Verraad in Dorestad

[p. 47]

9 De weg langs de Rijn

Ze lopen terug naar Keulen, waar ze in vieze stallen moeten slapen die volgepakt zijn met slaven. Ze moeten daar op verder transport wachten.

Agnes eet niet, ze lijkt wel weer ziek te worden.

Het wemelt van het ongedierte in die stallen. Karl ziet dat horden vlooien hem en zijn moeder en zusjes bespringen vanuit het stro. Hij wil het stro op gaan ruimen, maar dat haalt niets uit. Het is te vol en te vies.

Vrouwen proberen een schoon plekje te zoeken. Moeder roept die vrouwen bij elkaar en zegt: ‘We zijn allemaal onvrij, laten we proberen samen een schoon hoekje te maken.’ Dat vindt iedereen goed.

Het lukt de vrouwen om samen een deel van de stal opgeruimd te krijgen. Daar slapen straks vijf gezinnen; moeders met kinderen. De mannen zijn in een aparte stal opgeborgen, die zien ze niet.

Midden in de nacht komen er slavenhalers de stal van de vrouwen binnen. Samen slaan de vrouwen die kerels de stal uit, ze willen slapen en voor hun kinderen zorgen.

Dat laatste valt niet mee. Er is door alle ongedierte een besmettelijke ziekte verspreid, waar kort na elkaar vijf kinderen aan bezwijken.

Moeder is wanhopig, haar Agnes is ook ziek, ze weet welke kruiden ze zou moeten plukken, maar ze kan de stal niet uit.

Moeders huilen om hun dode kinderen, er is er eentje bij van minder dan een jaar.

Agnes is het liefst bij haar moeder, die alle zorg aan haar besteedt. Karl is blij dat hij nog niet tot de mannen gerekend wordt. Hij kan nu nog bij moeder zijn en haar helpen. In de stal ruimt hij,

[p. 48]

zoveel als mogelijk is, de rommel op.

Er is een meisje van zijn leeftijd dat Isabelle heet. Karl vindt haar aardig, hij krijgt een warm gevoel als hij haar ziet. Ze vangen elkaars vlooien en knijpen die dood, ook luizen vangen ze bij elkaar.

Op een dag komt er zowaar nieuw stro, alle oude troep gaat de deur uit. Nu kunnen ze, samen met de vrouwen, flink aanpakken.

Karl en Isabelle verzetten veel werk. Ze zijn graag bij elkaar en ze begrijpen elkaar goed. Zij spreekt de taal van de Franken, ze is in een of andere oorlog gevangen genomen en als slavin verkocht. Waar haar ouders zijn, en of ze nog leven, weet ze niet. Ze is helemaal alleen achtergebleven en heeft nu Karl gevonden. Karl leert van haar nog beter de taal van de Franken spreken. Hij vindt Isabelle aardig en dat laat hij duidelijk blijken.

De stal wordt zo een redelijk schoon verblijf waar ze twee weken blijven. Elke dag sterven er vrouwen en kinderen aan de geheimzinnige ziekte. Elke dag halen de slavenhalers de doden weg en begraven ze ergens. Niemand weet waar ze dat doen, je bent vee en als vee word je behandeld.

Moeder is steeds in de weer met de zieke Agnes. Dat duurt dagen. Agnes wordt mager, het kleine meisje glipt weg uit het leven. Ook moeder wordt mager, ze krijgt een scherp gezicht. Ze eet nog wel, maar Karl moet het haar steeds nadrukkelijker voorzetten, anders vergeet ze het.

Dan, op een ochtend, is Agnes dood. Moeder huilt en schreeuwt, net als al die andere moeders. In deze slavenstal valt het al niet eens meer op. Er is zoveel verdriet, zoveel oprechte smart om dode kinderen.

De kleine Agnes gaat mee met de mannen. Karl probeert nog of moeder mee mag naar de begrafenis. Hij vraagt het aan de man die de ploeg doodgravers aanvoert.

‘Mag mijn moeder mee naar de begrafenis?’

De man kijkt hem verbaasd aan. Een slaaf die praat, dat is iets nieuws. ‘Nee,’ snauwt hij. ‘De dooien gaan in een put, dat is alles,

[p. 49]

dat kun je beter niet zien.’

Karl maakt er tegenover moeder maar van dat Agnes een nette begrafenis krijgt, waar ze niet bij mogen zijn omdat de slavenhalers bang zijn dat ze willen ontvluchten.

‘Het is een christelijke begrafenis met een priester en zo,’ zegt Karl ook nog.

Isabelle weet dat hij liegt, ze was bij het gesprek. Toch zegt ze: ‘Je hebt gelijk dat je je moeder niet de waarheid vertelt, dat zou ze nu niet kunnen hebben, ze is al zo mager.’

Samen gaan Isabelle en Karl proberen moeder wat vrolijker te maken. Maar moeder is verbitterd, waar was dit allemaal voor nodig? ‘Het is allemaal begonnen met die stomme overval,’ zegt ze, ‘waarom moest ineens een heel dorp verplaatst worden? Dat heeft veel mensen de dood ingejaagd. Daarna Aken, daar hadden we het goed. Dan Keulen, je weet hoe dat was, dan Dorestad waar alleen Jutta iets om ons gaf. En dan dat stomme idee van een boerderij bij Koblenz. Ik had Lambert nooit moeten laten gaan en ons allemaal daarbij. Ik had hem tegen moeten houden, dan zou mijn lieve Agnes nu nog leven.’

Isabelle slaat haar arm om moeder heen en probeert haar te troosten. Moeder lacht door haar tranen heen. Ik verlies een kind en ik heb er een grote dochter bij, denkt ze. Vanaf dat moment is Isabelle bij moeder. Karl ziet het en laat die twee vrouwen maar bij elkaar uithuilen.

Karl loopt door de stal om te kijken of er nog iets opgeruimd moet worden. Dan komen ineens de slavenhalers binnen en duwen haastig alle vrouwen en kinderen naar buiten. Daar schijnt de zon, dat zijn ze niet gewend. Binnen was het altijd halfdonker.

Ze worden geboeid en moeten lopen naar de kade. Daar liggen schepen klaar om hen te vervoeren. Iedereen heeft nu haast, de wind is gunstig. Ze drijven de mannen, het zijn er maar negen, op één boot bij elkaar. De vrouwen en kinderen gaan op twee andere, kleine bootjes.

Ze varen weg, stroomopwaarts.

[p. 50]

De volgende dag is de wind gedraaid. De mannen worden aan wal gezet en moeten met een lang touw de schepen trekken. Het zijn alleen slaven die dat moeten doen.

Karl wordt nu wel tot de mannen gerekend.

Hij komt aan wal en kijkt meteen of hij kan vluchten. Daar is geen kans op, er staan slavenhalers met zwepen op de kant.

Ze worden aan een lijn gebonden. Wie niet hard genoeg trekt, krijgt met de zweep. Er is een man die daar graag gebruik van maakt. Het is een dikke slavenhaler, een vent met een snor, die hij opkrult. Hij slaat met een lange zweep.

Karl staat achter een oude man die telkens weer geslagen wordt. De opzichter vindt dat de man niet hard genoeg trekt, maar de man is oud, hij kan niet meer. Hij wordt geranseld alsof het een onwillig paard is. Ineens zakt hij in elkaar en is dood.

Karl valt bijna over de dode man heen. De wrede opzichter maakt de dode los en gooit hem in de rivier. Het lichaam drijft snel stroomafwaarts.

Op een van de boten gilt een vrouw. Ze was getrouwd met die man. Daar hebben slavenhalers niets mee te maken. De anderen moeten extra hard trekken en de zweep slaat iedereen.

Ook Karl krijgt klappen, terwijl hij toch zo hard trekt als hij maar kan. De opzichter slaat hem op zijn handen, daar komen bloedige wonden op. Hij krijgt ook een zweepslag op zijn hoofd, een oog zit daardoor dicht.

Na een paar dagen komen ze in bergachtig gebied. Daar trekken ze nog steeds, nu over een smal pad.

Voor Karl is het al gewoon geworden, trekken en klappen krijgen.

Het is glad op dat smalle pad. De rivier ligt veel lager. Daar beneden zijn harde rotsen, wie naar beneden valt is dood. De voorste man glijdt uit en valt. Het touw redt hem, de anderen trekken hem omhoog.

De opzichter is woedend, hij rent met zijn zweep naar voren en wil er hard mee slaan. Ineens ziet Karl een kans. Hij geeft die

[p. 51]

dikke vent een zetje als hij langs rent en met een luide schreeuw valt de beul naar beneden. Daar klapt hij op de harde rotsen en is dood.

Dat geeft grote opschudding. Een bewaker valt niet zomaar dood, dat zal wel door een slaaf gedaan zijn. Maar alle slaven aan het touw zeggen dat de man uitgleed en naar beneden viel. Het pad is smal, het zou waar kunnen zijn.

Iedereen zegt hetzelfde, de slavenhalers vinden geen enkele verrader onder hun slaven, dat is voor Karl een groot geluk. Als iemand gezegd had wat er echt gebeurde, hadden de slavenhalers hem doodgeslagen.