De troubadour van Carcassonne

Een verteller in de herberg

Vier mannen helpen de reizigers de volgende dag op weg. Ze brengen de kar over een smal paadje naar een betere weg en roepen: ‘Nu steeds rechtuit, dan kom je vanzelf in Rethel, daarna weet je het wel weer.’ Henricus bedankt de mannen, klapt met de zweep en rijdt weg. Het bos waar ze zo bang geweest zijn ziet er nu heel ongevaarlijk uit, er is geen wolf meer te zien. Toch is Albert blij als ze in hoger gelegen open gebied komen. Hier zijn meer boerderijen, er zijn ook meer mensen onderweg. Ze zijn terug in de bewoonde wereld, dat is ook hoorbaar.

Er klinken kerkklokken. ‘Signy,’ zegt Henricus.

Bij een riviertje, net voor het plaatsje, wassen ze zich, alle modder van dat vreselijke bos moet er af.

Het is een heldere, koude ochtend.

Dan rijdt Henricus naar de abdij en gaat met Albert de kerk in. Bij een zijkapel steekt de koopman een kaars aan en bidt uit dankbaarheid voor de dubbele redding in de voorafgaande dagen. Albert kijkt bewonderend rond: wat een prachtige kerk, wat een mooie beelden. Zo'n groot klooster heeft hij nog nooit gezien.

Henricus staat op, slaat een kruis en zegt:

‘Kom we gaan verder, of wil je liever hier blijven?’

‘Nee, ik ga mee.’ Albert loopt met tegenzin naar buiten, juist als bij het hoofdaltaar de monniken beginnen te zingen. Hij is weggelopen uit het klooster en voelt toch heimwee naar de beschutting van dat leven.

Na Signy volgt weer een bos, met een modderig karrespoor.

Henricus stuurt zo ver mogelijk aan de buitenkant, ze schuren

[p. 81]

langs bomen en struiken, maar de paarden kunnen de kar in beweging houden. Zo blijven de reizigers tamelijk schoon.

De huifkar ziet er vreselijk smerig uit en de paarden zijn ook bedekt met modder.

‘In Rethel slapen we in een herberg,’ zegt Henricus. ‘Daar zullen we de paarden schoonmaken en de kar een goede beurt geven.’

De weg blijft slecht, er is teveel dooiwater dat nog niet wegstroomt. Overal dezelfde taaie, bruine modder.

Het is niet zo ver naar de lokkende herberg, maar ze doen er wel de hele dag over. Pas laat in de middag komt het stadje Rethel in zicht. Het ligt laag bij een rivier en er zijn huizen en kerken te zien. Dicht bij de stadspoort is de herberg.

Albert is moe van de reis, toch moet hij eerst met Henricus de paarden goed schoonmaken en verzorgen en daarna wassen ze de huifkar op de binnenplaats.

De waard loopt lachend voorbij. ‘Die Vlamingen,’ roept hij, ‘altijd aan het schoonmaken.’

‘Dat komt door uw smerige wegen,’ roept Henricus terug. Hij gooit nog een laatste emmer water tegen de wielen en dan is het karwei klaar. Ze gaan naar binnen, het is tijd om te eten.

In de ruime gelagkamer zitten meer reizigers. Vanaf een van de tafels wordt Henricus vrolijk begroet. Hij lacht blij. ‘Kom mee,’ zegt hij tegen Albert. ‘Dat zijn de mannen uit Atrecht, daar kunnen we mee lachen.’

Aan een lange tafel ziet Albert tien of twaalf mannen, ieder met een grote pul bier voor zich. Ze staan op en slaan Henricus verheugd op de schouder.

‘Goed u weer te zien, hoe is het sinds vorig jaar? En wat hebt u meegebracht? Is dat uw zoontje?’

Henricus gaat tussen de mannen zitten, Albert komt bij het hoekje van de tafel terecht.

‘Nee, dat manneke heeft bij Fumay een klap op zijn hoofd gekregen, hij komt uit Friesland.’

‘Als ze daar in het noorden een klap op het hoofd krijgen zijn ze sjuust weer normaal,’ roept een van de mannen. Ze lachen, Albert lacht maar zo'n beetje mee. Verder let niemand op hem en dat vindt hij helemaal niet erg. Er komt een overvloedige maaltijd op tafel, daar is hij meer in geïnteresseerd.

[p. 82]

De mannen eten veel, maar ze praten nog meer. Ze hebben veel pret en ze vergeten ‘die kleine gedeukte Fries’ niet. De een na de ander schuift Albert wat lekkers toe, hij voelt zich een verwend hondje.

Na het eten gaan ze bij het vuur zitten en dan roept er een: ‘Gaston, een verhaal! We hebben u een jaar lang niet gesproken, ge hebt zeker weer mooie verhalen verzameld.’

De man die ze Gaston noemen krijgt een goed plaatsje bij het vuur. Hij is nog jong, hij kijkt de kring rond en vraagt: ‘Hebben jullie wel eens het verhaal van boer Eenos gehoord?’ Niemand kent het.

Gaston gaat er gemakkelijk voor zitten en begint: ‘Er was eens een arme boer, hij woonde in de buurt van Nieuwpoort.’

‘Daar zijn het allemaal arme schijters,’ roept een van de mannen.

‘Ssst, houdt u stil, laat Gaston vertellen,’ roepen de anderen boos.

‘Die man nu,’ gaat de verteller verder, ‘was zo'n arme mens, die had maar één os en daarom noemden ze hem boer Eenos. Op 'nen dag ging zijn os dood. De boer liep naar de stad en verkocht er de huid van zijn os voor acht stuivers. Hij liep terug naar huis, verdrietig en zorgelijk, maar hoe gaat het - de natuur staat niet stil: boer Eenos moet schijten.’

‘Dat is begrijpelijk, dat gaat altijd door,’ roept weer dezelfde man.

Gaston gaat rustig verder. ‘Wat doet ge na het schijten? Dan veegt ge uw gat schoon. Zo ook boer Eenos. Hij trekt gras uit om zich te reinigen en wat vindt hij? Een schat. Hij vindt daar onder de zoden een grote schat. Honderden gouden en zilveren munten, genoeg geld om het hele dorp op te kopen.’

De mannen zuchten bij de gedachte. Als je toch eens zoveel geld zou vinden, wat kon je dan allemaal doen!

‘Eenos gaat naar huis en laat zijn zoontje bij de prevoost de sesterkruik halen, ge weet wel, zo'n ding waarmee men hoeveelheden graan meet. De boer telt zo zijn geld, maar die prevoost is nieuwsgierig geworden. Hij komt er achter dat boer Eenos zoveel geld heeft en hij praat erover met de priester en de meier. Die laatste moet op het kasteel passen van de graaf en hij heeft altijd geld nodig, want zijn meester betaalt hem slecht. Zij komen bij Eenos en vragen: “Hoe komt u aan zoveel geld?”

[p. 83]

“Heel simpel,” zegt Eenos. “In de stad betalen ze goud voor een ossehuid.” De prevoost, de priester en de meier reppen zich naar huis, maken al hun koeien en ossen dood, villen de beesten en gaan naar de stad. Daar merken ze dat hun huiden haast niets waard zijn. Ze zijn woedend, dat kunt ge begrijpen. Ze komen naar Eenos om wraak te nemen. De boer rekende er al op dat ze zouden komen. Hij heeft zijn vrouw op de grond gelegd, helemaal bedekt met varkensbloed. Die drie boze mannen rennen naar binnen en deinzen verschrikt terug. “Eenos, stomme boer, wat hebt gij gedaan?”

“Ik heb mijn vrouw gedood, maar ik zal haar met deze hoorn uit de dood opwekken, dan is ze jonger en mooier dan ooit tevoren.” Eenos blaast op een oude jachthoorn en de vrouw doet haar ogen open. Ze kijkt verbaasd om zich heen, staat op, gaat zich wassen en dan zien de drie mannen het: ze is jonger en mooier geworden. Dat geeft ze een idee: de prevoost en de meier hebben allebei een oud, lelijk wijf en de priester is al lang uitgekeken op zijn huishoudster. Ze rennen naar huis en slachten hun vrouwen, maar die blijven natuurlijk morsdood, hoe hard ze ook op de hoorn blazen. Weer reppen ze zich naar Eenos om wraak te nemen.

Daar had de slimme boer wel op gerekend. Hij had een paard gekocht en hij had een handvol gouden en zilveren munten in de aars van dat paard gestopt. Net op het moment dat de drie moordenaars bij hem binnen rennen, schijt het paard geld. De drie staan stomverbaasd en Eenos kijkt betrapt. “Ik moet het maar bekennen,” zegt hij. “Dat verhaal van die huid, die zoveel geld opbracht was niet waar, het is dit paard. Hoe het kan weet ik ook niet, ik geef het beest haver en hij schijt geld.”

“Verkoop mij dat paard!” roept de meier. “Ik geef u een betere prijs,” roept de prevoost. “Tien aflaten en vier goudstukken,” roept de priester. Na veel loven en bieden worden ze het eens, de drie kopen samen het paard en ze zullen het om de beurt een week in de stal hebben. De priester begint, hij krijgt voor zijn haver alleen paarde-mest, maar als hij het beest doorgeeft aan de meier zegt hij toch: “De opbrengst was nog niet zo goed, wat kleingeld, meer niet.” De meier en na hem de prevoost vangen ook alleen paardevijgen en dan moeten ze toegeven dat ze weer bedrogen zijn.

Als ze bij hem komen zegt Eenos. “U hebt gelijk, ge moogt me doden. Dat is slechts rechtvaardig na alles wat ik u aangedaan heb.

[p. 84]

Boei mij aan handen en voeten, sluit mij op in een ton en zet mij bij de zee, als het vloed wordt zal ik zeker verdrinken en u bent voor altijd van mij af.” Dat vinden de drie een goed idee. Ze brengen Eenos geboeid in een ton tot voorbij de vloedlijn en wachten op hoog water. Dat duurt lang en wat gebeurt er als ge lang moet wachten?’

‘Dan krijg je dorst,’ roept er een uit het publiek.

‘Dan krijg je dorst,’ herhaalt Gaston. ‘Zo ook de prevoost, de priester en de meier. Ze smekken eens en kijken verlangend rond. Eenos merkt dat en zegt: “In mijn achterzak zit nog wat kleingeld, ik heb daar toch niets meer aan, neem het als drinkgeld en laat mij hier maar alleen wachten op hoog water.” De drie gaan weg en nemen een pint in een herberg.

Op het strand komt een domme varkenshoeder langs lopen. Hij ziet Eenos in zijn ton en vraagt wat hij daar doet.

“Ach,” zegt Eenos, “als ik hier lang genoeg blijf zitten benoemen ze me tot prevoost, dan kan ik recht spreken, boetes opleggen en ik word een rijk man, maar ik heb niet zoveel zin meer in die baan. Wil jij het misschien worden?” Dat wil die varkenshoeder wel. Hij gaat in de ton, laat zich vastbinden en wacht af. Eenos verstopt zich in de duinen, hij ziet de drie uit de herberg komen en hij ziet dat ze de dichte ton in zee duwen. Daarna gaan ze weg.

Een paar dagen later komt boer Eenos zijn dorp weer inlopen. Hij heeft alle varkens van de varkenshoeder bij zich. “Ik kom uit het dodenrijk,” zegt hij. “Het is er niet slecht, maar ik kom toch maar even terug.”

De prevoost, de priester en de meier waren toen zo verlangend naar het dodenrijk dat ze de zee ingelopen zijn en niemand heeft ze teruggezien.’

De luisteraars juichen Gaston toe: dat was een mooi verhaal. Er volgen meer verhalen, het valt Albert mee dat hij het zo goed kan volgen. Deze mensen praten heel anders dan hij gewend is, toch is het goed te begrijpen. Zachtjes voor zichzelf herhaalt hij woorden en zinnen die de mannen veel gebruiken, het klinkt wel mooi.

Het wordt laat die avond, maar tenslotte gaat iedereen toch naar bed. Ze spreken af verder samen te reizen. ‘Samen naar Reims,’ roept er een, ‘dat is plezant, dan kunnen we nog eens lachen.’