De troubadour van Carcassonne

[p. 117]

Kermisartiesten

Ze komen in de stad Auxerre. Daar zijn net allerlei feesten aan de gang, er is een soort kermis.

Barbeu verliest geen tijd. Ze bouwen snel hun theater op naast de poort van de benedictijner abdij. Albert moet nu ook flink aanpakken, hij helpt eerst Raoul en hangt daarna met de meisjes de poppen klaar.

Ze spreken af wie welke poppen zal doen. Dicht bij elkaar staan ze achter de poppenkast. De vloer waar ze op staan is even hoog als het toneel. Er is een stevige balk waar ze tijdens het spelen op leunen. De poppen hangen in de coulissen en achter de kast. Albert probeert het eens met de pop die boer Frolin voorstelt. Het valt niet mee. De pop hangt aan draden die vastzitten aan een plankje. Benen en armen kan Albert met aparte draadjes bewegen. Om de pop vóór op het toneel te laten bewegen moet hij ver voorover buigen, hij hangt met zijn maag op de steunbalk. De pop slingert heen en weer. Albert laat het plankje zakken - te ver: nu zakt Frolin door zijn knieën. Het is heel moeilijk om hem steeds op de juiste hoogte te houden. Als dat zo'n beetje lukt, probeert Albert de pop te laten lopen. Schokkend beweegt Frolin over het toneel, het gaat niet mooi. Daniël deed dat veel beter.

Heloïse wijst Albert hoe hij zijn armen moet houden. Zij beweegt de vrouw van Frolin. Samen lopen ze over het toneel. Het gaat iets beter - maar wat is poppenspelen vermoeiend! Albert krijgt loodzware armen en toch zijn die poppen niet zwaar. ‘Het went wel,’ zegt Antoinette. ‘Doe jij vandaag maar de koeien en de schapen, dat is gemakkelijker.’

Er is geen tijd meer om te oefenen. Ze moeten beginnen. Raoul is al met de beer de straat opgegaan. Hij lokt de mensen naar het theater.

Daar komt Barbeu het toneel op. Babette gaat rond om geld op te halen, maar de mensen geven niets, ze willen eerst wat zien. Het publiek bestaat uit jonge mensen, er zijn veel meisjes en jonge vrouwen bij.

Barbeu vertelt het bekende verhaal van Frolin die met vrouw, dochters en vee naar de stad loopt. In de poppenkast zwaaien de koeien en de schapen wat wild heen en weer. De Frolinpop raakt

[p. 118]

verward in de draden van de schapen als Albert bij het keren aan het eind van het toneel te dicht langs de armen van Heloïse gaat. Het meisje neemt Frolin van het toneel. ‘Houd vast,’ fluistert ze. Ze laat zich van het plankier afglijden, haalt de draden uit elkaar en klimt weer naast Albert. Het is heel snel gebeurd, het publiek merkte er niets van.

Dan moeten de meisjes weg. Ze dansen als de dochters van Frolin het toneel op. Albert blijft achter de kast met twee marionetten in zijn handen: Frolin en zijn vrouw. De poppen zwaaien vervaarlijk over het toneel. Babette ziet het, ze laat snel het toneeldoek vallen voor de speelopening van de poppenkast.

Op het echte toneel vertelt Barbeu uitvoerig over de ontmoeting van de meisjes met de ridders. Het publiek vindt dat prachtig. Barbeu doet alsof hij een van die ridders is, Antoinette speelt voor zijn geliefde. Albert wordt ondertussen naar voren gestuurd om geld op te halen. Nu willen de mensen wel betalen.

Het verhaal draait nu helemaal om de dochters van Frolin, het publiek krijgt te zien hoe zij met de ridders meegaan. Dat spelen de meisjes weer in de poppenkast. Albert moet ook helpen. Antoinette heeft de dochters van Frolin en Heloïse speelt de twee ridders; ondertussen moet Albert klaarstaan met de priester. Barbeu vertelt dat de ridders de meisjes mee willen nemen naar hun kasteel - grote vreugde bij het vrouwenpubliek. Nog mooier vinden ze het als de meisjes weigeren mee te gaan: eerst moeten de ridders beloven met de meisjes te trouwen. De dochters van Frolin zijn verstandig. De ridders beloven het en dan komt Albert met zijn priesterpop.

Barbeu laat horen hoe de priester de dochters van Frolin en de ridders trouwt, daarna kan de reis vervolgd worden naar het kasteel. Onderweg wordt een bezoek gebracht aan de vader en moeder van de meisjes. Daar spelen ze het gelukkige slot, de vader is voor altijd rijk, de dochters zijn getrouwd en de moeder is in deze voorstelling helemaal niet van belang. Zelfs het bijna verdrinken van de vrouw van Frolin laat Barbeu uit het verhaal weg. Albert haalt voor de laatste keer geld op en het stuk is uit.

Hij merkt dat het verhaal van Frolin telkens anders verteld wordt. De anderen zijn daar al aan gewend. Barbeu kijkt zijn publiek aan en brengt dan dat deel van het verhaal dat de mensen het mooist zullen vinden.

[p. 119]

Die eerste dag in Auxerre blijkt dat heel duidelijk. Ze spelen vier keer. De tweede voorstelling trekt vooral een boerenpubliek en nu krijgen Frolin en de manier waarop hij rijk wordt de nadruk. Als er veel geestelijken blijven staan om het stuk te zien geeft Barbeu alle aandacht aan de wonderbaarlijke redding van vrouw Frolin en praat hij heel nadrukkelijk over de priester en het huwelijk in de kapel. Zo is er telkens een ander verhaal.

Ze doen hun best, maar de opbrengst is gering. Het is een grijze, regenachtige dag en als later op de middag de bui eindelijk losbarst is het publiek helemaal verdwenen. Moe zitten ze bij elkaar op het toneel. Raoul heeft het achterdoek naar voren gespannen, zo blijven ze tenminste droog. Het is koud, hoewel het toch al juni is. Er waait een kille wind om het klooster heen. Ze hebben alleen brood te eten, er is te weinig geld om naar een herberg te gaan en hier midden in de stad kunnen ze geen vuurtje stoken.

‘We moeten meer met de poppen doen,’ zegt Barbeu peinzend.

‘O, de poppen!’ Verschrikt springt Heloïse op. ‘Ze worden nat.’

‘Is al in orde,’ zegt Raoul. De meisjes waren helemaal vergeten de poppenkast af te dekken toen het begon te regenen. Raoul heeft er wel aan gedacht.

‘Die poppen,’ herhaalt signor Barbeu, ‘die moeten hun eigen stem weer krijgen. Dat is mooier dan alleen maar vertellen.’ Ze missen Daniël, hij speelde niet alleen de poppen, hij deed ook vrijwel alle stemmetjes.

Terwijl de regen op het doek boven hun hoofd klettert oefenen de komedianten heel serieus wie welke stemmen kan doen. Albert krijgt de stem van de priester, hij kan er een heleboel Latijn bij praten, dat lijkt net echt. Barbeu houdt zelf de stem van Frolin, de meisjes moeten de vrouw van Frolin en de dochters spelen, terwijl Albert zal proberen twee ridders na te doen. De schapen en de koeien zijn het gemakkelijkst, iedereen kan mekkeren en loeien.

Zodra het droog is gaan ze oefenen. Heloïse en Antoinette zijn met Albert bezig met de poppen, ze leren hem hoe hij de pop kan laten lopen, zitten, staan en zelfs buigen. Ze zijn allebei heel lief voor Albert. Dicht tegen hem aan geven ze hem aanwijzingen, Albert voelt de warmte van hun lichamen door zijn kleren heen. Hij doet zijn best om de pop goed te laten lopen, hij merkt er niets van dat Heloïse en Antoinette elkaar verdringen om zoveel mogelijk zijn aandacht te krijgen.

[p. 120]

[p. 121]

Het leven van de rondtrekkende komedianten is zo niet leuk meer. Ze hebben weinig te eten, ze worden koud en nat. Ze slapen in een goedkoop logies, waar het heel vol is. Allerhande rondtrekkende artiesten vinden hier een dak voor de nacht, maar ook wonderdokters, arme kooplieden en veel zwervers.

Albert komt in een zaal met meer dan twintig anderen. Hij houdt de beurs die Henricus hem gaf onder zijn kleren verstopt en hij slaapt in zijn kleren. Gelukkig is Raoul dichtbij. De muildieren en de beer hebben een stal die haast nog mooier is dan hun slaapplaats hier.

De volgende ochtend is er niet meteen een voorstelling. Albert oefent nog wat met de poppen en loopt dan met Heloïse de stad in. Het wordt alweer druk. Ze zien een man met een rond, geel teken op zijn wijde mantel.

‘Wat is dat er voor een?’ vraagt Albert.

‘O, dat is een jood, joden moeten zo'n geel wiel op hun kleren dragen,’ antwoordt Heloïse. Albert herinnert zich nu dat hij in Troyes ook al mensen met zo'n teken gezien heeft.

Er zijn veel boeren op straat. Ze zijn gemakkelijk te herkennen aan hun kleding, hun wijde linnen broeken, stevige laarzen en hun kiel tot op hun knieën. Op hun hoofd dragen ze een kap die tot op hun schouders hangt. Albert herkent verschillende monniksorden aan de kleding van de monniken, de grijze franciscanen, de zwarte augustijnen en de rijk geklede tempeliers met hun fluwelen mantels en een rood kruis op hun rechterschouder. De burgers hebben hier kleurrijke, dure kleren, vooral de vrouwen zien er heel mooi uit.

Heloïse geniet van al die mooie gewaden. ‘Zo wil ik later ook gekleed gaan,’ zegt ze. ‘Ik trouw met een rijke koopman, dan heb ik heel veel geld voor mooie kleren. In zo'n huis wil ik wonen.’ Ze wijst naar de hoge woningen in de straat waar ze doorlopen. Alle ramen staan open, ze kunnen zo naar binnen kijken. Wat hebben die mensen mooie meubels, Albert ziet grote houten kasten, mooi bewerkte kisten en echte tafels. Wat een rijkdom in de huizen van die kooplieden!

‘Ik word ook koopman,’ zegt Albert. ‘Ik ga dingen uit Friesland in Frankrijk verkopen en dan neem ik spullen van hier mee naar huis.’

[p. 122]

‘Doe je dat na je pelgrimstocht?’

‘Ja,’ zegt Albert aarzelend. De pelgrimstocht, daar heeft hij al dagen niet meer aan gedacht. ‘Ja, na de pelgrimstocht.’ Het klinkt niet overtuigend.

‘Wil je niet meer naar Compostella?’ vraagt Heloïse.

‘Ik mag niet eens, ik moet alleen maar een plaatsvervanger vinden. Daarna kan ik weer naar huis.’

‘Wil je graag naar huis?’

Albert aarzelt weer. ‘Nog niet,’ zegt hij dan.

‘Hoe is het bij jou thuis, woon je ook in zo'n mooi huis?’ Albert vertelt over Staveren, hij vertelt Heloïse alles, over de dood van zijn moeder, over zijn tijd in het klooster en hoe hij weggelopen is.

‘We zijn allebei vluchtelingen,’ zegt Heloïse. ‘Wij omdat we weggejaagd zijn, jij omdat je weggelopen bent.’ Ze slaat vertrouwelijk haar arm om Albert heen, die doet zijn arm om haar middel en zo lopen ze terug naar het theater van signor Barbeu.

Antoinette is de eerste die hen ziet komen. ‘Nou, nou, het is dik aan,’ zegt ze boos.

‘Wij zijn allebei vluchtelingen,’ lacht Albert.

‘Kom liever met de poppen helpen,’ zegt Antoinette snibbig. ‘Over een uur moeten we spelen.’

Albert gaat achter de kast en pakt zijn poppen.

Antoinette sist haar tweelingzusje toe: ‘Stel je niet zo aan met die knul, je lijkt wel gek om zo door de stad te gaan lopen.’

‘Dat moet ik toch zeker zelf weten,’ zegt Heloïse uit de hoogte. ‘We zijn op tijd terug, waar zeur je dan over?’

‘Kinderen, niet kibbelen over jullie vriendje,’ vermaant Babette.

Antoinette reageert woedend. ‘Vriendje? Dat kind zeker, dat is misschien iets voor haar, ik speel niet in de kinderkamer.’