De troubadour van Carcassonne

Neef Albert

Moeder Agnes laat haar gasten eten en slapen. Ze kunnen zich ook wassen. Er is achter in het huis een ruime keuken, daar zet de vriendelijke gastvrouw een grote houten tobbe neer en boven het vuur warmt ze water.

De tweeling gaat eerst, druk lachend gaan ze het lauwe water in. Moeder Agnes wast ze met zeep, spoelt ze af met kannen lauw water en dan kunnen ze elkaar afdrogen met grote grove doeken.

Albert gooit het badwater weg en krijgt dan als een deftige heer een bad helemaal voor zichzelf. Daarna is er als toppunt van luxe een echt bed, met schone lakens.

[p. 169]

Ze vergeten de ontberingen van voorgaande nachten. Wat een weelde! Albert hoort de meisjes in hun hoek van de kamer nog wel lachen en praten, hij zegt niets meer, hij zakt weg in een diepe slaap.

De volgende ochtend kost het hem moeite zich voor te stellen waar hij is. De kamer is leeg, de zon schijnt al op zijn bed en ver weg hoort hij de stemmen van Antoinette en Heloïse. Albert sluit zijn ogen, eindelijk rust, veiligheid. Hij slaapt weer in en wordt pas wakker als de meisjes druk pratend bij hem staan en aan hem beginnen te trekken.

‘Hé slaapkop, word wakker, het is een mooie dag. Vooruit, opstaan.’ Ze lachen en dansen door de kamer.

Moeder Agnes komt ook eens kijken. ‘Zo, ben je uitgeslapen? Ik ga naar de markt, gaan jullie mee, meisjes? Er staat brood en melk voor je in de keuken, Albert.’

Vrolijk pratend gaat het vrouwvolk naar buiten. Albert kijkt naar het stof dat in de baan zonnelicht beweegt, luistert naar de vogels en staat heel langzaam op. Dan herinnert hij zich wat moeder Agnes zei over brood en melk. Hij kleedt zich snel aan en vindt in de keuken het beloofde ontbijt. Wat een heerlijkheid, je bed uitkomen en alles staat voor je klaar!

Albert eet en ziet achter het huis een flinke tuin. Het is heel mooi weer. Het moet laat zijn, de zon staat al hoog. Straks moeten ze weer verder - hij wil er nog niet aan denken.

[p. 170]

Na het eten loopt Albert de tuin in. Er staan allerlei soorten groenten en achterin vruchtbomen. Helemaal achter in de tuin is een poortje; als Albert dat opendoet merkt hij dat er een paadje is tussen de huizen, links ziet hij de stadsmuur.

Hij gaat terug naar het huis en ziet daar moeder Agnes en de meisjes. Ze zitten stil bij de tafel, wat zou er zijn? Ze waren eerst zo blij. Als Albert de kamer binnen komt kijkt hij Heloïse vragend aan. Ze schudt haar hoofd en fluistert: ‘Het is mis, er komt een inquisiteur.’

Albert schrikt: een inquisiteur - zitten die kerels hier overal? Antoinette is in het Occitaans iets aan het vertellen wat Albert niet begrijpt, hij hoort alleen een paar keer zijn naam noemen. Moeder Agnes luistert aandachtig. Als Antoinette haar verhaal verteld heeft zegt ze: ‘Laten we Frans spreken, dan kan Albert het ook volgen. Het is goed dat jullie me precies verteld hebben waar je vandaan komt en wat er gebeurd is. Je hebt zeker al begrepen, Albert, dat er een inquisiteur in de stad komt. Dat is voor iedereen vervelend en voor jullie is het gevaarlijk.’

‘We kunnen vluchten,’ zegt Albert.

‘Dat hebben de meisjes ook al voorgesteld, maar ik vind het geen goed idee. Iedereen die nu hals over kop de stad ontvlucht is meteen verdacht. We moeten ons niet laten opjagen. Hier ben je veilig. Wat doet zo'n inquisiteur? Ik heb dat al een paar maal meegemaakt. Hij houdt morgen of overmorgen een lange preek, daar moet iedereen naar komen luisteren. Dan zegt hij dat binnen zes dagen alle mensen uit een bepaald deel van de stad bij hem moeten komen om te vertellen wat ze weten van ketters. Vorige keer hebben ze deze wijk genomen, wij zijn nu veilig. Ze willen een paar ketters vangen en dan gaan ze weer.’

Met een wrange glimlach zegt ze: ‘Uiteindelijk is het er de inquisiteur alleen om begonnen onze zielen te redden. Je lacht daar om, toch is het zo. Zij zijn er van overtuigd dat wat zij ketters noemen, mensen zijn die na hun dood in de hel zullen branden. Op hun manier hebben ze het beste met ons voor. Je mag het best weten: ik sta aan de kant van de katharen en zo zijn er heel veel in de stad. We weten het vaak niet eens van elkaar. We gedragen ons als goede katholieken en er gebeurt ons niets.

Zo'n bezoek duurt hooguit twee weken, blijf rustig hier, wees

[p. 171]

katholiek met de katholieken in een kathaars huis. We bedenken een verhaal dat jullie aanwezigheid hier verklaart en als alles voorbij is reis je verder.’

Het lijkt heel eenvoudig. Albert denkt na.

‘Wij vallen veel te veel op,’ zegt hij dan. Hij wijst naar zijn haren. ‘Dit hebben ze in Souillac gezien, de meisjes zijn als tweeling opvallend. We kunnen echt beter weggaan, desnoods vannacht, we klimmen wel over de stadsmuur.’

Moeder Agnes schudt haar hoofd. ‘Daar buiten is het gevaar nog veel groter. Op de markt heb ik al verteld dat er nichtjes van me gekomen zijn uit Carcassonne. Je hebt gelijk, ze vallen meteen op, wat wil je, twee van die mooie jongedames. Voor jou vinden we ook wel een oplossing. Jij bent hun broer, wat vind je daarvan?’

‘We lijken helemaal niet op elkaar.’

‘Daar is wel iets aan te doen, zijn jullie toneelspelers? Zoiets kun je toch zeker zelf wel bedenken.’ De meisjes giechelen, ze weten al wat moeder Agnes van plan is.

‘We wassen je haar en na afloop ziet het er heel anders uit, kom maar mee.’

Albert volgt moeder Agnes naar de keuken; daar wast ze zijn haar en bewerkt het met een donker vocht. Als het klaar is houdt ze hem een plaat gepolijst tin als spiegel voor. Albert ziet een vreemd hoofd, iemand met kastanjebruin haar. Wat is dat? Toverij? Hij grijpt verschrikt naar zijn natte haar, het geeft bruin af! De vrouwen lachen.

‘Wat hebben jullie nou gedaan?’ roept Albert uit.

‘Je hebt een beschermend kleurtje gekregen,’ sust moeder Agnes.

‘Ja broertje,’ plaagt Heloïse, ‘zo lijken we meer op elkaar.’

Albert vindt het nog steeds niet leuk. Als het haar droog is knipt moeder Agnes het tot een kort rond kapsel, en ze kijkt of de kleurstof tot op de hoofdhuid gekomen is, er mogen geen blonde stukjes te zien zijn.

‘Ziezo, nu heb ik twee nichtjes en mijn jonge neef te logeren,’ zegt moeder Agnes. ‘Wat een verrassing na zoveel jaren, wat zijn jullie groot geworden!’

De meisjes spelen het spel meteen vol overgave mee, ze zeggen ‘tante’ en zijn heel aanhalig. Voor Albert is het nog even wennen, hij vindt het niet zo leuk.

[p. 172]

De inquisiteur komt de stad in, rijdend op een wit paard, met een groot aantal soldaten. Ruwe kerels, die brutaal rondkijken. De komende tijd zijn zij hier de baas. Zij kunnen doen waar ze zin in hebben, als dienaren van de inquisiteur zijn ze alleen aan hem verantwoording verschuldigd. Als er bij een huiszoeking ‘toevallig’ iets in de zakken van de soldaten verdwijnt, is dat geen diefstal. Je kunt er niet voor naar het stadsbestuur lopen. Dat heeft niets meer te vertellen de komende weken. Klagen bij de inquisiteur zelf helpt meestal ook niet, die heeft geen tijd voor zulke onbelangrijke dingetjes. Hij werkt dag en nacht om de zielen van de mensen in Figeac te redden.

Albert en de meisjes zien maar heel even de stoet. Vanuit een bovenraam kijken ze naar buiten als de inquisiteur langsrijdt, omringd door zijn lijfwacht. Het is een ernstige man, met een vriendelijk gezicht. Klein in zijn ruime pij lijkt hij tussen de grote soldaten nog kleiner.

Meteen al de volgende dag moeten alle inwoners van de stad naar de grote pelgrimskerk komen. Moeder Agnes gaat ook met haar neef en haar twee nichtjes. Hoewel er in de stad best mensen zijn die vermoeden dat het vluchtelingen zijn, doet iedereen mee om het verhaal geloofwaardig te maken.

Albert is al gewend aan zijn donkere haar. Hij speelt nu graag voor het broertje van Heloïse, arm in arm gaan ze naar de kerk achter moeder Agnes en Antoinette aan.

In de kerk draait het allemaal om de preek dit keer. De kleine inquisiteur praat lang en luid over de zonde, het onheil van duivelse invloeden en maakt aan het slot van zijn vervelende verhaal bekend, welke wijk in de komende week bij hem moet komen. De mensen die in die stadswijk wonen schrikken, anderen halen opgelucht adem. Het gaat om een plein met de straten er omheen. Er wonen een paar honderd mensen, die allemaal apart bij de inquisiteur moeten komen om daar te vertellen of ze in de buurt de laatste tijd wel eens iets verdachts gezien hebben. Wie niets weet moet nog maar eens goed nadenken en later terugkomen. Wie niet komt wordt meteen als ketter beschouwd. Iedereen die goed meewerkt met het onderzoek van de inquisiteur krijgt voor drie jaar vergeving van zonden.

[p. 173]

Terug in het huis zegt moeder Agnes: ‘Zie je wel hoe eenvoudig het is? Speel het spel mee en er gebeurt je niets.’

De kinderen zijn opgelucht. Bij moeder Agnes hebben ze een goed leven - zouden ze over een week of twee nog wel verder willen?

Er is nog meer goed nieuws. Via geheime informatie van katharen weet moeder Agnes wat er na hun vertrek uit Souillac gebeurd is. ‘Ze denken dat er een grote groep overvallers is geweest, die met een dikke boom de deur kapot gemaakt hebben.’

Albert grijnst. ‘Het was gewoon een beer.’

‘Die hebben ze gelukkig niet gezien, anders zag het er slecht uit voor jullie vriend Raoul. Nu hebben ze hem gewoon weg laten gaan.’

‘En Babette?’ vragen Heloïse en Antoinette tegelijk.

‘Zij was de dag na jullie ontsnapping bij de begrafenis van die Barbeu en daarna heeft ze vier muildieren verkocht en is met Raoul naar het zuiden gegaan. Ze zijn nu waarschijnlijk al in Toulouse.’

‘Zouden ze ons zoeken?’ denkt Heloïse hardop.

‘Dat denk ik wel. Ik zal ze laten zeggen dat jullie hier veilig zijn en dan zie je ze later misschien wel weer.’

‘Hoe gaat dat met die berichten?’ wil Albert weten.

‘Heel eenvoudig, je zegt iemand die te vertrouwen is wat je een ander wilt melden en op een dag gaat er wel iemand die kant uit. Die geeft het bericht af en komt hij toevallig niet in de plaats waar het bericht heen moet, dan laat hij het door iemand anders vertellen.’

‘Kunnen ze dat dan allemaal onthouden?’

‘Ze zullen wel eens iets vergeten, maar meestal gaat het wel goed. Ik weet nu toch ook precies wat er in Souillac gebeurd is.’