Zwanen op de Theems

Een veilige schuilplaats

Bij daglicht ziet John Browne er niet meer zo deftig uit. Zijn mooie jas is vuil, de kanten manchetten hangen er als oude vaatdoeken bij en zijn pruik heeft hij maar afgedaan.

‘Je eigen haar is veel mooier dan die pruik,’ zegt Alice.

‘Een heer moet een pruik dragen, je eigen haar valt vanzelf een keer af,’ is het antwoord. John Browne kijkt zoekend rond terwijl Alice verder babbelt over zijn mooie haar. Hij let niet op het meisje, hij zoekt iets.

‘Die boerderij moet toch in de buurt zijn,’ mompelt hij. Hij laat Nelis en Alice staan en holt een heuveltje op.

Een paar meter boven hen wuift hij enthousiast. ‘Kom deze kant uit, hier is het!’ Meteen is hij verdwenen.

[p. 181]

Alice is het eerst boven. Nelis volgt met twee tassen.

‘Je spullen,’ zegt ze knorrig. ‘Dat je achter die vent aanholt is jouw zaak, maar draag wel je eigen tas.’

Alice wil scherp uitvallen, maar beneden roept John. Ze pakt de zware tas en danst dan zo licht mogelijk naar beneden, een en al glimlach voor de man die in de nacht op zo wonderbaarlijke wijze in haar leven kwam.

John Browne wacht ongeduldig. ‘Opschieten! We hebben geen minuut te verliezen. Rennen, snel hierheen!’ Hij is om een of andere reden erg opgewonden.

Zodra de twee meisjes aan de andere kant van de heuvel zijn trekt hij ze achter dichte struiken op de grond.

‘Mond houden en wachten,’ zegt de vluchtende rover. Hij tuurt gespannen langs de grond het smalle weggetje af.

‘Wat is er?’ fluistert Alice.

John houdt zijn hand op haar mond en wijst naar het verste punt van de weg. Daar staan twee ruiters, ze komen langzaam het weggetje af, ze kijken speurend rond. Twee rovers.

John Browne herkent de mannen. Als ze vlakbij zijn fluistert hij dat de meisjes met hun gezicht op de zwarte aarde moeten gaan liggen en hun hoed of muts over hun hoofd leggen. Hij doet het zelf ook, zijn jas is al even vuil als de grond, zo zullen ze niet opvallen.

‘Onzin om zo ver te zoeken,’ moppert een van de ruiters. ‘Niemand kan in de nacht zo ver komen.’

‘We moeten het huis van Anthony Lamb nog doorzoeken,’ zegt de andere ruiter.

‘Dat ligt daar helemaal achteraf. Laten we Walter maar zeggen dat we er geweest zijn. Ik rust liever wat uit in de kroeg van schele Ann.’

Dat lijkt de andere man ook een goed idee. Ze galopperen opgewekt weg.

John Browne kijkt ze lachend na. ‘Goed idee jongens, dan kunnen wij rustig naar Anthony doorlopen.’

De deftige man is nu niet meer te onderscheiden van de eerste de beste zwerver, zijn gezicht is vuil, zijn haar zit in de war, zijn kleren zijn vuile vodden. Toch kijkt Alice hem bewonderend aan: wat is hij mooi, zo jong, zo sterk.

‘John, je hebt ons weer gered, wat moeten we nu doen?’

[p. 182]

Nelis denkt: ‘Zonder die vent konden we gewoon doorlopen, dan hoefden we niet in de modder te kruipen.’ Ze zegt het niet, ze volgt Alice en John die dwars door het veld naar een klein huisje lopen, dat half verscholen in de bomen tegen de volgende helling ligt.

Bij het huis herkent men John Browne meteen. Ze worden hartelijk ontvangen door een jonge man en zijn vrouw. In het kleine huisje lopen ook nog acht kinderen rond. Het is er rommelig, maar de hartelijkheid van Anthony en Joan Lamb is zo oprecht dat Nelis zich er snel thuis voelt.

Ze kunnen zich bij een pomp achter het huis wassen. Joan zal hun kleren wassen. Nelis heeft in haar tas nog wel wat anders om aan te trekken.

Alice loopt er ondanks de kou nogal bloot bij. Nelis weet dat Alice andere kleren in haar tas heeft, maar ze wil die niet aantrekken.

John krijgt een simpel boerenpak van Anthony en lijkt nu weer een heel andere man.

Joan stuurt de kinderen naar buiten en zet een stevig maal van brood, gebraden schapevlees en bier op tafel. De vluchtelingen eten er graag van, ze hebben zo lang niets gehad en ze zijn de hele nacht onderweg geweest. Terwijl ze eten is Joan al bezig met het wassen van hun kleren en dekens in een heldere beek naast de kleine boerderij.

Nelis gaat haar daarbij helpen als het eten op is. Daardoor mist ze een gesprek dat John met Anthony voert.

De jonge boer zegt: ‘Zo broertje, zit je weer eens in de problemen? Wat is er nu weer gebeurd?’

John merkt dat Alice verbaasd meeluistert. Hij slaat vertrouwelijk zijn arm om haar schouder en zegt: ‘Anthony en ik zijn zulke goede vrienden dat we elkaar broeder noemen. Lang geleden sloten we op de universiteit een bloedbroederschap, we sneden allebei in onze vinger, lieten het bloed in een glas wijn vloeien, mengden het en dronken er samen uit. Daarna zijn onze levens onverbrekelijk met elkaar verbonden. Hij is net als ik afkomstig uit een verarmde protestantse familie. Anthony heeft nog een klein deel van zijn vroegere landerijen uit handen van de roomsen weten te houden, ik ben mijn prachtige kasteel helaas kwijt.’

[p. 183]

Anthony lacht luid bij dat verhaal. ‘Bij elke nieuwe vriendin heb je nieuwe verhalen broertje, maar deze schone dame maakt meer los dan alle vorigen bij elkaar.’

‘Wat ik vertel is de waarheid, geliefde broeder, dat weet je ook wel. Voor deze lieftallige fee hoeven we niet geheimzinnig te doen. We kunnen ons droevig lot openlijk vertellen, zij zal van die kennis geen misbruik maken. Je begrijpt toch wel, allerliefste Alice, dat alles wat ik je nu ga vertellen geheim is? Ik vertel je dit in het volste vertrouwen dat je het nooit aan iemand anders zult zeggen. Zeker niet aan die vriendin van je.’

Dat is Alice beslist niet van plan.

Anthony schudt lachend zijn hoofd. ‘Is dat kleine jongetje een vriendin?’

Met een dramatisch gebaar slaat John Browne zich voor het hoofd en roept uit: ‘Ach en wee, daar heb ik mij weer versproken. Het is een geheim, lieve broer, vertel het niemand anders, verzwijg het zelfs voor je lieftallige echtgenote, de edele Joan, vrouwe van Coolham, heerseres over jouw hart en over deze landerijen. Het gaat hier om een kwetsbaar jong meisje, vermomd op de vlucht voor boze mensen.’

‘Welnee,’ zegt Alice, ‘het is gewoon een Hollandse trut die de hele wereld afloopt om haar vader te vinden.’

John kijkt pijnlijk getroffen bij zulke ruwe taal. Hij kucht en zegt: ‘Hoe je het noemt is minder belangrijk, waar het om gaat is dit: ik heb beloofd de dames veilig naar Faversham te brengen en gelet op de grote gevaren die onderweg dreigen doe ik een beroep op jou, Anthony, om ons enkele dagen te verbergen en mij te helpen snel vervoer naar genoemde stad te organiseren. Ook mij is het niet onaangenaam de streek enige tijd te verlaten, aangezien mijn medewerkers tijdelijk het vertrouwen in mijn leiding hebben opgezegd.’

‘Hebben ze je eruit gegooid?’ roept de jonge boer verbaasd. ‘Ik heb mij tijdelijk uit de leiding van onze onderneming moeten terugtrekken, mijn ondergeschikten werden zelfs handtastelijk, dreigden met plat lichamelijk geweld en als deze dappere jongedame er niet was geweest zouden ze er misschien zelfs in geslaagd zijn mij geheel te elimineren.’

‘Dan was je toch nog opgehangen,’ lacht Anthony, ‘dat zei moeder altijd al, zou ze toch nog gelijk krijgen.’

[p. 184]

John glimlacht verdrietig: ‘Voorspellingen, wat zijn voorspellingen? Hoe vaak heb ik zelf niet meegedaan aan dat bedrog. Ach, ijdelheid, het is alles ijdelheid.’

Alice snapt er niets van. Anthony wil haar precies uitleggen wie en wat John Browne is, maar hij krijgt er de kans niet voor. Met veel mooie, lange en hoogdravende zinnen vertelt John zelf zijn ‘levensverhaal’. Hij zegt Alice dat John Browne een schuilnaam is; Anthony en hij stammen uit een bekende protestants-adellijke familie waarvan hij zelfs nu nog de naam niet mag noemen. Zij zijn de enigen die recht hebben op het prachtige kasteel Cowdray, met alle daarbij behorende landerijen. De roomse familie Browne heeft hun dat bezit afhandig gemaakt, maar ongetwijfeld zal de prins van Oranje binnenkort orde op zaken stellen en dan kunnen Anthony en hij hun ware naam bekend maken.

Tot slot dringt John er nog eens op aan dat Alice hierover niets zal vertellen aan anderen.

Als Joan en Nelis weer binnen komen gaat het gesprek over iets heel anders. Anthony heeft een interessant nieuwtje.

‘Overmorgen gaan er drie mensen van het kasteel met een gewapend geleide naar Canterbury. Als jij in je mooie kleren naar het kasteel gaat, ben je best in staat ze een verhaaltje te vertellen dat zij geloven en dan kun je als edelman naar het oosten reizen.’

‘Geen gek idee,’ geeft John toe. ‘De benaming kasteel is voor dat armzalige landgoed wat teveel, maar wellicht hebben ze bruikbare paarden.’

Zo zal het gebeuren.

Ze slapen in het kleine boerderijtje.

Er zijn twee grote bedden; in het ene slapen Anthony en Joan en in het andere kruipen John en Alice.

‘Omdat er nergens anders plaats is,’ zoals Alice zegt.

Nelis mag zelfs aan de andere zijde van de beminde John slapen, maar voor die eer bedankt ze. Zij is tevreden met een plaatsje in de schuur, op het stro. ‘Meer heeft een soldaat niet nodig,’ zegt ze.

De volgende ochtend is John uren bezig zijn toilet te maken. Het lukt hem, samen met de toegewijde Alice, van zijn verfomfaaide pak weer iets toonbaars te maken. Als een echte heer meldt hij

[p. 185]

zich aan bij de poort van het grote landgoed, een half uur lopen bij de boerderij vandaan.

Wat hij daar voor verhaal ophangt weet niemand, maar het resultaat is wel dat ze alle drie de volgende morgen met het bewaakte gezelschap van het kasteel mee mogen reizen.

‘Ik kan helemaal niet paardrijden,’ zegt Nelis benauwd.

‘Dat geeft niet,’ stelt John haar gerust. ‘Ze hebben voor de dames duo-zadels. Ik heb gezegd dat je een Hollandse zeeman bent die naar Faversham moet. Niemand verwacht van een zeeman dat hij kan paardrijden, zeker niet van een Hollander.’

Dat vindt iedereen een leuke opmerking.

Nelis voelt zich buitengesloten, Alice lacht het hardst van allemaal.

‘Hoe lang doen we er over?’ wil Nelis weten.

‘Hooguit drie dagen,’ antwoordt John. ‘Dat is heel gunstig, lopend zou je er zeker een week over doen. Bovendien worden we nu bewaakt.’

De tweede avond in het kleine huisje brengen ze samen door bij de open haard. Anthony vertelt spookverhalen uit de streek. Alice vindt dat prachtig, Nelis heeft moeite het dialect van Anthony te verstaan. Ze is moe en als John weer begint te vertellen heeft ze er helemaal genoeg van. Ze gaat naar haar plekje in de schuur en laat de anderen genieten van hun griezelverhalen.

Nelis slaapt al als daarbinnen de avond besloten wordt met een voorstelling door John, de waarzegger. Hij kijkt iedereen aandachtig in de hand, mompelt geheimzinnige woorden en voorspelt de toekomst.

Terwijl het vuurtje al bijna uit is houdt hij de hand van Alice vast.

‘Ik zie langdurig geluk, je zult trouwen en veel kinderen krijgen.’

‘Hoe ziet mijn man er uit?’ fluistert het meisje.

‘Jong en knap, een edelman, hij zal rijk worden en jij deelt in al zijn rijkdommen.’

Anthony en Joan trekken zich bescheiden terug.

‘Wanneer zal ik hem ontmoeten?’ vraagt Alice nauwelijks verstaanbaar.

‘Je kent hem al,’ zegt John zacht. ‘Je hebt hem zelf het leven ge-

[p. 186]

red.’ De zitting van de waarzegger eindigt in een innige omhelzing.

‘Alice,’ fluistert John. ‘We gaan tot Ashford met die lui van dat kasteel mee, dan pikken we 's nachts een paard en we gaan er vandoor. In de eerste de beste geschikte kerk trouw ik met je.’

‘En Nelis?’ vraagt Alice.

‘Die is dan bijna in Faversham, die redt zichzelf verder maar. Hollanders zijn net onkruid, dat vergaat ook niet.’