Het revier

[p. 12]

De Friese jongen

Vught

Die dag waren er nieuwen gekomen. Ze betraden de slaapzaal en stonden vreemd aan te kijken tegen de stapels bedden. Ontheemd in hun nieuw tehuis, vroegen zij zich af wat hen te wachten stond.

De binnengebrachten vormden wat men nadien in Nederland ging noemen ‘een zootje ongeregeld’. Er waren souteneurs bij, illegalen, zwarthandelaren en lieden die min of meer bij toeval tijdens een razzia waren opgepakt. Uit hun verhalen bleek dat buiten het kamp de duitse orde bezig was aan vormvastheid in te boeten. Hier binnen echter bleven de hoge beginselen geldig; de orde bleef gehandhaafd. Zij was, wat ons betreft, in goede handen. Die van een gigolo-achtige ellendeling die, toegetreden tot de ss, in dit verband op stelen was betrapt en om deze reden enkele weken ter ‘Ertüchtigung’ in het kamp moest doorbrengen. Aangezien hij door de anderen toch als ‘ex-confrère’ werd beschouwd, benoemden deze hem terstond tot ‘Zimmer-Ältester’. Zodra hij weer over enig gezag beschikte gaf hij blijk van zijn aanhankelijkheid aan het ‘Führer-Prinzip’. Zijn woord werd wet; tegenspraak betekende liquidatie.

Eén der nieuw-aangekomenen had een bed onder het mijne toe-

[p. 13]

gewezen gekregen. Het bleek een friese knaap van amper zestien jaar te zijn. Zijn verbijstering over wat hem overkwam was mateloos. Hij wist ook niet waarom hij gevangen genomen was. ‘Ze’ hadden hem opgepakt bij een razzia in zijn dorp.

Om acht uur 's-avonds werd men geacht gereed te zijn voor de nacht. Alle gevangenen moesten op dat tijdstip in bed liggen. Dan viel de stilte in. Ditmaal echter brak er lawaai los. Jimmy beklom een stoel en begon te schreeuwen. Zijn brood was gestolen! Brood stelen van een medegevangene was wel het ergste dat gebeuren kon! Deze laaghartige daad moest terstond bestraft worden; een onderzoek meteen ingesteld!

De passages tussen de bedden werden afgegrendeld. Iedereen bleef op zijn brits. Het onderzoek begon.

Wij die hier langer waren wisten wat er te gebeuren stond. Jimmy verveelde zich en had een voorval in scène gezet dat hem in staat zou stellen machtsvertoon en sadisme eendrachtig samen te doen gaan.

Brits na brits werd nauwkeurig onderzocht. Rekening houdende met een voor Jimmy kenmerkende practical joke, had elk van ons zijn eigen bed al geïnspecteerd. In een dreigende stilte, enkel onderbroken door het gebrul van Jimmy, wachtten wij op de dingen die komen gingen.

Daar kwam de kreet! Eén van Jimmy's handlangers had het brood ontdekt en de dief gevonden. De Friese jongen, nog niet op de hoogte van Jimmy's streken, bleek het brood ontvreemd te hebben. Het was onder zijn matras vandaan te voorschijn gekomen. Het kind begreep er niets van, maar eer hij over de ‘ontdekking’ kon nadenken werd hij al weggesleept.

Jimmy nam het woord. Hij zei bijzonder verheugd te zijn over de ontmaskering van de dief. Wat diens straf betreft, rekende hij erop dat dit wel onder ons geregeld zou worden.

[p. 14]

Onder het tuig dat hier mee gevangen zat waren er altijd wel die tot elke prijs bij Jimmy in 't gevlei wilden komen. De straf werd voltrokken in de dagzaal. Zonder te kunnen zien wat zich afspeelde, maakten we ons een indruk ervan aan de hand van wat we te horen kregen. De jongen huilde, kermde, schreeuwde. Vol ontzetting hoorden we het beuken der vuisten op zijn lichaam. Banken en tafels vielen om; ook de voltrekkers van de straf begonnen nu te brullen. Zij raakten kennelijk in vervoering. De jongen steunde enkel nog. Na enige tijd hoorden we niets meer.

De deur ging open, en de schoften brachten de knaap naar zijn bed. Dat hij nog levend was viel aan niets te merken. Hij bloedde aan alle kanten; de tanden waren hem uit de bloedende mond geslagen; de ogen niet meer te herkennen in het tot vormloze pulp gebeukte hoofd. Hij snikte echter, en ik hoorde hem zachtjes om zijn moeder roepen, zeggende: ‘ik han ut net dien mem’...

De volgende ochtend werd hij als enige afgeroepen. Hij was niet te herkennen; het gezwollen gezicht deed eerder denken aan een gekerfde bloedkorst dan aan een menselijk gelaat. Hij kermde nog steeds van pijn.

Volgens Jimmy was alles iets uit de hand gelopen en hij schrok kennelijk van de gevolgen van zijn eigenmachtig optreden. Hij vreesde voor de gevolgen zodra de kampleiding de Friese jongen zou zien.

Met een ‘kapo’ werd een oplossing overeen gekomen. De jongen werd afgevoerd en kwam niet meer terug. Geliquideerd. Er was geen jongen meer uit het Friese dorp.