De vergeten soldaat

[p. 49]

Hoofdstuk 9
Ver en vergeten

In de dagen die volgden merkte Jan niets meer van de anderen. Sergeant Pauw scheen hem totaal te vergeten. Niemand had er behoefte aan de eenzame post in het ondergelopen land te bezoeken. Alleen Mina kwam dagelijks, meestal als een veldheer gezeten op de schamele hit.

Ze gaf Jan een kookpot met ketting en driepoot. Voor de hut op het weggetje maakte hij van stenen en oude rommel een kookplaats. Mina kwam op een dag triomfantelijk met een oud zeil aan. Ze had het weg laten halen van een gezonken binnenvaartschip. Het was zo groot dat ze het hutje er mee konden afdekken. Met palen en touwen spanden ze een afdak boven de kookplaats. Jan bleek veel handiger dan Mina dacht. In zijn eigen tempo en volgens eigen plan werkend vond hij voor elk probleem een oplossing. Hout was er in overvloed. Er waren ondergelopen boerderijen in de buurt, waar op zolders en vlieringen van alles te vinden was en er dreef heel veel rond. Hout dat uit het water kwam moest eerst drogen. Dat was moeilijk want na een aantal mooie dagen werd het buiig, onbestendig weer. Jan kon nu dubbel blij zijn met het zeil op het dak, want de geit knabbelde elke nacht een deel van het strodak weg. Aan een lang touw graasde de geit overdag op de dijk. De kippen scharrelden op het weggetje rond en kwamen tegen donker ook weer in de hut.

Jan was de hele dag in de weer met de beesten. Lodewijk vergezelde hem op al de tochten in de polder. In de ondergelopen boerderijen wemelden de zolders van muizen. Daar wist de poes wel raad mee. Jan ontdekte een flinke voorraad tarwe die hij in een aantal keren varen overbracht naar de hut. De kippen waren er blij mee, maar Mina nam er ook graag van mee. Jan wist niet hoeveel hij aan de kleine marketentster te danken had. Ze zorgde voor hem alsof hij haar eigen zoon was. Door haar kar in de beschutting van de bomen op de lage Rijndijk te zetten, versperde ze praktisch iedereen de doorgang. Ook voorkwam ze op die manier dat iemand van verre de kippen en de geit zou zien. 's Nachts sliep ze licht.

[p. 50]

Het was niet waarschijnlijk dat een dief de kar van de marketentster kon passeren. Het graan dat Jan meegebracht had uit de polder kwam mooi op tijd, want de voorraden waren klein.

Het was 25 juni.

Plotseling moesten alle soldaten oprukken naar Goejanverwellesluis. De Fransen zaten sinds de 23e in Woerden. Ze rukten op 25 juni op naar Oudewater. De graaf van Hoorn die een aanval op zijn stelling bij Goejanverwellesluis voorzag, wilde de dijkweg langs de Hollandse IJssel laten doorgraven. Boeren uit Hoenkoop verhinderden dit. Ze riepen zelfs de hulp in van de Fransen. Felle gevechten volgden. Uit omliggende plaatsen snelden versterkingen toe. In Nieuwerbrug moest sergeant Pauw met zijn mannen oprukken. Er heerste een zenuwachtige, gejaagde stemming. De onverwachte gevechtsactie schudde hen wakker uit de droom dat deze oorlog ongevaarlijk was. Gelukkig was er door Holland ruim betaald. Pauw kon dan ook roepen. ‘Voorwaarts mannen, laat nu zien dat je je soldij waard bent!’ Het was geen indrukwekkende troep die oprukte naar het gevechtsterrein. Jassen zag men in de meest uiteenlopende kleuren. Velen liepen in vuile, gescheurde kleren. Enkelen hadden een helm, de meesten droegen een hoed, de een met een veer, de ander met een kleurig lint. Verder ontbraken er veel soldaten. Er waren nog al wat zieken en velen hadden ongezien de linie verlaten om elders hun geluk te beproeven.

Pauw herinnerde zich plotseling dat hij Jan nog in de polder had zitten. Hij wilde al iemand wegsturen om hem te gaan halen.

Mina zag dit gebeuren en kwam tussenbeide. Zij vroeg Pauw om Jan rustig te laten zitten. De sergeant wilde daar niet van weten, maar Mina gaf niet op. ‘Je hebt niets aan hem in een gevecht,’ zei ze, ‘hij is veel te dom en onhandig. Als wachtpost aan de dijk doet hij goede diensten.’

‘We hebben daar helemaal geen wachtposten meer nodig,’ gromde de sergeant. ‘Het is gewoon een vergissing dat hij daar zit.’

Triomfantelijk toonde Mina het zakje graan. ‘Kijk eens wat die vergissing betekent. Als je hem daar een beetje zijn gang laat gaan, zoekt hij de hele polder af. Elke dag komt hij met iets anders terug.’ Pauw keek zuur, maar liet het er verder bij. Jan bleef op het rietnest, ver weg en al bijna vergeten.

[p. 51]

Toen sergeant Pauw met zijn mannen langs de dubbele Wierikke oprukte, hoorden ze bij Driebergen al het hevige schieten. Op het moment dat ze het gevechtsterrein naderden, begonnen de troepen van de graaf van Hoorn langzaam terrein te winnen. De Fransen zagen overal uit het polderland de versterkingen van het Staatse leger naderen en ze weken steeds sneller. Als herinnering staken ze alle huizen en boerderijen van de Hoenkopers, die hen te hulp hadden geroepen, in brand.

De dijkweg moesten diezelfde boeren toen doorgraven onder dreiging van Hollandse wapens. Er liepen weer meer huizen onder water. ‘Dat blust de brand,’ spotten de soldaten.

De Fransen trokken terug op Oudewater.

De Hollanders keerden terug in hun schansen bij Goejanverwellesluis. Tussen hen in rookten de puinhopen.

Na het korte gevecht op de dijk, ter hoogte van Hoenkoop, werd het weer rustig in de waterlinie.

Inmiddels reisden diplomaten heen en weer tussen Den Haag en Londen en tussen Den Haag en het kamp van koning Lodewijk.

De Fransen aarzelden in de gunstige weken rond de langste dag, de waterlinie aan te vallen. Ze hadden dit zeker met succes kunnen doen. Vooral in de weken voor 1 juli toen nog niet alles onder water stond. Het was niet duidelijk waar de Fransen op wachtten.

In ieder geval gebeurde er niets.

Het werd een stille zomer aan de linie.

Hier en daar een uitval, een plundertocht, een overval, daar bleef het bij. De tijd werkte in het voordeel van de Nederlanders en de Fransen schenen dit niet te zien,

In het noorden en oosten hielden de Munstersen flink huis. Ze plunderden er lustig op los, tot ze voor Groningen vast liepen.

Van al die gebeurtenissen in de grote wereld merkte Jan niets.

Hij leidde zijn eigen leven in zijn hut, in het rietnest, op het water. Het contact met de buitenwereld vormde Mina. Jan haalde uit de polder wat ze hebben wilde, al moest hij er soms lang naar zoeken. Zij zorgde er voor dat hij met rust gelaten werd en zij zorgde er voor dat hij brood en vlees

[p. 52]

kreeg. Melk had Jan van de geit, eieren van de kippen, gezelligheid van de kat.

Het musket lag ongebruikt in een hoek.

Voor Jan was de oorlog ver en vergeten.