De troubadour van Carcassonne

[p. 143]

Troubadours

Eindelijk zijn ze in Limoges. Het is de periode rond Maria Hemelvaart, er zijn veel familiefeesten. In het heerlijke zomerweer zijn ze welkome gasten op feesten in tuinen en op binnenplaatsen. Ze werken een paar dagen hard en verdienen goed. Ze spelen niet alleen voor de maaltijd, er wordt echt betaald.

Helaas loopt deze successerie snel af door een onverwachte gebeurtenis.

Ze zijn genodigd bij een van de rijkste families van de stad. Het feest vindt plaats in een grote tuin achter een enorm huis. Het is een warme dag geweest, de avond is ook nog warm, maar brengt toch enige verkoeling. De meisjes dansen en leiden de reidans, Raoul laat zijn beer kunstjes doen en Babette zingt. Albert en signor Barbeu hebben snel een komische tweespraak ingestudeerd waar ze af en toe mee optreden. In een deel van dat toneelstukje moet Raoul als figurant meedoen.

Hij is dicht bij het huis met zijn beer als hij merkt dat hij weer op moet treden in het toneelstukje. Hij maakt de beer snel vast aan een boompje en rent naar de plek waar Barbeu en Albert spelen. De beer staat vlakbij de voorraadkelder. Het raampje staat open, er staan grote potten honing.

De beer rukt aan zijn ketting en kan met uitgestoken poot de honing bereiken. Dat smaakt naar meer, hij rukt nog eens en nog eens en trekt het hele boompje uit de grond. Er is een laag deurtje naar de kelder, daar wringt de beer zich doorheen en vindt daarbinnen een waar paradijs.

Als Raoul klaar is in het toneelstuk, ziet hij zijn beer niet meer. Hij ziet wel een ontwortelde boom, die hevig heen en weer beweegt bij de deur van de voorraadkelder. Hij holt erheen en trekt de beer boos naar buiten. In de kelder is het een vreselijke ravage.

Dat loopt helemaal fout, als dit uitkomt zal de voorname heer voor wie ze werken zeker eisen dat de beer wordt doodgemaakt. Dat mag niet gebeuren. Raoul bindt de nog nagenietende beer aan een heel dikke boom en rent naar signor Barbeu. Die heeft de situatie snel door. Ze moeten meteen weg. Hij gaat naar hun gastheer en zegt dat hij tot zijn grote spijt verder moet reizen.

De heer des huizes kijkt verbaasd. Nu al weg? Hij haalt zijn

[p. 144]

schouders op, met die artiesten weet je nooit waar je aan toe bent. Hij laat zijn bediende wat geld geven aan de onfortuinlijke komedianten en let verder niet meer op hen. Raoul en Babette halen de meisjes weg bij het dansen. Stilletjes sluipen ze weg. De beer kijkt traag om naar die heerlijke kelder. De kar staat bij het huis, hun muildieren staan ook klaar. Binnen een uur zijn ze Limoges uit.

Pas buiten de poort begint signor Barbeu op luide toon te schelden. Raoul kijkt schuldbewust alsof hij zelf die kelder geplunderd heeft. De beer zit op de bok en likt zijn lippen.

Ze overnachten in de tuin van het klooster van Solignac.

‘Ik heb nog niet eens tijd gehad om te eten,’ zegt Albert spijtig. Raoul, die naast hem ligt in de kar, antwoordt niet meer. Er is nu wel genoeg over gepraat.

Albert wordt om zes uur wakker van het klokluiden. Hij wil wel weer eens heel vroeg in de kerk zijn. Hij staat op en loopt achter de monniken aan naar binnen. Het is hier net als thuis in Staveren. Dezelfde volgorde in de eredienst. Hij zingt met heldere stem mee. De monniken lachen naar hem - wat zingt die jongen mooi.

Albert ervaart dat een eredienst in het Latijn op alle plaatsen in de wereld hetzelfde kan zijn. Het geeft hem een gevoel van geborgenheid, het is alsof hij thuiskomt.

[p. 145]

Toch past hij er niet echt meer in. Dat merkt hij wel in een paar gesprekjes na de dienst. De vrijheid van hun ongeregelde komediantenbestaan heeft hem te pakken, hij zou niet meer terug willen. Een jonge monnik loopt met hem door de lege kerk, hun stemmen klinken hol in de ruimte. Albert doet een stukje Brandaan, de jonge monnik vindt het prachtig, maar hij mag niet blijven. Hij moet weer verder.

Dan weet Albert waarom hij niet meer terug zou willen: je bent geen ogenblik baas over je eigen tijd.

Opgelucht reist hij met zijn groep verder. Hij laat Heloïse een nieuw gedicht horen, heel zachtjes dit keer. Het meisje is vol bewondering. ‘Wat mooi Albert, wanneer heb je dit gemaakt?’

‘Vanochtend in de kerk,’ zegt Albert. ‘Ik dacht aan Maria, ik dacht aan jou en toen kwam het vanzelf.’ Ze praten er nog lang zacht met elkaar over. Antoinette kijkt er afgunstig naar. Wat zijn die twee weer met elkaar aan het smoezen, het wordt steeds erger.

Babette zingt een liedje om Antoinette wat op te vrolijken. De beer zit te dutten op de kar, lopen doet hij nooit meer.

Er volgen weer saaie dagen. In een dorpje toneel opbouwen, spelen, weinig ophalen, opruimen, verder trekken. Volgende dorpje, zelfde volgorde, elke dag hetzelfde stuk twee of drie keer, bijna steeds de boerenvariant van het verhaal. Albert kan de poppen nu wel slapend spelen.

Ze eten sober, er is bijna geen geld. Ondanks het mooie weer en de prachtige natuur trekt het troepje van signor Barbeu verveeld en lusteloos verder.

Pas in Excideuil komt er verbetering. Daar staat een groot kasteel en ze mogen er spelen. Het wordt net zo'n grootse ontvangst als lang geleden in Montréal. Alleen voor de beer is het een slechte tijd. Hij moet stevig vastgebonden in de stal blijven en mag niet meedoen. Raoul is net zo beledigd als zijn beer, maar Barbeu is streng. Hun optreden mag niet in gevaar gebracht worden.

Het wordt weer het verhaal van Brandaan. Ze spelen het zo mooi, dat de kasteelheer het nog eens wil zien. Ze blijven een paar dagen langer en de kasteelheer nodigt gasten uit de wijde omgeving. De meisjes hebben zoiets al eens eerder meegemaakt, voor Albert is het allemaal nieuw.

[p. 146]

Hij heeft het kasteel op gewone dagen gezien. Het is dan niet zo deftig, veel luxe is er ook niet. Het lijkt meer op een grote boerderij met overvolle, ongezellige vertrekken dan op een kasteel of paleis. Er hangen hier en daar geborduurde wandtapijten en in één vertrek staan wat mooie meubels, verder is het een kale boel. In de huizen van rijke burgers zie je meer luxe dan in zo'n kasteel, vindt Albert. Bovendien is het er overvol. Niemand heeft een plekje voor zichzelf. Zelfs de kasteelheer en zijn vrouw zijn nooit alleen. Er is een groot aantal kinderen: eigen kinderen, pages en kinderen van personeel. Wat al die mensen in zo'n kasteel doen is Albert ook niet duidelijk, het wemelt er van de bedienden. Hoe hun onderlinge rangverhouding is blijft hem een raadsel. Er is verschil in rang en stand, maar voor een buitenstaander is dat ondoorgrondelijk.

Op het grote feest is het allemaal anders. Het kasteel is opgeruimd. Er hangen veel meer mooie tapijten aan de wanden en iedereen draagt de prachtigste kleren. Het is nog voller dan anders, want de meeste gasten blijven slapen. Hoe ze dat oplossen weet Albert niet. De komedianten hebben hun verblijf in de boomgaard, waar ook de muildieren grazen.

Hun voorstelling komt na het grote diner. Daar zitten ze als eregasten bij aan. Het is een maaltijd die ruim drie uur duurt. Telkens andere gerechten worden op grote schalen binnengedragen. De koks lopen er eerst een paar keer trots mee rond en zetten het dan pas op tafel.

Albert heeft nog nooit in zijn leven zoveel overdaad gezien. Op bevel van signor Barbeu drinken ze heel weinig wijn, ze moeten helder blijven voor hun voorstelling.

Die voorstelling krijgt niet de aandacht die ze gehoopt hadden. De gasten zijn rumoerig en roepen door de tekst heen, er is teveel wijn geschonken. Toch vermaakt iedereen zich opperbest.

Barbeu vindt het prima zo, een tevreden publiek is een goed publiek en deze mensen zijn tevreden. Ze zullen na afloop niet weten waar het over ging, als ze maar betalen.

En betalen doen ze. Albert is stomverbaasd over het geld dat hun wordt toegeworpen. Er zijn goudstukken bij. De edellieden bieden tegen elkaar op in gulheid. Ook om die reden is Barbeu niet zo on-

[p. 147]

gelukkig met hun optreden na de maaltijd. Hadden ze vroeger gespeeld, dan was men zo vrijgevig niet geweest.

Na de voorstelling zingt Babette nog sentimentele en droevige liederen. Er zijn muzikanten die haar uitstekend begeleiden. Die muzikanten hebben ook een goede dag, ze hebben al bij de maaltijd gespeeld en ze halen zeker zoveel op als de toneelspelers. Iedereen is tevreden.

Als echte troubadours verlaten ze twee dagen later het kasteel. Excideuil is voor Albert de plaats waar Frankrijk precies bood wat zijn oom Wiebe voorspeld had: zon en vriendelijke mensen.

In vrolijke stemming reizen ze door naar het zuidelijker gelegen Périgueux. Ze doen het kalm aan, er is tijd voor een goede maaltijd rond het middaguur, gevolgd door een weldadige siësta in de schaduw van een boom, dan een klein eindje reizen en het kamp inrichten. Ook de avondmaaltijd is weer overvloedig, er is voor iedereen een hele fles wijn. Er is weer geld, ze hebben het goed.