voort-gaen: ende hem ten lesten tot het eynde brenght. Van dese wil ick hier handelen, en u de selve beschrijven: nochtans en wil niet segghen, dat niemant geen
| |
| |
andere ghebruycken en magh, als hy van Godt door een andere ghetrocken wordt, en bevindt dat hy door een andere meer voortganck doet: hy heeft veel weghen en middels, en die hy ons wilt doen wandelen, is den besten voor ons, al en waer hy den besten niet voor een ander.
4. V. Door wat middels, of weghen sal ick tot de volmaeektheyt gheraecken?
A. Daer zijn veel middels en weghen, die verscheyde Heylighen ghebruyckt hebben, en die HH. Instelders der Religien voor hun en hunne Religieusen aenghenomen hebben, by exempel, de belofte van die drye Evangelische Raeden, van Ghehoorsaemheydt, Aermoede, en Suyverheyt: daer by voeghende de eenigheydt, stilswijghentheyt, penitentien en strenghigheyt van vasten, waeck en, bidden, versterven &c. Maer al is't dat dese al goet zijn, en hebben sy dese niet genomen, 't en zy als middels, om te commen tot de volmaecktheydt der liefde Godts, die sy al ghekoosen hebben voor hun eynde, door het welcke sy souden tot de volmaecktheydt geraecken, gelijck den H. Thomas, en andere Theologanten leeren. Ick en wil u hier oock geenen anderen geven, als Den Wegh vande Liefde Godts. Dit is den wegh die Godt selve aen ons leert en aenwijst. Dit is den wegh die alle conditien heeft diemen in eenen wegh wenschen magh. Want hy is den lichtsten en ghemackelicksten, den cortsten, den vermaeckelicksten, den profijtighsten, den schoonsten, den uytnemensten, den alder-sekersten, en gheruststen, ende den alder-noodtsaeckelicksten. Noteert al dese conditien.
5. V. Waerom seght ghy, dat Godt selve ons desen wegh aenwijst en leert?
A. Om dat hy in veel plaetsen vande H. Schrif- | |
| |
ture, (die te lanck souden zijn om te verhaelen) ons den selven voorhoudt en raedt met schoone beloften; jae ons tot dien ghelijck praemt door straffen en dreyghementen van de eeuwighe vermaledijdinghe, ende oock ons tot den selven gelijck dwijnght door dat alder-meeste ghebodt, Ghy sult den Heere uwen Godt beginnen uyt gheheel u herte, uyt gheheel u Ziele, en uyt gheheel uwen gheeft. Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, ex tota anima tua, & ex tota mente tua. Matth. 22.
6 V. Dit is een swaer ghebodt voor crancke menschen, ghelijck wy zijn, jae het schijnt bynaer onmoghelijck het selve te onderhouden. Is't ghegheven voor alle menschen, en noodtsaeckelijck dit te onderhouden, om saligh te zijn?
A. Het en is niet onmoghelijck dit ghebodt te onderhouden: want de H. Kercke oock in't Concilie van Trenten leert ons, dat Godt niet onmoghelijck bevolen en heeft: en 't en is soo swaer niet als ghy meent, ghelijck ghy daer naer sien sult. 't Is ghegheven voor alle menschen, oock aen de kinderen van Israël in de oude Wet Deuteron. 6. uytghenomen dat hy daer by niet en stelt, uyt gheheel uwen Gheest, dat hy dit ghebodt in de nieuwe Wet hier vooren herhaelende, daer by-voeght, ghelijck van ons meerder en volmaeckter liefde versoeckende, om dat wy sijne aengenomen kinderen lijn, en die andere maer slaeven en waeren.
Dit ghebodt moet noodtsaeckelick onderhouden worden wilt men saligh zyn, wat aengaet sijne substantie; maer wat aengaet sijne omstandigheyt, principaelijck uyt-ghedruckt door dat woordeken gheheel, dryemael herhaelt, sommige gheleerde Mannen schijnen te willen segghen,
| |
| |
dat dit maer ghestelt en is voor het ander leven; en niet voor dit teghenwoordigh: maer 't en is niet waerschijnelick, ghelijck andere segghen, dat Godt ons nu iet ghebieden sal, dat wy maer naer dit leven en connen of moeten doen. Den H. Augustinus dees aengaende leert, dat wy dit in ons stervelijck leven niet volmaecktelijck en connen volbrenghen, maer alleenelijck onvolmaecktelick. Den H. Thomas en andere, volghen hem hier in naer. Ick en wil in dit teghenwoordigh Tractaet niet leeren, dat Godt te beminnen uyt gheheel ons herte, uyt gheheel onse ziele, en uyt gheheel onsen gheest noodigh is ter saligheyt; maer tot de volmaecktheyt; tot de saligheyt ghenoegh zynde, dat-men Godt bemint boven al. Soo datter niet en zy dat-men niet en soude willen doen, laeten, en lijden, liever als van sijne liefde te scheyden, ofte met hem de vrientschap breken, het welcke gheschiet door de doodelijcke sonde.
Nochtans ick moet bekennen, dat als Godt iemandt de gratie doet van desen wegh der liefde, ghelijck hy hier beschreven wordt, ghetrauwelijck te wandelen tot in den derden staet, ofte Dagh-reyse toe, dat hy, segg' ick, dat groot ghebodt der liefde Godts, ghelijck het Matth. 22. uyt-ghedruckt is, sal connen volmaecktelick onderhouden: ende dit en is niet teghen de leeringhe van den H. Augustinus en andere: want sy spreken alleenelijck vanden staet der ordinaire gratie, ende en hebben noyt gheleert, ofte souden derven, ofte moghen leeren, dat Godt door extraordinaire gratie niet en soude connen iemant duer toe brenghen, dat hy het voorsey de ghebodt soude volmaecktelick onderhouden: ghelijck hy ghedaen heeft in de alder-heylighste
| |
| |
Maghet en Moeder Godts, en soo wy betrauwen in den H. Augustinus selve, en veel ander Heylighen en volmackte menschen, die tot den gheseyden derden staet ghecommen zijn, het welcke niet en can gheschieden, 't en zy door extraordinaire gratie, sonder de welcke sy nochte daer in gheraecken, nochte daer in volherden connen, ghelijck het hier naer breeder gheseyt sal worden, en claerlick blijcken.
| |
De III. Lesse
Vande uytnementheyt van desen Wegh der Liefde.
7. V. TOont my nu dat dien wegh al die voorseyde conditien heeft.
A. Ick sal dat seer geerne doen. Ten 1. den wegh der liefde is den lichtsten en ghemackelicksten: want alle andere weghen van lichaemelicke, en verstandelicke Oeffeninghen, zijn moeyelick en swaer: maer wat isser lichter en ghemackelicker voor eenen wille die wel ghedisponeert is, ofte ghestelt is, als Godt te beminnen? hoe menichte oock teere en HH. Maeghden en hebben door desen wegh, ghelijck al spelende, tot Godt, hun eenich en waerachtigh eynde, ende de volmaecktheyt niet ghecommen?
Ten 2. hy is den Cortsten want andere wegen en oeffeninghen der deughden, al zijn sy goet, loopen hier en daer, en moeten veel ommeloopen doen van d'een tot d'ander, eer sy tot hun eynde commen: maer desen gaet daer na recht op aen.
Ten 3. hy is den Vermaeckelicksten: want wat isser vermaeckelicker als te beminnen, en bemint
| |
| |
te worden, en al beminnende te beghinnen smaecken de soetigheyt van dat oneyndigh en opperste goet, dat men door desen wegh verkrijght?
Ten 4. hy is den Profijtighsten, en verdienstighsten wegh. De weghen van lichaemelicke oeffeninghen, al zijn sy goet, nochtans hun profijt is cleen, ten opsicht van dat der liefde Godts. Lichaemelicke oeffeninghe (seght den H. Apostel Paulus) is tot luttel profijtigh. Sy is wel goet en verdienstigh, maer moet haere verdienstigheyt haelen vande liefde. Hoort wat dat den selven Apostel seght: 1. Corinth. 13.3. Al waer't, seght hy, dat ick uyt-deylde alle myne middelen tot spijse der armen, en al waer't dat ick myn lichaem ghaeve om ghebrandt te worden, hebbe ick nochtans de liefde niet, 't en baet my niet. Alle ghiften, seght den H. Thomas à villa nova, worden gheweghen met dat ghewichte der liefde, gy sult in den Hemel soo vele glorie en eere hebben, als ghy van hier sult gratie en liefde Godts mede-ghedraeghen hebben. Sorght dan aldermeest, ende tracht boven al in dit stervelick leven te hebben dat ghewichte der liefde, en van desen schat der liefde rijcke en overvloedigh te wesen.]
Ten 5. hy is Den schoonsten en uytnemensten wegh. Andere weghen hebben uyt hun selven cleene, of geene volmaecktheyt: De Liefde is den bandt der Volmaecktheydt. Coloss. 3.14. Sy is de Coninginne, de bewaerster, en bestierster van alle andere deughden. Sonder haer en helpt de reste al niet, en met haer hebt ghy't al, op een seker maniere: soo dat den H. Augustinus heeft derven seggen, Ama & fac quod vis: bemint en doet dat ghy wilt; want is't dat ghy Godt oprechtelijck bemint, ghy en sult niet doen dat hem mocht
| |
| |
vergrammen, of mishaeghen, en ghy sult alles doen dat hem behaeght. Hoort eens hoe dat den voorseyden H. Thomas à V.N. de liefde verheft. De liefde, seght hy, is de meeste, niet alleen van alle deughden, maer oock van alle gaeven Godts. Ghy fiet hoe overvloedigh, hoe rijck, hoe vervult dat het Huys Godts is van alle goeden, hoe veel, en hoe groote jonsten en gaeven het heeft. Ick segghe u, is't dat ghy alle de rijckdommen, en gheheel de zee vande schatten Godts doorsocht hebt, ghy en sult niet costelicker, niet meer uytschijnende, niet meer begheirlick vinden, als de Liefde Godts. Soo dat het meeste van alle goederen en weldaeden, die Godt gheven kan, is suyver Liefde. Dat den eenen vraeght de Prophetie, den anderen de Wijsheyt, den anderen het Gheloove, den anderen des Suyverheyt, den anderen de Oodtmoedigheyt, den anderen al dat hem belieft, ghy, is't dat ghy het meeste en alderbeste goet begheert, vraeght van hem de liefde en suyver minne, want de liefde is meerder als al dit. Major est Charitas: Ende de reden is; want wat dat u Godt gheeft, gheeft hy u sijne liefde niet, soo weyghert hy u sy selven: want Godt wort alleenelick door de liefde beseten vanden reysenden mensch; en sijner besittinghe, is sijne liefde. De liefde dan, maeckt dat Godt den uwen is, sy maeckt dat hy alle uwe besittinghe is en u erf-deel: en wat dat ghy hebt, derft ghy de liefde, nochte Godt en is den uwen, noch ghy en gheniet hem niet: Want de ghenietinghe van dit leven, ende de liefde, zijn een en 't selve. Maer wat sal het u baeten, dat ghy het al besit, en Godt alleene niet en besit? Want ghelijck hy niet meerder en kan gheven, als sy selven, soo oock van sijne gaeven en can hy gheen meerder gheven, als die door
| |
| |
de welcke alleen Godt aen iemandt gegeven wort, en van hem beseten.] Aldus dien H. Man.
Ten 6. hy is den alder-versekertsten, en alder-geruststen wegh. Hier en is gheen perijckel van valsche ledigheyt en soodanighe desorders, om dat de liefde hier altijdt in actie is, en niet ledigh en kan zijn, ghelijck den H. Gregorius seght. Daer sy is, daer werckt sy groote saecken, is't dat sy niet wercken en wilt, 't en is gheene liefde.
Ten 7. desen wegh der liefde Godts is den aldernootsaeckelicksten: want Godt, die tot ons door den wegh der liefde ghekommen is, ghelijck de HH. Vaeders segghen, wilt ons door den selven wegh trecken tot hem, met raeden, dreygementen en gheboden, ghelijck ick gheseyt hebbe. Wy moeten dan desen wegh in-gaen, weer wy willen, ofte niet.
De nootsaeckelickheyt van desen wegh konnen wy noch voorder bespeuren, is't dat wy bemercken, dat iemant gebruycken kan alle die middels ende weghen, die de instelders der Religien voor hun ende hunne naervolghers vercosen hebben, te weten die essentiele Beloften van Ghehoorsaemheyt, Aermoede ende Suyverheyt, daer by voeghende de eenigheyt, stilswijgentheyt, vasten, waecken, en andere penitentiele wercken, ghelijck ick gheseyt hebbe, sonder oyt te kommen tot het eynde, tot het welcke sy ingestelt zijn, te weten de volmaecktheyt der liefde Godts. 't Is te beclaeghen dat men-der soodanighe vint, misschien al vele. Ick hebb'er ghevonden, die vijftigh jaeren lanck de voorseyde middels gebruyckt hadden, soo strenghelick als men soude vermoghen, en boven die noch soo veel Mondt ghebeden daeghelickx laesen, datter hun kaeckebeenderen zeer af deden, ende in't eynde van soo
| |
| |
veel jaeren gheenen voortganck en hadden becommen in de liefde Godts, blijvende altijdt gelijck sy waeren in het beginsel. De reden hier van is dese, om dat sy van de middelen gelijck het eynde maecken, te vreden zijnde met het uytwendigh, ende niet siende, ofte wetende, datmen daer-en-boven inwendigh moet in-gaen desen wegh der liefde Godts, ende sijne oeffeninghen: De welcke met die andere voorseyde t'samen gevoeght, hun seer grooten voortganck souden geven, en brenghen tot eenen verheven graet der liefde Godts, en der volmaecktheyt.
Siet hier, en overweeght wel de conditien, ofte hoedanigheden vanden wegh, die ick u leeren wil, ende hoe groot een goedt ghy door den selven soude connen becommen, te weten de liefde Godts, ende door haer Godt selve, die het oneyndigh, ende eeuwigh Goedt is, en met hem uwe volmaecktheyt. Wat soude men meer connen wenschen, in eenighen wegh, of vanden selven verwachten?
| |
De IV. Lesse
Desen wegh bestaet in dry Deelen ofte Dagh-reysen.
8. V. VOorwaer het ghene ghy seght vande uytnementheyt van desen wegh, verweckt my seer, om dien met kloecken moet aen te gaen, en noyt te verlaeten.
Toont my dan hoedanigh hy is, en wat sijn beginsel, fijnen voortganck, ofte middel, en eynde is. Want my dunckt, dat-men desen Geestelicken wegh niet wel beschrijven, noch begrij- | |
| |
pen en can, 't en zy dat men onderscheyt maeckt tusschen verscheyde Staeten, tijden, &c. Ende in alle Oeffeninghen zijnder beghinnende, voortgaende, ende volmaeckte.
A. Den Heere selve toont ons 't gonne dat gy vraeght, door dat voorseyde aldermeeste Ghebodt, dat hy ons gheeft Matth. 22. Ghy sult den Heere uwen Godt beminnen uyt gheheel u herte, uyt gheheel uwe ziele, en uyt gheheel uwen gheest.
Hy toont ons hier niet alleenlick den wegh sijnder liefde, maer oock sijn dry deelen, d'een volmaeckter als d'ander, die wy voortaen sullen Dagh-reysen noemen, die elck een bysonder eynde hebben. De eerste Dagh-reyse heeft voor haer eynde daer sy naer gaet of tracht, Godt te beminnen uyt gheheel ons herte. De tweede hem te beminnen uyt gheheel onse ziele. De derde Dagh-reyse, hem te beminnen uyt gheheel onsen gheest.
9. V. Ick bidde u, leght my dat wat claerder uyt. Dese drye manieren van Godt te beminnen, te weten uyt gheheel ons herte, uyt gheheel onse ziele, en gheheel onsen gheest, geschieden-se niet door de selve ziele? ofte heeft sy verscheyden deelen, met de welcke sy dat doet?
A. 't Is een en de selve ziele, die Godt bemint op dese drye manieren. Maer ghy moet weten, dat onse ziele (ghelijck de HH. Vaeders, en Geestelicke Leeraers seggen) al is sy eenen lauteren Gheest, die in sy selven gheen deelen en heeft, nochte en can ghedeelt worden, (want al daer hy is, daer is hy geheel) nochtans naer haere maniere van wercken, wort sy ghelijck in drye deelen ghedeelt; te weten het leeghste, het middelste, en het opperste. De eerste maniere van wercken die sy heeft, is die door welcke sy in haer werck (by exempel beminnen, haeten, &c.) gebruyckt
| |
| |
de lichamelicke crachten, de uytwendighe en inwendighe sinnen, en wordt gheholpen door de humeuren des lichaems, sijne passien &c. Ende voor soo veel sy haer met dese voeght in haer wercken, wort sy ghenaemt Het leeghste deel, en dese haere werckinghen gheschieden meest in het herte, en zijn meer lichaemelick: ende de liefde op dese maniere voort-ghebraght, met de ghemeene en ordinaire gratie Godts, is het eynde vande eerste Dagh-reyse.
De tweede Maniere van wercken is, als de ziele in haer selven, en door haere redelicke crachten (die zijn verstant, memorie en wille) is werckende, sonder hier toe te ghebruycken de voorseyde lichaemelicke, en ghevoelicke crachten ende sinnen: waer door dese maniere van wercken, ende oock de wercken selve, soo lichaemelick niet en zijn, ende ghevoelick aende sinnen, ghelijck de eerste; maer zijn meer Gheestetick. Voor soo veel sy aldus werckt, wort sy genaemt het middelste deel, dat hoogher en volmaeckter is als het eerste, en leegher en onvolmaeckter als het derde. Maer ghy moet hier weten, dat dese maniere van wercken noch tweederley is. De 1. is, die gheschiet door de ordinaire en gemeene gratie Godts. De 2. is, die gheschiet door sijne extraordinaire en onghemeene gratie, door de welcke hy de selve verheft boven haer gemeene maniere van wercken uyt eyghen wille en verkiesinghe, uyt haer selven; soo dat haer werck hier meer boven-naturelick is, ende soodanigh dat sy uyt haer selven, sonder die extraordinaire hulpe, gratie en verheffinghe, daer toe noyt en soude connen gheraecken. Soo dan de liefde op dese tweede maniere voort-gebraght, is het eynde vande tweede Dagh-reyse.
| |
| |
De Derde Maniere is die, door welcke sy is werckende met het opperste en suyverste van haere redelicke crachten; principalick als sy met malcander vereenight zyn, t'samen wercken als een cracht, het welcke sy niet zyn, noch doen en can ten zy dat sy door bysonder gratie en werckinghe Godts daer toe verheven wort. Ende alsoo werckende, wort sy, eyghentlick sprekende, Gheest ghenaemt. Niet de Ziele (seght den H. Augustinus) maer dat in haer het uytnemenste is, wort Gheest ghenaemt.
Dit is dan haer opperste Deel: en de liefde, die alhier op dese maniere voortghebracht wort, is het eynde vande derde Dagh-reyse, door de welcke de ziele met Godt vereenight wort, ghelijck den Apostel seght, die den Heere aenhanght wort eenen Gheest met hem: waer in bestaet haer opperste geluck, en volmaecktheyt van dit stervelick leven.
Uyt het voorseyde mooght ghy kennen die ghemeene bestieringhe ende gheleydinghe die Godt ghebruyckt over de Zielen: Te weten, dat hy doet inden staet der gratie, ghelijck hy doet inden staet der nature: Dat is te segghen, dat hy alles doet met maete, trappen, en seker orden, beginnende van 't onvolmaecktste, en allenskens voortgaende tot dat volmaeckter is. Eenen Mensch en wort met eenen slagh niet een volmaeckt Mensch: hy moet eerst passeren de kindtsheyt, de jonckheyt, en jeught. Alsoo is't oock inde inwendighe weghen, in't formeren vanden inwendighen Mensch, alwaer men moet passeren door verscheyde trappen. Hy beghint eerst te wercken met syn gratie inde nature, dat is inde leeghste crachten, te weten, de uytwendighe en inwendighe sinnen, en ghevoelicke krachten. Van daer clemt hy hoogher tot de re- | |
| |
delicke crachten der ziele, Verstant, Memorie, en Wille, allenskens hoogher, tot dat hy komt tot het opperste der selve, en den Gheest, daer hy Godt alder-naerst is, ende met hem vereenight wort.
Ick hebbe gheseyt, ghemeene Bestieringhe: want inde onghemeene ofte extraordinaire gaet het anders, ghelijck ick u gheseyt hebbe in d'eerste Lesse.
Siet, hier hebt ghy nu den wegh der liefde Godts, bestaende ghelijck in drye Dagh-reysen; soo dat wy met Moyses segghen mogen: Ibimus Viam trium Dierum in solitudine. Wy sullen den Wegh van dry Daegen gaen inde Wildernisse van dese weirelt, om met hem te commen tot het opperste vanden Bergh, daer den Heere aenschouwt wort in duysternisse, in caligine. De eerste Dagh-reyse is het beginsel van desen wegh; de tweede is synen voortganck, ofte middelste Deel; de derde is syn eynde, ofte volmaecktheyt. Ghy hebt oock het eynde van elck in't bysonder.
10. V. Dit heb ick al wel verstaen: maer hoe noemt ghy die drye deelen, drye Dagh reysen: ghemerckt dat het niet moghelick en schijnt, 100 verre op eenen dagh te connen reysen?
A. Sy worden Dagh-reysen ghenaemt, al is't datmen-se op eenen dagh niet gaen en can. Eenen dagh wordt hier ghenomen voor eenen onsekeren tijdt, die-men tot elck van doen heeft. Om de eerste Dagh reyse moet-men hebben naer de leeringhe van sommighe Heylighen wel ses of seven maenden, ander segghen een gheheel Jaer. Om de tweede ten eynde te commen, wel soo veel jaeren, als maenden om d'eerste: om de derde wel dryemael meer.
Maer hier en is gheenen sekeren taxt ghestelt van maenden oft jaeren: want dit hanght aen de
| |
| |
neerstigheyt der ziele, en noch meer aen de gratie Godts, die sommighe vervoordert, ghelijck met eenen spronck (ghelijck ick gheseyt hebbe) en somtijts vanden beginne iemant stelt in de tweede Dagh-reyse, en somtyts inde derde, maer men moet dat sy selven niet lichtelick laeten voorstaen, 't en zy dat het wel ondersocht is van die in dese weghen ervaeren zijn. Godt vereert somtyts de beghinnende met eenighe Jonsten, die aen de volmaeckte en de derde Dagh-reyse eyghen zyn, om hun te verstercken teghen den aenstaenden aerbeyt, ofte om hun te toonen waer toe sy metter tijdt commen moeten: nochte men moet daerom niet peysen, dat sy in die derde Dagh-reyse zyn: want daer toe vereyscht wordt, dat sy de jonsten hebben by maniere van staet, met een vastigheyt hem by-blyven, en niet als en passant.
11. V. Als-men dit al wel bemerckt, soudemen niet moghen peysen, dat ons leven moet een ghedeurighe reyse en pelgrimagie zyn?
A. T'is sonder twijffel dat jae: want al is't dat andersints het leven des menschs hier op der aerde een ghedeurighe reyse is naer de eeuwigheyt, ende een ghedeurighe pelgrimagie naer het Hemels Vader-landt; nochtans op een bysonder maniere is dit wandelen op den wegh vande liefde Godts een ghedeurighe reyse, en pelgrimagie: ende men moet hier naervolghen de reysende lieden, en hunne maniere van doen, en de wetten der pelgrims wel onderhouden; soo in t'ondersoecken en te weten waer henen men reysen moet; door wat weghen, landen, en plaetsen dat-men passeren moet; wat perijckels daer op den wegh zyn, en hoe-men die ontcommen moet; wat renconters dat-men krijghen can; als oock in de ma- | |
| |
niere van sich op te stellen en schicken, om lichtelick en voorspoedelick voort te gaen; in te voorsien, waer mede men op den wegh leven sal, en sijnen cost kryghen; wat gheselschap men hebben moet; wat men op den wegh doen moet; &c.
Dit wil ick u al voor ooghen stellen: ende om alles beter te verstaen en te onderscheyden, sal het op elcke Dagh-reyse doen, volghens dat sy dit vereysschen: want sy seer verschillen van malcander (principalick de eerste van de twee andere) en verscheyden leeringhen moeten hebben.
12. V. Maer eer ick desen wegh aengae, waer het niet goet, dat ick een generaele biechte dede?
A. Sonder twiffel dat jae; al en is't niet nootsaeckelick. Hoe suyverder van sonden en ghebreken dat iemant is, hoe lichter en meer hy voort gaen can in desen wegh: die-men niet gaen en can ghelaeden met het pack der sonden, ghelijck ick gheseyt hebbe. Daerom, als-men eenighe, hoe cleen sy is, ghedaen heeft, men moet niet wachten van die af te legghen tot dat-men te biechte gaet: maer men moet terstont met groote oodtmoedigheyt, leetweesen, en liefde voor den Heere sijn schult bekennen, en alsoo dit belet wegh-nemen.
Maer ick moet u hier waerschauwen, dat ghy u wachten moet van dat onnoodigh en schrupuleus herhaelen van generaele, en andere biechten. Het waere te wenschen, dat verandert en verbetert wierdt die practyque en maniere van doen, die sommighe Directeurs en Biecht-vaders hebben, die de Godtvruchtighe Zielen, die hun tot Godt en tot de deught willen begheven; als sy nu naer de leeringhe van den H. Bernardus, den H. Thomas, en ander Heylighen, af-legghende die benauwde sorghe over de voorgaende
| |
| |
en wel ghebiechte sonden, hun principaelick moeten begheven tot het oeffenen der deughden, en voortganck in de liefde Godts, ende in hun herte tot Godt te verheffen, de selve hier in beletten en verachteren, hun houdende in een benauwt overdencken hunner sonden, door een onnoodigh herhaelen van voorgaende, ende principalick van generaele Biechten. Sy en letten niet, dat die benauwtheyt tot haer treckt de principaelste aendachtigheyt der zielen, ende ghepeysen: ende dat sy alsoo, door die te groote sorghvuldigheyt belemmert zijnde, onbequaem worden, om hun tot de oeffeninghe der deughden, soo het behoort, en tot Godt te begheven. Jae dickwils worden sy droef-gheestigh, melancolijck en schrupuleus, sonder eenigen voortganck inde weghen des Heeren te doen: ghelijck de experientie maer al te dickmaels leert.
|
|
Auteursrechtvrij