De troubadour van Carcassonne

Feest, ruzie en een wonder

Het wordt een lange reis. Babette krijgt gelijk.

Onderweg spelen ze in stadjes en dorpen, maar de opbrengst blijft gering. Signor Barbeu is steeds opgewekt, hij wil beslist in Limoges komen, daar wacht het grote geluk. Niemand gelooft er in.

Met lege magen rijden ze door het wijde land, heuvel op, heuvel af.

[p. 138]

In La Châtre spelen ze op een bruiloft. De meisjes leiden er de dans. Ze dansen de carola, een populaire reidans. Er zijn muzikanten die de melodie spelen. Antoinette gaat voorop, drie passen naar links, een draai op de plaats en weer drie passen naar links. Het zijn vooral vrouwen en meisjes die meedansen, de mannen blijven aan de kant toekijken.

Babette zingt en Raoul doet kunstjes met de beer. Albert laat zien dat hij op zijn hoofd kan staan en de meisjes voeren een gedanst verhaaltje op.

De bruiloftsgasten zijn in een goede stemming. Het feest vindt plaats in een boomgaard achter een groot huis. Er staan schragen met planken en daarop is een heleboel lekkers uitgestald. De komedianten mogen net zoveel eten als ze lusten, de maaltijd is hun betaling. Ze zorgen dat ze niets tekort komen.

Signor Barbeu is in diepzinnige gesprekken gewikkeld met de oudere mannen. Ondertussen eet hij alles wat hij maar te pakken kan krijgen. Er wordt volop wijn geschonken.

Albert en de meisjes drinken veel, ze worden steeds vrolijker. De zusjes dansen wild in het rond en gaan dan doodmoe onder een boom zitten. Albert komt met een bord vol eten, ze hebben al een heleboel op, toch eten ze door. Ze lachen om alles waar maar om gelachen kan worden. Albert slaat zijn arm om Heloïse heen en zingt: Jonkvrouw van Carcassonne, je bent mijn mooiste zonne.

Ze leunt tegen hem aan en neuriet mee. Antoinette lacht met volle mond, ze roept: ‘Dat is geen hoofse liefde, dat is een boerenvrijerij.’ Ze komt ook bij Albert zitten, ze zingen samen en vallen in slaap.

Zo vindt Babette hen als de zon ondergaat. Albert leunend tegen de boom en in elke arm een meisje.

‘Kijk nou toch eens aan, nu heeft hij ze allebei,’ zegt ze vertederd. ‘Kinderen, opstaan, we moeten verder, het feest is voorbij.’

Albert en de tweeling doen hun ogen open, ze laten elkaar los en staan op. Het wordt al donker in de boomgaard. De gasten vertrekken. Op de tafels staat hier en daar nog wat. Raoul gaat rond met een grote zak en verzamelt de restjes van het feest. Het is genoeg om het gezelschap Barbeu een dag mee te voeden.

Signor Barbeu en de oude mannen nemen plechtig afscheid, met de nadrukkelijke waardigheid van dronken mensen die niet willen laten merken dat ze haast niet meer op hun benen kunnen staan.

[p. 139]

Ze komen terug bij hun kar en lachen om de buit van Raoul. Het is een vrolijke dag geweest. Ze zullen allemaal goed slapen.

Een beetje bleek en katterig vervolgen ze hun weg de volgende dag. Het zijn warme dagen, er dreigt onweer. Een voorstelling in Aigurande verloopt wat rommelig, ze zijn er niet bij met hun gedachten en als het stuk net is afgelopen, barst het onweer los.

Albert en Heloïse brengen de poppen in veiligheid, daarna schuilen ze dicht tegen elkaar aan onder het vloertje van hun poppentheater. De anderen zitten een paar meter verderop onder het grotere toneel.

Het helpt niet veel dat ze schuilen, er stroomt water over de grond en het regent gewoon door de kieren van de toneelplanken. Ze worden net zo nat als Raoul die buiten bij de dieren staat.

De bui duurt gelukkig niet lang, meteen daarna schijnt de zon weer. Alles dampt.

Raoul toont trots de zak met resten van de bruiloft, die heeft hij onder doeken droog gehouden. In hun natte kleren eten ze alles op, lekker in de warme zon. Met natte piekharen lacht Heloïse naar Albert.

‘Het was best leuk daar onder het theater,’ zegt ze.

‘Verheven vrouwe,’ zegt Albert plechtig. ‘In de donkere kerker van uw kasteel vond ik het grootste geluk op aarde.’

Ze zijn meteen weer terug in hun spel, maar krijgen er niet veel tijd voor. Ze moeten verder, verder, steeds maar verder, naar Limoges!

Ze moeten nu veel vaker klimmen en dalen. De muildieren trekken hard aan de kar, de beer sjokt verveeld achteraan. Het beest is al oud, hij wil niet meer. Raoul laat hem zelfs hele stukken op de kar zitten, als ze een heuvel opgaan loopt hij er dan zelf naast. Mensen kijken er verbaasd naar: ze zien een kar aankomen met een beer als voerman.

Zo bereiken ze het stadje La Souterraine. Binnen de ommuring is het niet meer dan een handvol huizen rond een kerk met dikke muren. Ze maken alles klaar voor hun optreden, maar geven geen voorstelling, er komt gewoon niemand.

Het is te laat om nog ergens buiten de stad te kamperen en ze heb-

[p. 140]

ben geen geld om een herberg te betalen. Ze kunnen geen tenten opzetten. In hun dekens gerold liggen ze op het toneel, van slapen komt niet veel, het is een koude nacht. Signor Barbeu stapt het grootste deel van de nacht somber heen en weer over het kerkplein.

Zodra het dag wordt ruimen ze alles op en reizen verder. In het plaatsje Le Grand Bourg levert de voorstelling wel iets op, maar alleen Barbeu profiteert ervan. Er is een herbergier die hen vlak voor zijn herberg laat spelen, hij geeft wat kleingeld en één maaltijd. Barbeu laat Babette voor het kleingeld brood kopen en neemt zelf de aangeboden maaltijd.

Albert en de meisjes zitten op het toneel recht tegenover de herberg; ze kauwen op hun droge brood en kijken naar de etende Barbeu.

‘Weet je wat lekker is,’ zegt Antoinette dromerig. ‘Ossetong in groene saus.’

‘Of jonge patrijzen met suiker,’ droomt Heloïse.

‘Reebout, met kruidnagelen, gestoofd in bouillon van gekruide wijn,’ zucht haar zusje.

‘Een lekkere pudding,’ stelt Albert voor. Het blijft voor hen bij dromen.

Raoul heeft niet over lekker eten gedroomd, hij is met de waard gaan praten en hij komt terug met een heleboel hooi voor zijn beesten en een grote worst voor Babette en de kinderen.

Als signor Barbeu klaar is met zijn maaltijd kan de groep verder reizen. De stemming is slecht. Met sombere, ontevreden gezichten kijken ze voor zich uit. Alleen Albert kijkt nog goed rond, het is allemaal zo anders dan thuis. Je kan hier af en toe heel ver kijken en dan zit je ineens weer in een dal; in Friesland kun je altijd ver kijken.

Vanaf een hoogte ziet hij als eerste een klooster op een heuvel verderop. Hij wijst er Heloïse op, die zoals gewoonlijk naast hem rijdt. ‘Daar gaan wij eten,’ zegt hij, ‘kom maar mee.’ Hij kiest een zijpad, Heloïse volgt hem en ook Antoinette stuurt haar rijdier het pad op.

‘Waar gaan jullie heen?’ roept Babette.

‘Bidden in het klooster,’ roept Albert.

‘Blijf niet te lang weg, wij volgen deze weg naar Bourganeuf.’

Albert wuift geruststellend. De drie zijn al gauw bij de poort van het klooster, waar Albert nederig smeekt om een maaltijd. Ze ko-

[p. 141]

men precies op het juiste moment, een dikke broeder staat in de keuken en wijst hun zwijgend een plek. Hij dient in korte tijd een complete maaltijd op en kijkt dan lachend toe hoe Albert en de meisjes die in hoog tempo naar binnen werken.

Pas als ze weer buiten staan nemen ze de tijd om te lachen en te praten. Uitgelaten vrolijk komen ze na ruim een uur terug bij de langzaam voortsjokkende komediantentroep.

Hun voorstelling voor het johannieter kasteel-klooster in Bourganeuf levert de gebruikelijke vijf of zes mailles en een enkele sou op. De stemming zakt weer in. Het blijft zo, de korte vreugde om de onverwachte maaltijd in het klooster maakt plaats voor gekibbel en onenigheid onderling.

Babette is boos op Albert, hij had niet zomaar weg mogen gaan. Hij had op zijn minst iets voor haar en Raoul mee moeten brengen. Antoinette geeft Babette achteraf gelijk en krijgt daardoor hevige ruzie met Heloïse. De meisjes praten twee dagen niet met elkaar en vechten hun ruzie uit over het hoofd van Albert.

Raoul gaat rustig zijn gang. Ook signor Barbeu trekt zich niets aan van de onenigheid die hij zelf veroorzaakt heeft. In het beroemde pelgrimsoord St Léonard de Noblat verbetert de stemming. De heilige Leonard wordt vooral te hulp geroepen door gevangenen en door hen die geketend zijn. Onder de vele pelgrims ziet Albert ook de geketende Vlamingen die hij eerder in Vézelay ontmoette. Zij gaan de grote pelgrimskerk in om er te bidden. Dan gebeurt er in korte tijd een heleboel tegelijk. Er is geschreeuw in de kerk, een van de Vlamingen rent naar buiten. ‘Ze zijn er af, ze zijn er af!’ schreeuwt hij. ‘Heilige Leonard, uw naam zij geprezen. Heilige Maria, ik ben vrij.’

Juichend danst de man rond de kar met het toneel. Hij springt op het toneel. Intussen zijn er andere pelgrims, nog wel met hun ketenen, en allerlei toevallige voorbijgangers bij gekomen. In een mengelmoesje van Vlaams en Frans houdt de bevrijde pelgrim een enthousiast verhaal. Hij roept wat hij allemaal misdaan heeft en hoe de heilige Leonard in de hemel om vergeving voor hem gebeden heeft.

Signor Barbeu grijpt deze kans meteen aan. Hij laat het verhaal van boer Frolin spelen, maar nu is het een wonder aan het slot dat alle aandacht krijgt. Door de vertelde tussenstukken kan Barbeu hun enige verhaal elke keer weer anders brengen.

[p. 142]

Het publiek is enthousiast, er wordt veel gegeven. Albert haalt een hoed vol sous op. Hij geeft het geld dit keer aan Babette. De opgewonden Vlamingen blijven bij het theater. Ze willen meer zien. Wat moeten ze doen? Frolin nog eens spelen? Dat wil het publiek niet. Brandaan? Past niet op dit uitgelaten moment.

Albert heeft een idee. ‘Mag ik ze een verhaal vertellen?’ vraagt hij signor Barbeu. ‘Het is wel een Vlaams verhaal.’

Barbeu is allang blij dat er iets gebeurt. Albert springt op het toneel en roept: ‘Beste vrienden, als toegift bij onze voorstelling zal ik u een verhaal vertellen. Zwijgt stille en hoort hoe de slimme boer Eenos de rechter, de pastoor en de kasteelheer te slim af was.’

De Vlaamse pelgrims juichen, een verhaal in een verstaanbare taal, dat is pas leuk.

Albert vertelt met grote gebaren en met steeds wisselende stemmen het verhaal van de slimme Vlaamse boer, dat hij van Gaston uit Atrecht geleerd heeft. Het succes is groot. De pelgrims willen meer. Wat nu? Albert herinnert zich een van de grappen van de kooplui uit Atrecht. Hij roept: ‘Eén heel klein verhaaltje dan. In Gent, daar wilden de lui niet meer zulke lange preken horen. Ze kozen een koe als pastoor en dat werkte want weet ge wat de preek was?’

‘Nee,’ brult het publiek. Albert draait zich om en imiteert met gebogen achterwerk het geluid van een daverende scheet.

Een grap waarmee hij zijn publiek precies geeft wat het wil. De pelgrims gaan lachend en joelend de stad in en de toneelspelers tellen verheugd hun winst. Albert is de held van de dag. Heloïse vraagt hem het verhaal van Eenos te vertalen, maar Albert is te opgewonden. ‘Dat doe ik later wel eens,’ zegt hij.

In de stad is er een uitgelaten stemming om het wonder. Ze spelen met wisselend succes nog drie keer en gaan lekker eten in een herberg. Er is weer geld! Niemand denkt eraan iets opzij te leggen voor slechte dagen. Het gezelschap Barbeu is weer goede vrienden - eten, drinken en vrolijkheid.