De troubadour van Carcassonne

[p. 201]

Feest en nieuwe plannen

Na het succes in Carcassonne valt de terugweg zwaar. Ze zijn al moe en ze moeten het hele eind teruglopen. Eerst langs de rivier en dan vandaar op een of andere manier door het bos en over de bergen naar Hautpoul.

Als het donker wordt zijn ze nog bij het riviertje de Orbiel, er is geen enkele plek waar ze veilig kunnen rusten. In de nacht lijkt het dichte bos nog griezeliger dan overdag. Ze ervaren waarom dit gebied de Zwarte Bergen wordt genoemd: alles is donker, zelfs overdag is het er somber.

Ze zoeken de grot waar ze op de heenweg in zaten, maar kunnen niets meer vinden. Dicht tegen elkaar aan wachten ze bij het riviertje tot het weer licht wordt. Onder de bomen duurt zo'n nacht extra lang.

Koud, moe en hongerig beginnen ze te klimmen zodra ze iets kunnen zien. Met de zon aan hun rechterhand moeten ze wel in noordelijke richting gaan en met een beetje geluk komen ze dan bij Hautpoul aan de andere kant van het gebergte. Ze klimmen, ze dalen, ze klimmen weer en nog steeds zijn er alleen maar bomen. Zouden ze nog eens in dat vreselijke bos moeten overnachten?

Dan ruikt Heloïse een houtvuur, ze zien rook. Ze lopen die kant op en staan ineens aan de rand van het bos. Ze zien hun dorp voor zich. Ze zijn thuis!

Het nieuws van hun terugkeer gaat als een lopend vuurtje door het dorp. Ook moeder Agnes hoort het. Ze holt naar buiten en rent de kinderen tegemoet.

‘Waar zijn jullie geweest? Wat zie je er uit. Wat hebben jullie gedaan? We hebben overal gezocht...’

Albert en de meisjes zijn te moe om veel te vertellen. ‘We hebben het evangelie van Johannes gehaald,’ zegt Antoinette. Het duurt even voor de mensen begrijpen wat ze bedoelt.

Albert haalt het boek uit zijn tas en geeft het aan moeder Agnes. Die bladert er in en leest. ‘Het is ons heilige boek,’ roept ze verheugd. ‘Ze hebben het boek uit Carcassonne gehaald!’

Het wordt een chaotische avond, Albert en de meisjes worden in alle huizen binnengehaald, ze krijgen overal lekkers tot ze er misse-

[p. 202]

lijk van zijn. Het enige wat ze nu echt nodig hebben is een zacht bed. Pas heel laat kunnen ze zich wassen en krijgen ze de kans te gaan slapen.

Ze mogen uitslapen, ze worden pas tegen de middag wakker en zoeken elkaar meteen op. Samen lopen ze door het dorp, de helden van Hautpoul. De mensen lachen naar hen en doen geheimzinnig. Ze zijn iets van plan, maar Albert en de zusjes mogen het nog niet weten.

‘Dat merk je vanavond wel,’ zeggen de mensen, als ze er naar vragen.

Die avond is er feest in het kasteel. Niet zo groots als de vorige keer, maar toch een mooi feest. Er is een kathaarse ‘goede man’ die als priester een openluchtdienst leidt. Het heilige boek wordt officieel aan het dorp gegeven. Er kunnen weer erediensten gehouden worden volgens kathaars gebruik.

Na het plechtige deel is er een maaltijd en vieren ze feest. De meisjes zijn nog moe, ze dansen niet en zingen maar een paar liedjes. De ererol van die avond is voor Albert. In gebrekkig Occitaans vertelt hij het verhaal van boer Eenos waarmee hij de soldaten afleidde terwijl de meisjes het boek pakten. De mensen juichen hem toe, hij voelt zich een groot acteur, een echte troubadour. Iedereen noemt hem nu ook Troubadour van Carcassonne, eerst spottend, dan als eretitel.

Het gewone leven herneemt zijn gang. Albert gaat met de veehoeders mee de berg af, de meisjes werken bij de vrouwen en oefenen hun liedjes. De herfst is al ver gevorderd. De bomen worden kaal, het is vooral 's nachts al flink koud.

Albert kijkt steeds vaker van de bergen af naar het noorden. Die kant moet hij uit. Hier is voor hem niets meer te doen. Antoinette en Heloïse zijn terug bij hun familie en buren; voor hem is er geen plaats hier.

Moeder Agnes is de eerste die zijn onrust merkt.

‘Wil je naar huis?’

Albert knikt. ‘Ik weet alleen niet hoe, het is zo ver.’

‘Je hebt het hier toch goed.’

‘Dat wel, maar...’

[p. 203]

‘Je wilt liever naar huis.’ Moeder Agnes weet ook geen oplossing.

Een onverwachte gebeurtenis brengt het idee waar Albert op wacht. Op een dag staat er een onbekende jonge man in het dorp. Een paar mensen herkennen hem: het is Pierre, de broer van Antoinette en Heloïse. Hij is gevlucht uit het Franse leger en komt na lange omzwervingen in Hautpoul.

Hij is klein, slank en veel donkerder dan zijn zusjes.

De eerste dagen is hij nog moe van de lange reis, hij krijgt een plaats in het huis van moeder Agnes. Dan beginnen de mensen te vragen hoe het met hem gegaan is de afgelopen jaren. Pierre Vital vertelt niet veel. Hij zegt nauwelijks meer dan: ‘Het was vervelend, we waren niet vrij.’ Wat hij echt meegemaakt heeft verzwijgt hij.

Albert ontmoet Pierre een paar keer, hij is niet bijzonder op hem gesteld. Ook de zusjes zijn na een paar weken niet meer zo blij. Hun broer is een stille, wat norse man, die niet vaak om hun grapjes lacht. Hij praat wel veel met moeder Agnes. Waar ze het al die tijd over hebben weten Antoinette en Heloïse niet.

Op een zaterdagavond krijgen ze het te horen. Albert is er ook bij. Ze hebben bij moeder Agnes en Pierre gegeten en na de maaltijd zegt Pierre ernstig: ‘Ik ben nu het hoofd van het gezin.’

De meisjes kijken hem aan met een gezicht alsof ze zeggen willen: ‘Nou en? Wat zou dat?’

‘Ik ben verantwoordelijk voor jullie.’ Hij spreekt nadrukkelijk alleen tot zijn zusjes, Albert hoort er niet bij.

‘Jullie hebben nog niets geleerd.’

‘O jawel hoor,’ roept Antoinette. ‘We kunnen toneelspelen, dansen en zingen.’

‘Dat bedoel ik,’ zegt Pierre een beetje boos. ‘Jullie kunnen alleen maar als kermisvolk op een toneel staan. Je moet iets goeds leren, dat is mijn verantwoordelijkheid.’

Moeder Agnes zegt vriendelijk: ‘Het is belangrijk dat jullie leren lezen en schrijven. Je moet ook nog alles leren wat een goede huisvrouw moet weten.’

De meisjes kijken een beetje sip. Dat zijn helemaal geen leuke dingen.

‘Pierre heeft vrienden in Narbonne,’ zegt moeder Agnes. ‘Dat is een zelfstandige stad aan de kust, waar de Fransen niet zoveel te

[p. 204]

vertellen hebben. Hij kan daar met vrienden een bedrijf beginnen, daar is hij veilig. Bij die stad is een goed klooster, een klooster waar kathaarse vrouwen de leiding hebben. Daar gaan jullie heen.’

De meisjes weten niet wat ze horen.

‘En Albert dan?’ vraagt Heloïse bijna huilend.

‘Albert wil terug naar huis. In Narbonne komen veel schepen vanuit de hele wereld. Pierre zal daar een schip zoeken dat Albert naar huis kan brengen en ik geef geld mee voor die reis.’

‘Ik kan zelf wel betalen,’ zegt Albert. Hij toont het goudstuk dat hij in Carcassonne verdiende.

‘En ons optreden dan?’ roept Antoinette verontwaardigd. ‘We zijn bijna klaar om een voorstelling te geven.’

‘Jullie komen niet meer op het toneel,’ zegt Pierre bars. ‘Je krijgt een goede opvoeding.’

Daarmee is de discussie uit. Hij is het hoofd van het gezin en als hij zegt dat ze naar een klooster gaan, is dat de wet.

Moeder Agnes praat in de week daarna nog vaak met de meisjes. Ze legt hun uit dat het echt beter is om te gehoorzamen. Heloïse heeft er het eerst vrede mee - voor haar is de hardste klap dat Albert weg wil. Antoinette verzet zich fel, maar dat helpt allemaal niets. Op een dag aan het eind van oktober staan er vier ezeltjes klaar om Pierre en zijn zusjes met Albert erbij naar Narbonne te brengen.

Het afscheid brengt veel tranen. Ook moeder Agnes is bedroefd, het is voor haar alsof ze haar eigen kinderen weg laat gaan. Pierre staat er nors bij. Hij wil zo snel mogelijk weg. Naar Narbonne, naar een nieuwe toekomst.

[p. 205]

Albert is blij en bedroefd tegelijk. Hij wil graag weg, maar hij vindt het vervelend van zoveel mensen voorgoed afscheid te moeten nemen. Zo vertrekt het groepje, een nors kijkende Pierre, twee huilende zusjes en Albert die nog lang wuift en omkijkt.

De ezeltjes stappen door de Gorge van de Arnette, een smalle weg met hoge, steile wanden. Ze komen zo veel gemakkelijker het gebergte uit dan bij hun tocht naar Carcassonne.

Eenmaal uit de Zwarte Bergen wordt het een pleziertochtje, althans voor Albert en Pierre. Zij rijden naast elkaar voorop. Albert vertelt over Friesland, over de handel daar en over zijn reis. Het is alsof zijn thuisreis al is begonnen.

Pierre is nu vriendelijker. ‘Ik ga in Narbonne in de handel,’ zegt hij. ‘Mijn vrienden zijn er al. We zijn alle drie uit Carcassonne. Bij die gebeurtenissen vier jaar geleden hebben de Fransen ons meegenomen. We konden toen kiezen: de gevangenis in of soldaat worden. Dat heeft de koning niet bedacht, dat was een idee van zijn ridders, die deden hier het vuile werk. Ze hadden veel soldaten verloren en ze wilden gewoon nieuwe huurlingen hebben. Het is beschamend, maar ik was zo'n huurling.’ Hij zucht.

‘De jongens uit Carcassonne raakten verspreid maar mijn twee vrienden en ik zijn steeds bij elkaar gebleven. Eerst dachten we dat het maar een paar weken zou zijn. Het werden jaren. Vorige maand hoorde ik dat mijn zusjes nog leefden en dat ze in Souillac van een toneel gehaald waren.’

Albert kijkt hem van opzij verbaasd aan. Pierre ziet het, hij lacht. ‘Daar kijk je van op hè? De inquisitie weet veel, maar wij geheime katharen weten ook veel. Die lui schrijven alles op, maar wij hebben bijna overal betrouwbare mensen zitten, die in het geheim lezen welke namen in de boeken van de inquisitie staan. Zo werd bekend dat Heloïse en Antoinette opgeschreven waren. Dat gaf voor ons de doorslag. We waren toch al van plan weg te lopen en toen hebben we het gedaan.’

Hij kijkt Albert aan. ‘Jij staat ook in die boeken. “De blonde engel” noemen ze je.’

Albert kijkt wat benauwd. ‘In Figeac hebben ze mijn haar geverfd.’

‘Dat hoeft in Narbonne niet,’ zegt Pierre. ‘Het is een katholieke

[p. 206]

stad, maar het is in de eerste plaats een havenstad. Er is wel net een grote kerkvergadering geweest waar ze over verscherping van de inquisitie gesproken hebben, maar de bevolking trekt zich daar niets van aan. Als je in Narbonne zorgt dat je niet teveel opvalt, kun je er altijd zaken doen. Er zijn zelfs nog een heleboel joden, terwijl die toch overal door de inquisitie verjaagd worden. In Narbonne zal het best goed gaan, het is een fijne stad. Voor mijn zusjes is het ook veel beter.’

‘Een klooster is anders zo leuk niet,’ zegt Albert voorzichtig.

Pierre wuift dat weg. ‘Ze noemen het een klooster, dat is voor de veiligheid, het is gewoon een soort kathaarse school. In Narbonne zijn ze zo handig alles een katholiek tintje te geven, het stadsbestuur doet daar vrolijk aan mee. Op die manier kunnen ze gewoon doorgaan zoals zij willen en ze hebben met niemand last. Voor jou vinden we wel een plekje waar je kan werken zolang er nog geen schip is.’

‘Varen ze dan rechtstreeks van Narbonne naar Friesland?’ Dat weet Pierre niet. Hij maakt een weids gebaar en zegt: ‘Ze varen alle kanten uit, waarom niet naar Friesland?’

Achter de druk pratende mannen zitten de meisjes stil op hun ezel. Ze voelen zich bedrogen. Hun eigen broer die hen opsluit in een klooster en Albert die vrolijk met hem zit te praten! Heloïse huilt de hele weg zachtjes om het ‘verraad’ van Albert. Antoinette kijkt strak voor zich uit.