Verraad in Dorestad

[p. 104]

20 Opstand van de slaven

Op het landgoed van Habib gaat het leven rustig verder. Karl werkt in de bibliotheek en krijgt les. Moeder werkt in haar kruidentuin. Said regelt de rest. Het is een kalme zomer in het jaar 791. Het ziet er naar uit dat er weer een goede oogst komt en alles is vredig.

Dat is het niet op het landgoed waar Malik nu de baas is. Hij drijft zijn slaven ongenadig voort. Af en toe is er iemand die niet mee mag eten. De slaven daar mopperen, maar wat kun je als slaaf doen?

Dan slaat Malik op een dag een grote kerel met een zweep. Het is een Frank en hij heet Heriger. Die man heeft net op dat moment een stuk ijzer in zijn handen en daarmee knalt hij Malik hard op het hoofd.

Bloed stroomt over het gezicht van de opzichter, die nòg eens met de zweep probeert te slaan. Dat lukt niet meer, de jonge man zakt in elkaar en sterft.

Iedereen heeft gezien dat Heriger zijn baas doodsloeg. Die weet dat er nu voor hem maar één straf is: hij wordt opgehangen. In zijn woede roept hij: ‘We bevrijden ons van de slavernij! Wij zijn vrije Franken, we gaan naar de boerderijen en landgoederen in de buurt en we slaan al die Moren dood.’

Er zijn er meer die dat willen, en zo begint de slavenopstand.

Tien man gaan, bewapend met stukken ijzer, naar de naastgelegen boerderij. Heriger is hun aanvoerder. Ze bevrijden daar de slaven, laten de boer en zijn vrouw leven en gaan verder.

Nog diezelfde dag zijn alle slaven ten zuiden van Saragossa in opstand. De eigenaars weten niet wat hen overkomt. Gehate man-

[p. 105]

nen worden doodgeslagen, anderen mogen blijven leven. Het is een golf van geweld.

In de stad is men bang. Daar zijn maar weinig soldaten. Die vechten tegen de slaven, maar ze worden door de woedende mannen verslagen. Veel soldaten blijven dood achter. Ook veel slaven zijn gedood, want de soldaten zijn gewend te vechten.

Heriger ziet zijn aanhang steeds verder groeien. Overal is nu bekend dat slaven in opstand zijn gekomen en er komen steeds meer Franken en anderen naar het legertje van Heriger.

De meesten hebben stukken ijzer als wapen. Maar er zijn er ook die de wapens van de dode soldaten pakken. Veel van die mannen zijn in het leger van de Franken geweest, zij weten wat vechten is.

Helaas weten ze ook wat plunderen is. Heriger heeft geen zeggenschap over deze wilde bende. Ze stelen en slaan onschuldige burgers dood.

Heriger zou er een echt leger van willen maken, want hij weet dat er straks een echte veldslag nodig is. Dat lukt niet, het blijft een bende die niet naar een generaal luistert.

Karl hoort van de opstand via de landheer. Ook in het slavenverblijf wordt er druk over gepraat, elke maaltijd is er wel nieuws over de strijd. Bijna niemand wil meedoen. De vrouwen vinden zo'n opstand onzin.

Drie mannen lopen weg en sluiten zich bij de opstandelingen aan.

Landheer Habib probeert zijn mensen rustig te houden. Hij laat ze na de maaltijd bij elkaar blijven en zegt dan in het Frankisch: ‘Deze opstand is gekkenwerk. We weten dat Malik gedood is, dat is heel droevig voor Said. Het was zijn enige zoon. Doe niet mee aan die opstand. Ik weet dat drie mannen weggelopen zijn. Zij zullen gedood worden, er komt een groot leger en dat zal al zijn vijanden doden. Dat is helaas zo in een oorlog. Deze opstand wordt neergeslagen. Blijf rustig en doe niet mee.’

Het stadsbestuur van Saragossa heeft om hulp gevraagd in nabu-

[p. 106]

rige steden. Na een paar dagen is er een leger beschikbaar. Heriger hoort dat en probeert zijn slavenleger in slagorde op te stellen. Dat lukt niet, niemand luistert naar hem.

De soldaten vallen aan.

Er volgt een bloedig gevecht waarin veel slaven gedood worden. Heriger heeft een groot slagzwaard en weert zich dapper. Toch wordt hij moe, er zijn steeds meer aanvallers. Dan komt er een man op een paard, die slaat Heriger het hoofd af.

De man die de opstand begon is dood en zijn aanhangers vluchten alle kanten uit. Ze worden achtervolgd door de soldaten en velen worden gedood.

Zo eindigt de opstand van de slaven.

Habib zucht als hij in zijn stille tuin zit. Hij is er met Karl. ‘Zo zie je maar weer wat oorlog kan doen. Veel doden en wat bereik je ermee? Niets. Dat die man zijn opzichter sloeg is begrijpelijk. Je moet een medemens niet met een zweep slaan. Ik weet dat het jou ook overkomen is, je hebt er je leven lang een herinnering aan. Maar het is niet goed. Deze opstand was gekkenwerk. De enigen die er beter van worden zijn de slavenhandelaren. Zij zullen veel verkopen in de komende weken. Alle open plaatsen worden opgevuld met nieuwe slaven en alles blijft zoals het was.’

‘Die Heriger,’ zegt Karl voorzichtig. ‘Wat was dat voor man?’

‘Hij was gevangen genomen als soldaat. Dan wil je altijd vechten. Soldaten willen doden, dat is in ons leger zo en dat is bij de Franken net zo erg. Zo'n man ziet zichzelf als held, hij wil misschien wel de stad veroveren. Ik weet niet wat zo iemand denkt, maar na de vorige nederlaag bij Roncevalles is koning Karel voorzichtig geworden. Hij waagt zich niet meer over de bergen. Zelfs als Heriger de veldslag had gewonnen, was er een ander leger gekomen, nog groter en dan had hij alsnog verloren. Ik begrijp niet dat zoveel slaven met hem meededen. Op andere landerijen moet het wel een hard leven zijn, dat je zomaar in opstand komt.’

‘Malik is niet de enige die een zweep gebruikte,’ zegt Karl. ‘Op de slavenmarkten heb ik het vaak gehoord. Zelfs als de helft van

[p. 107]

die verhalen gelogen is, kan ik me nog wel indenken dat je in zulke omstandigheden in opstand komt. Het leven in onvrijheid is zwaar.’

Habib kent alleen zijn eigen landgoed. ‘In het land van de Franken heb ik wrede dingen gezien. Hier in ons eigen land hoor ik er nooit over. Misschien is het leven als slaaf aan beide kanten van de bergen wel even erg. Ik hoop nog altijd dat wij het beter doen dan de Franken.’

Karl moet voorlezen. Wijze spreuken zijn het. Zijn leermeester legt die spreuken uit. Dat duurt heel lang. Karl vindt dat niet erg, hij weet dat Habib het liefst zichzelf hoort praten.

Als Karl weg wil gaan, zegt Habib: ‘Ik heb iemand gesproken die uit de buurt van Luik kwam, waar jouw Isabelle nogal bekend is geworden. Ze woont als slavin bij zijn buurman. Haar baas heeft haar al een paar keer willen laten trouwen. Maar ze weigert. Er is voor haar maar één man met wie ze wil trouwen, zegt ze, en die man heet Karl.’

Karl weet niet wat hij hoort. Hij krijgt tranen in zijn ogen en zegt: ‘Dat zal nooit lukken, ze komt niet helemaal naar Spanje. Het is jammer, we zijn voorgoed gescheiden.’

Habib lacht. ‘Misschien gebeurt er een wonder,’ zegt hij. ‘Daar hebben christenen altijd de mond van vol. Ze denken dat hun God alleen maar let op het welzijn van iedere persoon apart. Hoe dat voor anderen uitpakt, interesseert ze niet. Maar het zou kunnen zijn dat er een wonder gebeurt met jouw Isabelle.’

Karl gaat weg en denkt aan Isabelle. Wat zou het fijn zijn als ze hier was. Helaas, dat zal nooit gebeuren.

Habib kijkt zijn leerling na en denkt aan wat hij met de man uit Luik heeft afgesproken. Hij heeft hem geld meegegeven om Isabelle te kopen. Karl weet dat niet. Habib weet niet of de man met wie hij de afspraak maakte eerlijk is. Dat zal de toekomst moeten uitwijzen.

Hij gaat studeren en vergeet het verdriet van Karl om zijn lieve Isabelle.

[p. 108]

Op een stil hoekje van het landgoed is Malik begraven. Zijn jonge vrouw woont weer in haar kleine huisje. Said en zijn vrouw huilen om hun verloren zoon.

Karl huilt om Isabelle. Moeder huilt omdat haar zoon zo verdrietig is en er echt geen kans op is dat Isabelle hierheen komt. Of zou er toch een wonder gebeuren?

Alleen de landheer weet wat er afgesproken is. Of het allemaal uitkomt, zal in de komende maanden blijken.

Said loopt over het land en ziet dat de oogst weer overvloedig zal zijn. Op andere landerijen zijn de akkers platgebrand tijdens de opstand van de slaven. Veel huizen zijn geplunderd. Het zal jaren duren voor de opstand vergeten is.

Vrouwen treuren om hun man die doodging in de strijd.

Er wordt veel gehuild bij Saragossa.