De troubadour van Carcassonne

Het gasthuis

Albert loopt de hele nacht door, hij voelt geen vermoeidheid. Hij wil zo snel mogelijk ver weg komen. Zullen ze hem achtervolgen? Blijven de schipper en zijn matrozen lang in de gevangenis? Albert weet het niet. Hij weet alleen dat hij ver weg wil zijn. Ver weg van Kampen, ver weg ook van Staveren.

In Hattem eet hij in een herberg en betaalt heel deftig uit de beurs van de schipper. Er zit veel geld in. De herbergier kijkt hem argwanend aan. Hoe komt zo'n kleine jongen aan zoveel geld? En waarom reist hij alleen? Albert gaat snel weg. Hij heeft nu wel slaap, maar bij die herberg wil hij niet te lang blijven.

De weg die hij volgt wijkt af en toe een heel eind van de rivier af en komt dan weer dicht bij het water. De zon schijnt, het is een heldere oktoberdag. De klokken van dorpskerken vertellen Albert hoe laat het is. Niet precies elk uur, maar de dagindeling die hij in het klooster geleerd heeft. Vanaf twaalf uur 's nachts elke drie uur een oproep tot gebed, elk met zijn eigen naam: metten, lauden, priem, terts, sixte, none, vesper en completen.

Sixte, om twaalf uur 's middags, hoort hij in Welsum tegenover Olst. Albert gaat even de kerk in. Achter in een donkere hoek valt hij in slaap. Een vriendelijke pastoor wekt hem na een uur. Albert loopt door.

De klokken die om drie uur in de middag de none aankondigen hoort hij uit een grote stad aan de overkant van de IJsel: Deventer. Een stad met poorten en muren net als Kampen. Dat heb je in Stave-

[p. 13]

ren niet, denkt Albert. Daar hebben ze alleen een stadsgracht. Wat een grote stad is Deventer. Zoveel torens, zoveel huizen. Hij ziet een brug over de IJsel, daar rijden karren overheen, er lopen veel mensen.

De brug is nog ver weg. Zal hij de stad ingaan? Hij zou er kunnen slapen in een herberg. Slapen, heerlijk...

Nog voor Albert een beslissing heeft genomen gebeurt er iets anders. Voor hem op de weg langs de rivier loopt een man, een pelgrim zo te zien. Hij heeft de lange mantel, de staf en de hoed die pelgrims altijd dragen. Albert ziet de man wankelen, hij struikelt, valt en blijft op het gras naast de weg liggen. Albert holt naar hem toe. De pelgrim ligt zwaar hijgend in een rare houding. Albert trekt de man achterover, zodat hij beter ligt. De pelgrim heeft pijn, hij kreunt.

‘Wat is er met u? Heeft u pijn?’ vraagt Albert. De pelgrim knikt zwijgend.

Albert legt zijn tas onder het hoofd van de zieke man. Hij pakt het waterkruikje van de pelgrim en laat hem drinken. De man knikt dankbaar.

‘Dank je, mijn jongen,’ zegt hij met een sterk Duits accent.

‘Je bent een goede jongen. Kun je mij naar de stad brengen?’ Hij wijst naar de brug bij Deventer.

‘Ja hoor,’ zegt Albert. ‘Ik wou daar zelf ook heen.’

Hij helpt de pelgrim overeind en samen lopen ze heel langzaam naar de brug. De Duitse pelgrim leunt op zijn stok en op Albert. Albert voelt zich groot en sterk, hij kan die man best ondersteunen. Toch is het nog een heel eind. De zieke man is zo zwak, dat ze onderweg nog een paar maal moeten rusten.

‘Hoe heet je?’ vraagt hij als ze dicht bij de brug weer in het gras zitten.

‘Albert Hillema.’

‘En waar kom je vandaan?’

‘Ik kom uit Staveren, maar ik ga in Frankrijk wonen.’

‘Dat is ver weg,’ zegt de pelgrim met een glimlach. ‘Heb je daar familie?’

‘Nee, ik wil er zomaar heen,’ zegt Albert. ‘En hoe heet u?’

‘Ik ben Arnoldus, ik kom uit Bremen, daarom noemen de mensen me Arnoldus van Bremen. Ik ben koopman, ik heb al overal ge-

[p. 14]

reisd. Nu reis ik als pelgrim, ik ga naar Santiago de Compostella in Spanje. Maar als het niet beter met me wordt zal het lang duren.’

‘O, u wordt wel weer beter,’ zegt Albert. ‘In de stad is vast wel een gasthuis, daar maken ze u beter.’

Arnoldus van Bremen glimlacht. ‘Je weet heel wat van de wereld. Ben je wel eens in een gasthuis geweest?’

‘Nee, maar broeder Benedictus komt uit de stad, hij zegt dat er in elke grote stad een gasthuis is voor zieke reizigers. Dat daar is een grote stad, dus moet er een gasthuis zijn.’

‘Je bent een slimme jongen,’ zegt Arnoldus. ‘Laten we verder gaan. Ik heb verzorging nodig.’

Ze strompelen samen verder. Moeizaam gaat het de brug over naar de stadspoort. Albert vraagt de weg naar het gasthuis. De poortwachter vertelt het hem. Het is gelukkig niet ver.

Terwijl Albert met de poortwachter praat komen er heel veel mensen langs, ze gaan de stad uit of komen de stad in. Albert let er niet op. Onder al die mensen is er een die wel op hèm let: een man uit Staveren. Dat is Albert Hillema, van Tjibbe de koopman, denkt hij, wat moet die jongen hier?

De man rijdt verder met zijn kar vol koopwaar. Hij zegt niets tegen Albert, maar hij is vast van plan om later in Staveren aan Tjibbe Hillema te vragen wat zijn zoon in Deventer te zoeken had.

Bij de poort van het gasthuis nemen ziekenbroeders de zorg voor de pelgrim over. Ze brengen hem snel naar de ziekenzaal. Albert blijft wat verloren achter. Een oude vrouw wijst hem de weg naar de ‘baaierd’. Hij weet eerst niet wat dat is. Het blijkt een grote zaal te zijn, waar alle zwervers en bedelaars die geen onderdak hebben op kosten van de stad mogen verblijven. Er brandt een groot vuur in de open haard en er zijn aan de kanten bedden met strozakken en dekens voor de gasten.

Albert gaat in een hoekje op een strozak zitten en kijkt rond. Er zijn meer dan dertig mensen in de baaierd, bijna allemaal oude en invalide mensen. Ze zien er heel arm en vies uit. Sommigen slapen zittend bij het haardvuur, anderen liggen op hun bed en staren zomaar voor zich uit. Het zijn mannen en vrouwen, alles door elkaar. Een man gaat af en toe staan, kijkt de zaal rond en schreeuwt dan

[p. 15]

heel luid: ‘Hé, jij daar!’ Niemand let op hem, ze zijn gewend aan die gek.

Een heel klein oud mannetje schuift over de grond naar Albert toe, hij heeft geen benen meer. ‘Een centje voor een arme man,’ smeekt hij.

Albert pakt de geldbuidel uit zijn tas en geeft de man een munt. De oude bedelaar kijkt heel verbaasd, hij betast het muntstuk, bijt er op en schuift dan met een kreet van blijdschap naar de hoek bij de haard, waar hij opgewonden aan de anderen vertelt wat hij gekregen heeft.

Ineens let iedereen op Albert. Hij moet wel heel rijk zijn dat hij zomaar een zilverstuk aan een bedelaar gaf. Er komen meer bedelaars op hem af. Albert vlucht uit de baaierd en zoekt de ziekenzaal. Hij begrijpt dat hij veel te veel aan die bedelaar heeft gegeven. Hij had gewoon vergeten te kijken, hij gaf zomaar wat.

In de ziekenzaal is het heel stil. Albert ziet Arnoldus van Bremen in een bed achterin de zaal. De zieke pelgrim slaapt. Albert blijft een poosje bij het bed zitten, de zieke slaapt heel rustig. In de kapel van het gasthuis luidt de klok voor de vesper. Albert gaat naar de kapel en bidt er voor de genezing van de zieke pelgrim. Hij zingt de hele kerkdienst mee, het maakt hem rustig.

Na de vesper komt hij in de baaierd, er wordt voedsel uitgedeeld. Er is voor iedereen vis, met bonen en soep met een stuk brood. Ook Albert krijgt te eten. Hij schuift aan aan een lange tafel met zijn

[p. 16]

bord en het pannetje soep. Iedereen let alleen op het eten, dit is het belangrijkste moment van de dag.

De kleine bedelaar schuift weer naar hem toe, maar Albert doet alsof hij hem niet ziet. Teleurgesteld mopperend gaat het oude mannetje terug naar zijn plaats.

's Avonds praat Albert even met Arnoldus. Hij is nog heel zwak, maar hij ziet er toch al beter uit dan 's middags. Er komt een broeder bij het bed van de zieke. Hij lacht vriendelijk. ‘Over een paar dagen kunt u weer verder naar Santiago,’ zegt hij.

‘Ik hoop het, broeder,’ zegt Arnoldus zachtjes. ‘Dan ben ik u ook niet meer tot last.’

‘U bent helemaal niet lastig,’ zegt de broeder. ‘Gaat u maar rustig slapen, morgen zult u alweer een stuk beter zijn.’

Albert blijft nog even bij de Duitse pelgrim.

‘Waar moet jij nu slapen?’ vraagt Arnoldus.

‘In de baaierd,’ antwoordt Albert. ‘Daar is voor iedereen een strozak en een deken.’

‘Heb je reisgeld bij je?’ vraagt Arnoldus.

‘Ik heb wat geld,’ zegt Albert ontwijkend.

‘Hoeveel?’

‘Dat weet ik niet, ik heb het nog niet geteld.’

‘Je hebt het toch niet gestolen?’

‘Nee, hij gaf het me zelf, alleen kon ik het niet meer teruggeven omdat hij in de gevangenis zat.’

Arnoldus begrijpt het niet. Albert vertelt wat er in Kampen gebeurde. De pelgrim knikt.

‘Daar moeten we het morgen nog maar eens over hebben. Nu is het te laat, ik ben erg moe. Je kunt niet met al dat geld in de baaierd slapen. Dat is veel te gevaarlijk. Laat je tas bij mij. Ik zal het geld in mijn bed verstoppen, dat is veiliger.’

Albert geeft hem de tas met zijn kleren, de rollen perkament en het geld. Arnoldus kijkt in de beurs en fluit tussen zijn tanden.

‘Dat is niet mis, heb je het echt nog niet geteld?’

‘Nee,’ zegt Albert onnozel, ‘dat ben ik vergeten.’

‘Je schipper zal het wel terug willen hebben. Daar vinden we nog wel een oplossing voor. Nu moet je eerst maar slapen, je ziet er moe uit.’

[p. 17]

Albert is inderdaad moe. Nu pas voelt hij dat hij de hele nacht en de hele dag gelopen heeft, het hele eind van Kampen naar Deventer.

In de baaierd zien de bedelaars hem zonder tas terugkomen. Ze fluisteren onder elkaar. ‘Waar heeft hij zijn geld gelaten?’ Ze weten het niet.

Albert weet helemaal niets meer. Op zijn strozak slaapt hij zodra hij onder de deken ligt.