De troubadour van Carcassonne

[p. 123]

De melaatsen van Avallon

Ze blijven niet lang in Auxerre. Door de uitgestrekte wijngaarden reizen ze naar het zuiden, steeds verder weg van Daniël. Er is nog niets gebeurd, maar je kunt niet voorzichtig genoeg zijn.

Na een paar dagen is het wel duidelijk dat Daniël niets verraden heeft, anders waren ze allang achtervolgd door de inquisitie. Ze zijn dan in Avallon en daar is meteen werk. Een priester komt naar hen toe en vraagt of ze die middag muziek willen maken bij de grote processie. Hij heeft zelfs instrumenten bij zich. Hij heeft twee fluiten, een draailier en een trommel.

Als de priester weg is zegt Barbeu: ‘Dat is iets voor jou met de kinderen, Babette.’

Antoinette wendt beledigd haar hoofd af. ‘Ik bedoel voor de jongedames en Albert,’ verbetert Barbeu lachend.

‘Ik kan geen muziek maken,’ zegt Albert benauwd.

‘Dat geeft niet, het gaat er maar om dat er zoveel mogelijk lawaai is. Het hoeft niet mooi te zijn als het maar luid is.’

Ze hebben dolle pret als ze oefenen, ook Antoinette lacht weer. De twee zusjes blazen op de fluiten, ze halen er zelfs een soort melodie uit. Babette bespeelt de draailier, een saai zeurend geluid. Albert krijgt de trommel, dat is wel leuk.

De processie zelf is niet leuk. De priester zet de muzikanten bij het kerkportaal van de kerk van de heilige Lazarus. Dat is nog niet verontrustend, Albert weet wel dat Lazarus de beschermheilige is van de melaatsen maar daar denkt hij op dat moment niet aan. Pas als de processie over de smalle landweg de stad nadert, begrijpt hij waarom ze hier zitten. Alle melaatsen uit de wijde omgeving zijn op deze tiende juli 1244 naar Avallon gekomen om de heilige Lazarus genezing te vragen van hun afschuwelijke ziekte.

De priester loopt welgemoed voorop. Hij geeft de muzikanten een teken en die beginnen zo hard mogelijk te blazen en te trommelen. Albert slaat op zijn trommel en kijkt met weerzin naar de lange rij mismaakte, vervuilde, stinkende mensen die de kerk nadert. Er zijn er bij die geen benen meer hebben, zij worden op platte karretjes gereden, bij anderen is een heel stuk van het gezicht weggevreten door de lepra. Hij ziet stompjes waar handen geweest zijn, mensen zonder neus, mensen in alle vormen van mismaaktheid en verval.

[p. 124]

De meisjes blazen op hun fluiten met afgewend gezicht, Albert blijft kijken. Hij ziet die hele afzichtelijke stoet vlak langs zich trekken, er komt geen eind aan, steeds meer melaatsen komen naar Avallon, naar de kerk net buiten de stad. Er is een jonge vrouw bij, die Alberts blonde haren bewondert. ‘O, wat ben je mooi,’ roept ze en ze streelt de jongen terwijl ze langs hem loopt. Albert deinst terug en valt over een mismaakte oude man achter hem. Ook dat is een melaatse. De man gilt vloeken en verwensingen uit een mond die helemaal weggerot is.

Het is voor Albert alsof hij in een boze droom terechtgekomen is. Babette zet hem weer op zijn benen. ‘Trommelen,’ zegt ze streng. ‘Al doe je het met je ogen dicht, trommelen, daar sta je hier voor. Ook dit is het leven, kleine monnik.’

Albert trommelt, hij trommelt of zijn leven ervan afhangt. Hij wil het met zijn ogen dicht doen, maar hij moet steeds weer kijken. Nooit tevoren zag hij zoveel mismaakten bij elkaar. Op alle markten zijn wel melaatse bedelaars, die ontloop je; dit is veel erger, deze komen uit melaatsenkolonies waar ze apart moeten leven. Alleen voor deze processie komen ze naar de stad, velen misschien wel voor het laatst in hun leven.

Als de hele stoet in de kerk is hebben de muzikanten even rust. Albert ziet grauw van ellende. Babette wijst hem een hoekje naast de kerk. ‘Doe het daar maar,’ zegt ze.

Albert holt erheen en braakt er minutenlang. Heloïse wil hem troosten, maar hij weert haar af. ‘Laat me met rust,’ snauwt hij in het Fries.

Beledigd loopt Heloïse terug. Antoinette lacht. Na de dienst komt de hele processie in omgekeerde richting langs. Albert staat nu wat meer naar achter en trommelt met gesloten ogen. Hij ruikt de stoet langskomen, hij ziet het niet meer.

Als de laatste lepralijders weer weggegaan zijn, komt signor Barbeu verheugd naar hen toe. Hij heeft het geld voor hun optreden al ontvangen en er is nog meer goed nieuws.

‘We zijn uitgenodigd op het kasteel van Montreal,’ roept hij. ‘We overnachten er en morgen spelen we daar Brandaan.’ Babette en de meisjes zijn blij.

Albert loopt naar een pomp een eindje verderop en wast zich grondig. Barbeu kijkt verbaasd.

[p. 125]

‘Hij is aangeraakt door een melaatse,’ zegt Babette, ‘hij wil zich even wassen.’

‘En hij is over een oude bedelaar gevallen,’ lacht Antoinette. Heloïse zwijgt.

Albert komt gewassen terug. Ze lopen naar de kar die buiten de stad al klaar staat. Albert heeft een eigen muildier sinds Daniël weg is. Hij rijdt stilletjes achteraan, zelfs nog achter de beer. Wat een rotleven, is dat nou een komediantenbestaan?

In het kasteel van Montreal worden ze vorstelijk ontvangen. Barbeu loopt er trots als een pauw rond, de grote troubadour. Ze krijgen goed te eten, zelfs Albert smaakt het weer. Ze slapen op echte bedden en pas de volgende dag hoeven ze te werken.

Het wordt een goede voorstelling. Iedereen weet wat hij doen moet. Albert kent zijn tekst en al is de akoestiek niet zo mooi als in Pontigny, het gaat toch allemaal veel beter. De kasteelheer is zeer tevreden. Ze mogen nog een nacht blijven en er is volop eten en drinken. Barbeu voelt zich helemaal de beroemde troubadour die hij vroeger was. De zusjes zijn weer de beste vriendinnen en Albert gaat stilletjes zijn gang. De mensen bewonderen hem, dat is fijn. Hij vertelt waar hij vandaan komt en hoe vaker hij het vertelt, des te mooier worden zijn verhalen.

[p. 126]

Als ze teruggaan naar Avallon hoort Albert pas dat ze al dichtbij Vézelay zijn. Hier zal hij moeten beslissen - verder reizen als pelgrim of bij het gezelschap van signor Barbeu blijven.

Barbeu is dat ook niet vergeten. Terwijl ze voorbij Avallon rijden komt hij vertrouwelijk naast Albert met zijn muildier.

‘Vézelay is in de buurt, je wilde daar aan de pelgrimstocht beginnen. Dat hoef je niet alleen te doen. Wij volgen diezelfde route, er zijn onderweg allerlei plaatsen waar wij iets kunnen verdienen. Je kunt bij ons blijven. Je hebt gisteren een heel goede voorstelling gegeven.’

Albert is blij: hij hoeft nog niet te beslissen. Hij gaat naar de zusjes en zegt: ‘Ik blijf nog een poosje, ik reis verder met jullie mee.’ De meisjes reageren allebei koel en hooghartig. ‘Wat leuk voor jou, je bent zeker nogal dol op je eigen stem in dat Brandaanverhaal.’

‘Nee, ik vind het gewoon fijn hier.’ Albert rijdt weer naar voren. Hij is gelukkig maar toch is er iets wat hem ongerust maakt. Al vanaf gisteravond heeft hij steeds jeuk op de plek waar de melaatse vrouw hem aanraakte. Hij zal toch niet... Telkens als er een kerk in zicht komt gaat hij met zijn muildier vooruit en glipt even naar binnen om te bidden.

‘Wat is onze kleine monnik weer vroom vandaag,’ spot Antoinette. Albert zegt niets, maar bij de volgende kerk is hij er weer het eerst.

Die avond neemt Babette hem apart.

‘Wat is er met jou?’

Albert bloost, hij wil het niet zeggen.

‘Ben je bang dat je lepra hebt?’

Albert knikt.

‘Laat eens zien waar je het voelt.’

Albert wijst de plek op zijn hoofd aan.

‘Kom maar mee, daar weet ik wel wat op.’

Ze zijn in een dorp vlakbij Vézelay. Babette brengt Albert naar de kerk. Ze lopen naar het wijwaterbakje, daar doopt ze een helderwitte doek in en met de woorden ‘De heilige Lazarus en alle heiligen zijn je genadig’ wast ze het plekje op Alberts hoofd. Het gloeit en daarna wordt het heel koel. Het helpt, het vreemde gevoel is weg.

[p. 127]

Spontaan omhelst Albert Babette en zoent haar op beide wangen. Ze wordt er verlegen van.

‘Kom nou maar mee, dan praten we er verder met niemand over.’

Het verhaal wordt toch bekend. Barbeu lacht er hard om. ‘De wonderbare genezing door Babette,’ buldert hij.

Ook Antoinette vindt het leuk. Heloïse heeft medelijden met Albert, maar ze laat het niet merken, hij heeft zo lelijk tegen haar gedaan daar in Avallon, dat is nog niet over. Raoul klopt Albert op zijn schouder. ‘Laat ze maar lachen hoor, jij bent fijn beter.’