Verraad in Dorestad

[p. 114]

22 De neef van de landheer

Karl en Isabelle zijn gelukkig. Hun landheer merkt het en is er blij om. Toch heeft hij zorgen. Hij is nooit getrouwd, hij studeert liever. Nu is er geen opvolger en hij is al dertig, dat is aardig oud in 791.

Hij moet iets besluiten. Er zijn twee mogelijkheden: hij doet niets en dan gaat de familie kibbelen na zijn dood, òf hij kiest zelf een opvolger. Dat moet dan wel in allerlei contracten vastgelegd worden, want anders geldt het niet voor de wet.

Habib zit in zijn tuin en denkt na. De oudste zoon van zijn jongste broer? Nee, die is te wild. Die zou de goede sfeer die hij zo zorgvuldig heeft opgebouwd, helemaal vernietigen. Maar er is een jonger broertje dat graag studeert. Dat zou een geschikte opvolger zijn. Dan is ook de bibliotheek veilig.

Die Musa ibn Urwa is de ideale opvolger. Habib noemt de jongen ‘ibn’, dat is ‘zoon van’. Hij moet maar eens met zijn jongere broer Urwa gaan praten. Het is een hele beslissing de oudste zoon te passeren en het landgoed aan een jonger broertje na te laten.

Meteen de volgende dag gaat landheer Habib naar zijn broer Urwa. Ze praten drie dagen en zijn het dan eens. De elfjarige Musa komt op het landgoed en zal verder door Habib worden opgevoed.

Het jongetje zelf weet er nog niets van. Als hij het hoort lacht hij. Een heel landgoed met zo'n grote bibliotheek, dat is prachtig. En dan hij als jongere broer. Voor de oudste is nog niets geregeld en hij krijgt zomaar een heel landgoed.

Hij gaat meteen mee. Het afscheid van zijn moeder is moeilijk. Die vrouw wist nog nergens van. Ze hoort zomaar ineens dat haar

[p. 115]

zoontje meegaat met Habib. Ze huilt en Musa huilt.

Toch gaat het door, het is door de mannen afgesproken.

Op het landgoed is het in korte tijd bij iedereen bekend: onze heer heeft een opvolger, een jongen van elf. Dat geeft vertrouwen. Na de dood van Habib zal alles doorgaan zoals het altijd geweest is, en dat is goed. Ze hebben het hier als slaven goed, niets te klagen en zeker geen reden om een opstand te beginnen, zoals die lui aan de andere kant van de stad.

De komst van Musa ibn Urwa is voor Karl het belangrijkste. Hij heeft elke dag met die jongen te maken. Hij weet allang dat de naam in het Frankisch Musa, zoon van Urwa, betekent, dat is geen nieuws voor hem. Iedereen noemt zich hier naar zijn vader. Dat is in Saksenland heel anders, daar heb je een naam en dat is alles. Wie je vader is, weet het hele dorp. Soms krijg je een achternaam, dan heet je smid of koopman, dat hangt af van het beroep dat je uitoefent. Maar achternamen heeft hij pas hier leren kennen.

Hij laat Musa de bibliotheek zien en merkt dat die jongen goed kan lezen en schrijven, beter dan Karl, voor wie het Arabisch nog altijd een vreemde taal blijft. Hij zegt dan ook: ‘Je kunt beter schrijven en lezen dan ik. Je kunt wel helpen met het overschrijven van boeken.’

Musa lacht eerst en kijkt dan ernstig. ‘Is dat geen slavenwerk?’

Karl lacht ook en zegt: ‘Je krijgt er een stijve rug van en het is moeilijk. Maar het is echt werk voor een heer. Dat ik het als slaaf mag doen, is een gunst van je oom. Als wij hier de boeken overschrijven die ze in Aniane of in andere kloosters willen hebben, hoeft het boek niet uitgeleend te worden. Het blijft hier en die lui daar krijgen toch wat ze vragen.’

Dat vindt Musa een goede reden om Karl voortaan te helpen bij het overschrijven. Het gaat nu veel sneller en het ziet er allemaal ook beter uit. Ze werken hard, dus tegen het voorjaar zullen de boeken die ze in Aniane willen lenen, wel klaar zijn.

[p. 116]

De landheer ziet dat Karl en Musa samenwerken en hij lacht tevreden. Het was nog niet zo'n gek idee die jongere neef hierheen te halen.

Als hij in het voorjaar weer naar het klooster in Aniane gaat, heeft hij de gevraagde boeken al bij zich. Hij neemt zijn eigen boeken mee terug en thuis schrijven zijn twee vrienden voor het volgende jaar alles over.

Natuurlijk moet Habib zijn neefje ook nog leren hoe je een landgoed leidt Maar dat is van later zorg: hij zelf is nog gezond en Said zorgt overal voor.

Karl moet af en toe gewoon landwerk doen en dan gaat het overschrijven intussen toch door. Dat is een rustig gevoel. Als hij terugkomt met stijve handen van het harde werken, hoeft hij niet alles in te halen van de afgelopen dagen.

Said laat Karl steeds vaker op het land werken, meestal met Isabelle en dat vinden ze allebei fijn. Habib laat zijn opzichter maar zijn gang gaan. Hij weet dat Karl graag bij Isabelle is en het schrijven gaat door.

Ook kan hij in die tussentijd zijn neefje leren wat er belangrijk is bij de leiding van zo'n landgoed. Daar moet Karl niet bij zijn, dat is alleen voor zijn opvolger bestemd. Die moet weten wat je doet in allerlei situaties. Je laat natuurlijk het dagelijks werk over aan je opzichter, dat is iemand die je met grote zorg uitkiest. Heb je een verkeerde opzichter, dan krijg je opstanden. Wat dat betekent weet Musa al door de vele verhalen thuis en hier.

Karl en Isabelle zijn samen in de kruidentuin van moeder aan het werk. Het is een warme dag in de herfst en ze moeten heel zorgvuldig het onkruid verwijderen. Dat is moeilijk werk want eigenlijk zijn al die plantjes onkruid. Je moet dan ook precies weten wat er in een bepaald perk moet groeien. Alles wat er niet in hoort trek je uit de grond. Moeder let goed op dat ze niet haar kostbare kruiden weghalen.

Karl en Isabelle zitten naast elkaar. Ze voelen de warmte van

[p. 117]

elkaars lichamen en Isabelle raakt Karl vaak aan.

‘Kunnen wij niet trouwen als jij twaalf wordt?’ vraagt ze zachtjes.

Trouwen? Karl heeft daar nooit echt over nagedacht. ‘Ben ik dan niet te jong?’ vraagt hij een beetje benauwd.

‘Ach, welnee,’ zegt Isabelle. ‘Je leert het vanzelf. Paarden en koeien krijgen toch ook nooit les en die maken elk jaar jongen. Dat kunnen wij ook.’

‘Wil je dan al meteen een kind?’

‘Nee, niet meteen, na een paar jaar. Intussen kunnen we aan elkaar wennen. Mijn ouders waren allebei dertien toen ze trouwden, het gaat echt wel.’

‘Ik word twaalf,’ zegt Karl.

‘Nou, dan doen wij het een jaar eerder.’

Moeder hoort wat de kinderen bespreken en ze knikt. ‘Dat is wijs van Isabelle, er zijn te veel mannen die naar je kijken. Je kunt maar beter getrouwd zijn.’

Zo beslissen de vrouwen dat Karl en Isabelle zullen trouwen zodra Karl twaalf jaar is. Als dat bekend wordt, maken de andere slaven zich vrolijk. ‘Ze zijn er vroeg bij,’ zeggen sommigen. ‘Ware liefde komt nooit te vroeg,’ zegt een wijze oude vrouw. ‘Ik was ook twaalf toen ik trouwde.’

Karl vertelt het nieuws aan zijn landheer. Die moet toestemming geven voor een huwelijk tussen slaven.

Habib glimlacht en zegt: ‘Dan heb ik toch een klein wonder veroorzaakt, het wonder van de ware liefde. Moge het jullie goed gaan. De zegen van Allah zal op je weg zijn.’ En hij gaat verder met allerlei wijsheden waarvan Karl nu weet dat ze uit een spreukenboek komen. ‘Ik zal jullie een echt bruiloftsmaal geven, dat beloof ik nu al. Wanneer word je twaalf?’

‘In de winter.’

‘Mooi, dan is er nog genoeg. We hadden een goede oogst, dus is er volop eten. Het is jammer dat jullie geen mohammedaan zijn, dan was het feest nog veel mooier. Nu moet je maar naar de

[p. 118]

christenkerk in de stad.’

‘Ik ben geen christen,’ zegt Karl.

‘Dan kun je het beter worden. Je bruid is zo opgevoed, zij zal in een kerk willen trouwen.’

Karl praat erover met Isabelle en die wil inderdaad graag in of bij de kerk trouwen. Ze weten dat een huwelijk meestal wordt ingezegend in het kerkportaal, zeker als het om slaven gaat.

Karl wordt christen, moeder doet dan ook maar mee. Ze mogen naar een priester in de stad die hen les geeft. Hij doet het slordig. Twee slaven die van het heidense geloof af willen, wat heeft het voor zin? Als ze vrij worden, zijn ze zo bekeerd tot het Moorse geloof. Om de belasting te ontlopen.

De priester leert hen het hoognodige, meer niet.

De rest horen ze van Isabelle en van een wijze oude vrouw die alles weet van het christelijk geloof. Karl begrijpt het nu beter en vindt het wel interessant.