Zwanen op de Theems

[p. 49]

Het verhaal van Simon

In de dagen die volgen krijgt het plan vaste vorm. Aan het eind van de maand zullen ze proberen een plaats bij het leger of op de vloot te krijgen. Tante Anna gaat zelfs met Van Swaenswijck praten. Ze komt op een avond naar zijn werkkamer toe en voert daar een ernstig gesprek.

‘Neeltje wil naar Engeland, ze denkt erover met haar broer met de vloot mee te varen,’ vertelt ze.

Van Swaenswijck kijkt bedenkelijk. ‘Dat gaat zomaar niet, ze is bij mij in dienst, ze kan niet weg. Dat vindt mijn vrouw niet goed.’

‘Daarom wil ik met u overleggen. Ze wil het beslist en samen kunnen wij voorkomen dat ze domme dingen gaat doen.’

Van Swaenswijck knikt. ‘Daar zit iets in. Ze is ervan overtuigd dat ze haar vader in Engeland kan vinden. Ik zou willen dat het waar was. Laatst zei ze het mij en ze gelooft er zo heilig in, dat ik haar die illusie niet durfde ontnemen. Ik heb gezegd dat haar vader vast en zeker daar is.’

‘We hebben allemaal meegewerkt aan die droom van haar, we zijn allemaal een beetje verantwoordelijk,’ zegt tante Anna ernstig.

‘Daar hebt u gelijk in, maar wat kunnen we doen? Op de vloot nemen ze heus geen kleine meisjes mee.’

‘Maar wel kleine jongens.’ Tante Anna vertelt wat ze van plan zijn. Ze laat ook blijken dat ze het zelf in haar jeugd net zo gedaan heeft.

‘Het is een gewaagd plan,’ zegt Van Swaenswijck. ‘En dan is het nog maar de vraag of ze in Engeland de kans krijgt haar vader te zoeken.’

‘Dat kunnen we niet vooruit regelen. Mijn man gaat mee, hij is een Engelsman en hij kent het leger. Samen komen ze er wel.’

Van Swaenswijck knikt. ‘Al vinden ze zijn graf maar, dan weten ze tenminste waar ze aan toe zijn,’ zegt hij peinzend.

‘U wilt dus meewerken?’

‘Ja, als het zo ver is mag ze weg. Ik geef haar een half jaar vrij. Dat regel ik wel met mijn vrouw.’

[p. 50]

Als Neeltje 's avonds voor haar Engelse les komt, hoort ze dat Van Swaenswijck haar een half jaar de tijd geeft om haar vader te zoeken. Ze is daar blij mee, maar van tante Anna mag ze voorlopig nog niets aan Stijn zeggen. Dat komt later wel.

‘En mijn moeder?’

‘Je moeder moet ook nog maar niets weten, daar ga ik wel eens praten als je goed en wel onderweg bent. Laat Valentijn ook niets zeggen. Voorlopig moet dit geheim blijven.’

Dat is afgesproken, de les kan beginnen. Simon zit bij het raam, maar hij zegt nog niets. Hij kijkt peinzend het steegje in. Dan begint hij aarzelend en heel zacht te praten.

‘Ik weet niet of ik het jullie moet vertellen, misschien wel, je kunt beter weten wat je te wachten staat.’

Neeltje en tante Anna begrijpen niet waar hij het over heeft. Simon ziet het. ‘Kijk, ik bedoel dit: je kunt wel naar Engeland gaan en zeggen: “Ik jaag de koning even weg”, maar zo eenvoudig is dat niet. Zo'n koning heeft een heleboel soldaten, die kunnen je aanvallen en wat moet je dan?’

‘Terugvechten,’ zegt tante Anna strijdbaar.

Simon glimlacht. ‘Terugvechten, ja. Dat is leuk als je zelf meer soldaten hebt en betere kanonnen, maar als je met een handjevol aan land gaat kun je niet vechten. Een paar jaar geleden heeft de hertog van Monmouth het al geprobeerd en weet je waar hij is uitgekomen? Op het schavot, kop eraf, weg Monmouth. Ik zal je dat verhaal vertellen, dan weet je hoe zoiets af kan lopen.’

Simon begint zijn verhaal.

‘Onze koning heet Jacobus, maar vóór hem was er een koning Karel, dat was zijn broer. Die man was een heel populaire koning, hij deed wel eens gekke dingen, maar toch vond iedereen hem aardig. Hij had veel vrienden en vooral veel vriendinnen. Een van die vriendinnen kreeg een kind van hem en dat was de latere hertog van Monmouth.’ Simon ziet dat tante Anna het niet zo'n geschikt verhaal vindt voor Neeltje. Hij lacht. ‘Zo gaat dat bij koningen, die trouwen met iemand waarmee ze moeten trouwen voor de politiek en daarnaast hebben ze andere vrouwen en dus ook andere kinderen.’

‘Dat weet ik allemaal wel,’ zegt Neeltje. ‘Daar hoeven jullie niet geheimzinnig over te doen.’

‘Nou goed dan,’ begint Simon weer. ‘Die hertog van Mon-

[p. 51]

mouth groeide op tot een mooie jongen, zijn vader mocht hem graag en eigenlijk dachten een heleboel mensen dat die Monmouth best koning zou kunnen worden. Van Jacobus wist iedereen dat hij rooms was, die hadden ze liever niet als koning. Er zijn een jaar of wat geleden nogal wat komplotten geweest in Engeland, daar weet ik ook zoveel niet van. Ik weet wel dat Monmouth op een dag uit Engeland weg moest en dat hij in Holland kwam wonen.

Nog maar drie jaar geleden, in 1685, is koning Karel in de winter doodgegaan en toen werd Jacobus koning. Vanaf dat moment begonnen zowel de Schotten als allerlei aanhangers van die mijnheer Monmouth plannetjes te maken om Jacobus weg te jagen. Zij dachten dat er zoveel ontevreden mensen zouden zijn in Engeland, dat ze de koning wel konden verslaan. In die tijd kwamen ze ook naar mij toe. Ik was nog maar net uit het leger, je tante en ik waren nog niet eens getrouwd. Ze vroegen mij of ik mee wilde naar Engeland, ze hadden goede kanonniers nodig. Ik vroeg natuurlijk:

“Wat voor kanonnen hebben jullie dan?”

“We hebben er vier,” zeiden ze.

Ik wist niet of ik moest lachen of huilen.

“Willen jullie met vier kanonnen heel Engeland veroveren?” vroeg ik.

“Dat lukt best,” zeiden die lui.

Nou, je begrijpt dat ik bedankte voor de eer. Later in het jaar zijn ze met een paar scheepjes en een handjevol mannen naar West-Engeland gevaren. Een opstand in Schotland was toen al mislukt. De hertog van Monmouth is geland in Lyme, iedereen was heel enthousiast, maar echte soldaten kwamen niet naar de hertog toe. Hij is vanaf de kust opgerukt, heeft een paar plaatsen veroverd en is kort daarna door het leger van de koning verslagen. Ze hebben echt wel dapper gevochten, die jongens, maar tegen een goed geoefend leger begin je niets met een handjevol boeren. Ze hebben de hertog van Monmouth gevangen genomen en in Londen is hij onthoofd. Zie je, zo kan het ook aflopen.’

‘Onze prins zal het wel beter voorbereiden,’ zegt Neeltje vol vertrouwen.

Simon moet het allemaal nog zien. ‘Ik hoop het,’ zegt hij. ‘Naar West-Engeland moet de prins in ieder geval niet gaan, daar

[p. 52]

is na die Monmouth-rebellie zo streng opgetreden tegen iedereen die maar een heel klein beetje had meegedaan, dat ze daar de eerste jaren wel uitkijken. Als de prins gaat moet hij ergens in het noorden aanvallen, dat is de beste plek.’

‘Als iedereen dat weet kun je beter ergens anders beginnen,’ meent tante Anna.

‘Wij zijn geen generaals,’ zegt Simon. ‘De generaal beslist en de soldaat moet lopen.’

‘Juist, en deze generaal zegt dat jij naar Engeland gaat,’ besluit tante Anna. ‘Neeltje, ik heb leuke kleren voor je. Kom maar mee.’

Samen gaan de twee vrouwen naar achter. Simon blijft peinzen over de komende reis. Hij vindt het wel leuk dat hij weer naar huis kan gaan. Familie heeft hij niet meer in Engeland, maar het blijft toch altijd nog ‘thuis’. Hij had niet gedacht zijn land ooit nog terug te zien. ‘Als het zo door gaat, krijg ik er nog zin in,’ mompelt hij zachtjes voor zichzelf.

Achter de winkel giechelen Anna en Neeltje. Het kleren passen is opwindend. Tante Anna heeft van alles. Neeltje is kritisch, het moet stevig zijn, warm en toch niet zo stijf.

Na lang wikken en wegen komen ze tevoorschijn. Neeltje draagt een wat ouderwetse korte broek van stevige stof met daarboven een helder gekleurd wambuis, lichtbruin, het kleurt goed bij de donkerbruine broek. Aan de korte mouwtjes zit een gele versiering en ook de wijde kraag is geel. Onder het wambuis heeft ze een donkergeel hemd met lange mouwen en onder de broek uit steken kousen in een donkerbruine kleur. Ze krijgt zelfs een paar schoenen, al draagt ze net zo lief klompen. Een zwarte vissersmuts maakt het zeemanskostuum compleet.

Neeltje paradeert trots door het kleine kamertje. Simon fluit bewonderend.

‘Mag ik met zo'n mooie mijnheer mee? Ze zullen verbaasd zijn in het leger. Je ziet er uit als een lord, veel te deftig voor een eenvoudige soldaat.’

De kleren blijven voorlopig bij tante Anna. Neeltje moet nog een paar weken wachten, eind augustus begint het spel. Ze huppelt vrolijk naar huis en zingt: ‘This is a tree, that is a house.’ De melodie is zelfbedacht en de woorden kloppen niet helemaal, maar

[p. 53]

dat doet er niet toe. Dansend herhaalt ze alle woordjes die ze al kent en zo komt ze zingend de keuken in.

‘Kind, wat ben je weer druk,’ zegt Stijn, ‘wat zing je voor raar liedje?’

‘Dat is Engels,’ zegt Neeltje trots.

‘Je moet niet in zo'n apentaaltje zingen,’ bromt Stijn. ‘Zing gewoon de psalmen, dat is altijd goed.’

‘Komt voor elkaar,’ lacht Neeltje. Met luide uithalen loopt ze psalmzingend de keuken uit.

‘Ssst,’ vermaant Stijn. ‘Niet zo hard, mevrouw heeft hoofdpijn.’

‘Psalmen zijn toch altijd goed, Stijn,’ plaagt Neeltje. Neuriënd gaat ze de trap op naar haar kamer. Boven zegt ze hardop: ‘This is a door and that... that is my bed!’