Verraad in Dorestad

[p. 20]

4 Dorestad... wat is dat?

Karl vraagt de Saksische monnik: ‘Dorestad, waar ligt dat? Zijn daar boerderijen?’

De monnik lacht. ‘Een echte vraag van een Saks en van een boer. Dorestad heb ik alleen maar horen noemen als handelsstad. Ze schijnen het daar druk te hebben. Of er boerderijen zijn weet ik niet. Dat zal wel, er zijn overal boerderijen, de mensen moeten toch eten! Misschien krijgen jullie wel een heel ander leven. Jij kan koopman worden, je leert snel vreemde talen en je bent handig.’

Koopman... Karl lijkt dat wel wat. Naar vreemde landen met je koopwaar en daar veel geld verdienen. Dat is beter dan altijd op zo'n saaie boerderij wonen. Toch is hij nog niet klaar. ‘Waar ligt het?’

‘Ver weg, in de lage landen bij de zee. Het schijnt dat daar rivieren zijn waar ze koopwaar uit allerlei landen aanvoeren. Dat gaat dan weer door het hele rijk van onze koning Karel de Grote. Het is wel ver. Ik denk dat ze jullie laten lopen naar Keulen. Daar zullen wel boten klaar liggen om naar Dorestad te varen. Maar wees nog maar niet blij. Het is nog helemaal niet zeker dat Dorestad jullie bestemming is, het kan nog wel dichterbij zijn. Misschien zijn er wel boerderijen hier in de buurt.’

Karl wordt nu de tolk voor iedereen. Hij kan de taal van de Franken spreken, hij weet meer over dat onbekende Dorestad.

Er zijn drie boerderijen in de buurt van Aken. Daar wil iedereen heen. Ineens zijn ze niet allemaal vrienden meer, iedereen vecht voor zijn eigen gezin. Vader ook. Hij gaat met Karl naar de man die beslist wie welke boerderij krijgt en hij probeert vriendelijk te zijn.

Het lukt niet, anderen waren sneller en vriendelijker, die krij-

[p. 21]

gen de drie hofsteden bij Aken. Vader, moeder, de zusjes en Karl moeten verder.

Ineens wordt bekend dat ze echt naar Dorestad gaan. Iedereen wil nu van Karl weten hoe het daar is. 's Avonds in de schuur kan hij het vertellen. Hij staat op een paar planken en allen luisteren.

‘Dorestad ligt aan een rivier, die heet de Rijn.’ Karl praat rustig en duidelijk, er zijn een paar dove mensen bij. Hij heeft in de afgelopen dagen ook in de keuken gevraagd waar Dorestad ligt en toen hoorde hij de naam van de rivier.

‘We zullen waarschijnlijk naar Keulen moeten lopen en daar gaan we op boten naar Dorestad. Dat is een plaats waar handelaars van de hele wereld naar toe komen. Het is er druk. Of er boerderijen zijn, is niet bekend. Dat zal wel, mensen moeten overal eten en het zijn de boeren die daar voor zorgen.’

De boeren knikken, zij zorgen voor het eten, dat heeft Karl goed gezegd. Zelfs vader lacht, die jongen van hem houdt een goed verhaal.

‘Hoe ver is het naar Keulen?’ vraagt een vrouw.

‘Twee of drie dagen lopen,’ zegt Karl. Ook dat weet hij uit de keuken. ‘De monniken geven brood mee voor die drie dagen, meer kunnen ze niet doen. Als er genoeg boten zijn in Keulen varen we weg. Zijn er geen boten, dan komen we weer in een klooster. Daar wachten we.’

Iedereen praat nu door elkaar. Karl houdt zijn mond maar. De mensen zijn opgewonden: eerst de spanning over wie een boerderij zou krijgen, nu weer een verre reis.

‘Hoe lang moeten we varen?’ vraagt een oude boer.

‘Twee of drie dagen,’ antwoordt Karl. ‘Dat hangt af van de snelheid waarmee de rivier stroomt en van de wind. Is het oostenwind, dan ben je er sneller dan wanneer het westenwind is. We moeten ver weg naar het westen, Dorestad ligt bijna bij de zee. Het land daar is vlak, er zijn geen heuvels. We zullen daar aan moeten wennen.’

‘Willen ze ons daar wel hebben? Wij zijn vreemdelingen in dat

[p. 22]

land en vreemdelingen zijn nergens welkom. Stel je voor dat in ons dorp ineens veel mensen zouden komen en die zouden zeggen: wij willen hier wonen. Dat zouden wij ook niet pikken.’ Vader zegt het rustig, iedereen luistert.

Dat geeft weer tumult. Karl stapt maar van de planken af, de onrust is te groot. De mensen willen weten hoe het daar is, maar hij weet ook niet méér dan hij van de monniken hoorde. Hij probeert de vragen zo'n beetje te beantwoorden...

Iedereen is angstig. Wat zal hen nu weer overkomen. Is de bevolking daar, bij Dorestad, aardig? Zijn er boerderijen? Is er werk voor een smid? Kan een timmerman er aan de slag? Vragen zonder antwoord.

Twee dagen later begint de reis naar Keulen.

De monniken hebben pakezels klaarstaan met daarop veel broden. Dat is alle voedsel voor onderweg. De Saksische monnik gaat mee, met nog twee anderen. Zij moeten de ezels terugbrengen.

Ze vertrekken vroeg in de ochtend.

Het zijn bij elkaar nog maar vijftig mensen, tijdens de eerste tocht zijn velen doodgegaan. Drie gezinnen hebben intussen een boerderij, die wonen daar al.

De lange rij verlaat het klooster, waar ze al die weken in de stal sliepen en waar het eten zo goed was. Sommigen huilen. Vrouwen huilen om alles, denkt Karl, een man niet, die is flink en sterk. Vader huilt niet, dus huilt Karl ook niet.

Ze lopen over smalle bospaden, een eindeloze stoet met die pakezels. Gelukkig is het droog, regen zou nu heel slecht uitkomen. Iedereen loopt in lompen, warme kleding heeft bijna niemand mee kunnen nemen.

De kleine kinderen mogen op de pakezels zitten, die kunnen flink doorstappen. Vera is daar al te oud voor, zij moet lopen, ze is al zeven jaar. Karl neemt haar bij de hand en vrolijk pratend vergeet het meisje de vermoeidheid. Agnes zit op zo'n ezel, moeder loopt ernaast. Ze is bang dat het kind eraf zal vallen.

Vader loopt nors bij de mannen, zij zijn weer boos. Die smerige

[p. 23]

Franken, ze behandelen je alsof je een koe bent.

Midden op de dag laten de monniken hen eten, op een open plek in het bos. Er is zon, het is er zelfs warm. Er is genoeg brood voor iedereen, dat is goed gedaan vanuit het klooster. De monniken halen voor iedere volwassene een half brood en voor kinderen een kwart brood uit de voorraad. Moeder verdeelt het rantsoen zelf over haar eigen gezin, dat doen bijna alle vrouwen. Zo krijgen vader en Karl wat meer, dat vinden ze niet erg.

Na het eten en de rust gaat het weer verder. Die nacht slapen ze in de stal van een klooster dat midden in het bos ligt. Daar is geen eten, de klok luidt zelfs midden in de nacht. Die monniken bidden ook altijd, denkt Karl. In het klooster in Aken deden ze daar niet aan.

Na drie dagen en twee koude nachten komen ze in Keulen aan.

Het klooster daar ziet eruit als een fort, het is er kil. De Saksen worden door norse monniken naar een stal gedreven en moeten daar blijven. Er is geen stro, ze moeten zomaar op de koude grond liggen.

De monniken uit Aken blijven één nacht in dat klooster en gaan dan met hun ezels terug. Karl ziet ze weggaan. De Saksische monnik durft niet naar hem te kijken. Hij zit op een ezeltje en rijdt langs Karl terwijl hij recht voor zich uit staart.

De mensen uit het dorp merken dat het hier een heel ander klooster is dan in Aken. Het eten is slecht. Ze krijgen alleen een klein kommetje gerstepap, daar moeten ze de hele dag mee doen. Vader en de mannen schelden op de Franken, maar schelden doet geen zeer...

Er zijn zieken, moeder vraagt naar de kruidentuin. Karl is bij haar als tolk.

Ze komen bij een norse monnik. Die kijkt minachtend. Moeder vraagt om stro. De man kijkt haar verbaasd aan. ‘Saksen zijn vee,’ zegt hij. ‘Dat kan wel op de grond slapen.’ Karl vertaalt dat maar als: ‘Ze hebben geen stro meer.’

[p. 24]

Dan vraagt moeder om kruiden voor de zieken. Dat maakt de monnik woedend. ‘Maak dat je wegkomt, lelijke heks!’ schreeuwt hij. ‘Jullie zijn ons klooster binnengekomen op bevel van de koning, we zullen jullie zo snel mogelijk wegwerken. Wij willen rust en geen gedeporteerde Saksen.’

Karl wil het vertalen, maar moeder heeft het al begrepen. Alleen het woord ‘gedeporteerd’ snapte ze niet. Karl maakt er maar van: ‘Mensen die weggejaagd zijn uit hun dorp’.

Ze komen terug in de stal, waar het intens koud is. Buiten regent het, de hele dag al. Er zijn veel zieken en moeder kan er niets aan doen. ‘Nog een geluk dat het droog was toen we hierheen liepen,’ zegt ze. Karl bewondert zijn moeder. Ze weet altijd het goede uit slechte toestanden te halen.