Verraad in Dorestad

[p. 10]

2 Als een dief in de nacht

Die nacht regent het hard. Het dak lekt en Karl moet een droog plekje opzoeken. Dat is voor hem heel gewoon, hij is niet anders gewend. Als het regent lekt het dak aan alle kanten, dat gaat zo in een boerderij van 790. Hij staat op en neemt de strozak mee, een koeiehuid is zijn deken, ook dat is gewoon. Hij kijkt door een gat in de wand naar buiten en ziet dan iets vreemds.

Het lijkt wel of de hele bosrand beweegt. Het zijn ruiters.

De Franken komen.

Karl schreeuwt het uit, hij is bang.

Vader en moeder worden wakker, ze kijken door de deur.

‘Ze vallen in de nacht aan,’ zegt vader verbaasd.

‘We moeten vluchten,’ schreeuwt moeder. Ze maakt meteen haar dochtertjes wakker, die kinderen slapen nog half.

Vader, moeder, Vera, Agnes en Karl rennen hun boerderij uit. Aan de andere kant is ook een bos. Daar zullen ze veilig zijn.

Ze hollen door de stromende regen naar het beschermende bos.

Te laat, van die kant komen ook al Franken te paard. Ze zijn ingesloten.

Vader weet een oplossing, er is bij de beek een klein bosje, het is donker, dat kunnen ze nog halen. Ze rennen erheen en zien de ruiters langs komen. Die Franken brommen en mopperen, wat ze zeggen is onverstaanbaar, maar het gaat over de regen en de aanval in de nacht, dat is wel zeker.

Moeder zoekt een beschut plekje voor haar dochtertjes, daar slapen ze snel in. Voor die kinderen is er geen gevaar, vader en moeder zorgen voor hen, dat is veilig. Karl loert met zijn vader door de struiken naar de Franken.

De ruiters komen bij hun boerderij en even later staat alles in brand, de koeien zijn uit de stal gehaald. ‘De schoften,’ mompelt

[p. 11]

vader. ‘Ze zullen onze koeien wel slachten.’

Karl kan niet geloven wat hij ziet. Dat is dus een aanval van Franken. Ze komen als dieven in de nacht, stelen je koeien en steken je huis in brand. Overal is er nu vuur, je hoort vrouwen gillen. Ver weg probeert een boer zijn erf te verdedigen, hij wordt neergeslagen.

‘Die is dood,’ zegt vader. ‘Wij blijven hier tot ze weg zijn, dan beginnen we weer van voren af aan. Moeder heeft het geld verstopt, daar kopen we koeien van.’ Karl slikt en zegt zachtjes: ‘Ja, we beginnen opnieuw.’ Hij denkt aan de mest, die zullen ze niet weghalen, straks als het zomer is gaat het op de tuin. Als daar tenminste nog iets van over is.

De nacht verstrijkt, het wordt droog, de zon gaat zelfs schijnen. In de beschutting van de struiken probeert moeder de kleren te laten drogen. Dat lukt maar gedeeltelijk.

Dan komen er ineens ruiters naar hun schuilplaats. Vader zegt zachtjes: ‘Plat op de grond gaan liggen en geen geluid maken.’ Zelf loert hij wel naar de ruiters. Karl kijkt door zijn vingers en ziet de ruiters steeds dichter bij komen. Hij is nu echt bang, dit zijn geen mensen, dit zijn beesten. Gelukkig dat zijn vader er bij is, die weet altijd precies wat je doen moet. De kleine meisjes laten hun hoofdjes plat op de grond liggen, daar zitten dorre grassprietjes.

Als de ruiters vlak bij zijn moet Vera niezen.

De mannen op hun paarden lachen.

‘Daar zitten er nog een paar,’ roepen ze verheugd. ‘Dat zal het volk zijn uit die lege boerderij!’ Karl kan het niet verstaan, maar hij weet wel dat ze verraden zijn. Door zo'n stomme grasspriet. De ruiters jagen de vluchtelingen uit hun beschermende struikgewas en drijven ze naar het dorp.

Vader krijgt harde klappen, hij loopt niet snel genoeg. Karl heeft aan elke hand een zusje. Vera snikt. ‘Ik kon er echt niets aan doen,’ huilt ze. Voor moeder zijn de Franken veel aardiger. Zij mag zelfs bij een van de mannen op het paard. Dat weigert ze, ze

[p. 12]

blijft bij haar gezin. Ze weet wel wat die mannen willen. Laat andere vrouwen dat maar doen, zij blijft bij man en kinderen.

In het dorp is het een vreselijke bende. De mensen uit het dorp en van alle boerderijen uit de omtrek staan bij elkaar op een grasveld. Ze moeten afwachten wat er gaat gebeuren. De Franken zijn nu de baas. De mannen worden geboeid en apart gezet. Ook vader moet daar bij staan. Vrouwen en kinderen zijn er veel, overal wordt gehuild en geschreeuwd. Ze staan hier al vanaf de nacht, ze hebben honger.

Karl wordt nog bij de kinderen gerekend. Hij staat bij zijn moeder en de zusjes. Wat zal er gebeuren? Niemand weet het.

Uren later komt er een Frank op een mooi wit paard. Hij schijnt nogal belangrijk te zijn. Iedereen doet heel eerbiedig. Hij schreeuwt iets, er is een tolk die zijn woorden in het Saksisch vertaalt.

‘Saksen,’ buldert de man op het witte paard, ‘u bent gevangenen van onze koning Karel de Grote. U gaat naar een echt christelijk land, daar krijgt u een huis of een boerderij. Daar blijft u wonen, dan zal het snel afgelopen zijn met al dat heidense gedoe. Morgenochtend begint de tocht naar Aken, daar horen we van de koning zelf in welk land u mag wonen.’ De man wendt zijn paard en gaat weg.

Veel vrouwen huilen. Ze moeten weg uit hun eigen dorp, naar een of ander ver land. Daar moeten ze als christenen leven en sterven. De Franken zorgen die dag nog wel dat er iets te eten is. De koeien zijn geslacht en het vlees wordt geroosterd boven grote vuren. Iedereen krijgt een homp. Dat is alles voor die dag.

Karl weet niet wat hij allemaal beleeft. Hun huis is verbrand, hun vee gedood. Het geld vinden ze nooit meer terug, het plan van vader is mislukt door één stomme grasspriet. Hij huilt met allen die om hem heen staan.

Ze moeten weg. Hij had wel willen reizen, maar niet op deze

[p. 13]

manier. Gelukkig schijnt de zon. Het is niet koud.

Dat wordt het wel in de nacht. Moeder heeft lange wollen lappen, daar wikkelt ze haar dochtertjes in. Voor haarzelf en voor Karl is er die nacht geen beschutting. Hoe het met vader gaat weten ze niet. Ze weten niets. Ze voelen de kou van deze nacht en wachten tot het dag wordt.

In de ochtend krijgt iedereen weer een stuk vlees en dan begint de lange mars naar Aken. Er zijn oude mensen doodgegaan 's nachts. De Franken graven een kuil en daar gaan de doden in, allemaal bij elkaar.

Onderweg sterven er ook mensen, die blijven langs het bospad liggen. Een begrafenis is er niet bij.

De Franken hebben haast, ze drijven de groep dorpelingen en boeren voort, ze moeten op tijd in Aken zijn. Elke nacht is koud. Hoeveel doden er vallen is niet belangrijk.

Dertig of veertig kilometer lopen ze elke dag. Het gaat door uitgestrekte bossen, over modderige wegen. Sommige vrouwen zakken van vermoeidheid in elkaar. De kinderen hebben het ook heel moeilijk.

Karl ziet de verschrikkelijkste dingen in die dagen. Hij weet dat reizen op deze manier geen genoegen is. Hij raakt helemaal afgestompt door alle ellende. Niets dringt meer tot hem door.

De zusjes worden moe. Karl probeert Agnes te dragen, maar ze is te zwaar. Hij kan het niet.

Ze hebben honger. Gelukkig weet zijn moeder veel van kruiden in het bos. Thuis had ze voor elke ziekte wel een of ander gedroogd plantje. Ze graaft wortels uit en laat die door haar kinderen eten. Je moet wel goed weten wat je opgraaft. Karl ziet een andere vrouw, die dat ook wil doen, maar ze wordt doodziek: ze heeft de verkeerde knol opgegraven.

In die toestand denkt Karl alleen nog maar aan zichzelf en aan moeder en de meisjes. Wat er om hem heen gebeurt, ziet hij niet meer. Doodgaan is normaal bij dit transport.

Ze bereiken Aken. Er zijn slaapplaatsen in een schuur bij een

[p. 14]

klooster. Er is zelfs normaal eten uit dat klooster. De mensen zuchten opgelucht. Ze hebben het gehaald. Vader mag weer bij zijn gezin komen. Hij is nog magerder dan anders, maar hij leeft. Zij hebben het alle vijf overleefd. Ongeveer een derde van de mensen heeft het niet gehaald.

De twee meisjes slapen drie dagen. Moeder maakt ze alleen wakker als er weer eten is. Ook Karl is moe, hij slaapt uren. Hij is altijd wakker als er gegeten kan worden.

Ze zijn bij Aken in een klooster... Wat zal er verder met hen gebeuren? Moeten ze nog ver reizen? Niemand weet het. Ze wachten maar af. Vader zegt het hardop:

‘We zijn nu net als het vee, die weten ook niet naar welke wei ze gaan.’