Een lied voor de vrijheid

Hoofdstuk 13

Drama in huis!

Aisja schreeuwde de hele boel bij elkaar. Ze was een van haar mooie zilveren kettingen kwijt. Zelfs haar moeder werd er zenuwachtig van. Iedereen liep onrustig rond. De jongens hielden zich maar een beetje op de achtergrond. De vrouwen moesten het zelf maar uitzoeken.

Zo gemakkelijk kwamen ze er echter niet van af. Aisja kreeg het ineens in haar lieve hoofdje, dat zij wel samen met Daniël de kamer zou doorzoeken. ‘Gaan jullie maar allemaal weg,’ zei ze. ‘Ik zoek het wel met roumi Daniël.’ Daniël leek niet al te gelukkig met dat plannetje. Jantje kwam hem te hulp.

‘Hoe groot is die ketting?’ vroeg hij.

Een beetje verbaasd over zijn vrijpostigheid wees Aisja hoe lang de zoekgeraakte ketting ongeveer was. ‘Komt mooi uit,’ zei Jantje ernstig. ‘Dat is iets voor Nero. Honden hebben daar een fijne neus voor.’ Zijn vrienden hadden moeite om niet te lachen. Maar Jantje bleef heel ernstig. Hij wist gedaan te krijgen dat Nero in huis mocht komen om het verloren kettinkje te zoeken. Dat gaf een hele opschudding. Het hondje holde vrolijk kwispelstaartend van de ene kamer in de andere. ‘Zoek Nero,’ zei Jantje. ‘Zoek de ketting. Braaf beest, kom, zoek.’

Voorlopig leek het er niet op dat Nero er veel van begreep. Toch leidde het optreden van de speurhond tot de onverwachte oplossing van het raadsel.

Een van de kleine broertjes van Aisja had het kettinkje weggehaald en

[p. 147]

verstopt. Hij was doodsbang voor het zwarte hondje. Luid krijsend: ‘Djinn, djinn’, holde hij weg. Hij ging zo snel als zijn korte beentjes hem konden dragen naar het hoekje waar het kettinkje verstopt was en haalde het tevoorschijn. Hij gooide het naar Nero toe en zocht toen huilend een goed heenkomen. Nero pakte vrolijk de gezochte ketting op en bracht hem naar Jantje. Die had dus alle reden om trots te zijn. ‘Kijk, daar is je kettinkje weer,’ zei hij in het Hollands tegen Aisja. Maar het meisje pakte zwijgend het sieraad aan, draaide zich hooghartig om, en verdween in haar kamer. Ze liet zich de hele dag niet meer zien.

De jongens vergaten het voorval spoedig. Er was iets veel belangrijkers dat hun aandacht vroeg.

In de stad zag Willem de stuurman. Hij was na zijn gevangenschap met de laatste overlevenden van de Phoenix verkocht aan de eigenaar van een scheepswerf.

‘Hoe gaat het met ze?’ vroeg Daniël toen Willem met het nieuws thuis kwam. ‘Och,’ zei Willem schouderophalend. ‘Ze zijn er niet vet van geworden, maar ze leven nog. Ze werken nu aan de zeekant, en dat is al heel wat beter dan in zo'n steengroeve. Ze wonen ook in een soort huis, net als wij, maar dan een beetje armoediger.’

De jongens zaten naar de ondergaande zon te kijken vanaf hun dak. ‘Ze hebben een plan,’ zei Willem zachtjes. De beide andere jongens schoven wat dichter bij. ‘Ze willen vluchten. Morgenavond blijft er één op de scheepswerf achter. Hij gaat met een sloep naar een strandje ten oosten van de stad. Als het donker is komen de anderen daar ook heen.’

‘Hoe kan dat nou, als de poorten dicht zijn,’ zei Jantje. ‘Ze weten een klein deurtje dat vaak open blijft.’ ‘Hoe groot is die sloep?’

‘Als we willen kunnen we mee.’

Dat leek de redding. Eindelijk een kans om weg te komen.

Daniël had niets gezegd. Hij dacht na. Er klopte iets niet. Ineens wist hij het. ‘Dat kan nooit goed gaan.’

‘Waarom niet?’

‘Ze hebben er met veel te veel mensen over gepraat.’

‘Welnee, ik ben de enige die het weet.’

‘Wie zegt dat?’

‘Ja, eh, dat denk ik.’

‘Dat is het nu juist. Zoiets moet geheim blijven. Als je daar op straat over gaat praten kan iedereen het horen.’

‘We hebben Hollands gepraat.’

[p. 148]

De jongens kwamen er niet uit. Moesten ze meegaan of niet? Door wat Daniël zei was Willem wel gaan twijfelen.

De volgende dag hadden de drie jongens een heel korte ontmoeting met de stuurman. Hij was mager, maar zijn ogen stonden helder. ‘Ze hebben ons er niet onder gekregen jongens,’ zei hij. ‘Kom vannacht bij ons buiten de stad. Vaar mee, de vrijheid tegemoet.’

Ze stonden op een marktpleintje, niet veel groter dan een brede straat. Daniël keek ongerust om zich heen. Was er niemand die afluisterde? De jongens beloofden te zullen komen. ‘Maar denk eraan, als je niet op tijd bent ga ik weg. We kunnen niet op je wachten.’ Dat begrepen de jongens ook wel.

Opgewonden kwamen ze terug bij het huis van hun meester. Daar stond Hakem te wachten. Hij wenkte ongeduldig.

‘Waar zaten jullie al die tijd?’ mopperde hij. De jongens mompelden verontschuldigingen. Met de beide ezels moesten de jongens Hakem meteen volgen.

Hij liet ze in de kazerne een lading hout ophalen. Die brachten ze nog dezelfde dag naar het landhuis. Hakem volgde de twee ezels en de jongens op een paard.

‘Dat gaat fout,’ zuchtte Willem. ‘Zo komen we nooit op tijd terug.’ Hij kreeg gelijk.

Bij het landhuis gaf Hakem hun opdracht om alle vergane planken te vervangen. Het leek, of hij hen zo lang mogelijk bezig wilde houden. Ze moesten zelfs de nacht overblijven in hun huisje in de tuin. De enige die het leuk vond was Nero. Die sliep lekker bij zijn baasje.

In het donker overlegden de jongens. Ze konden nu niet meer op tijd het strandje bereiken. Wat moesten ze doen?

Nero spitste opeens zijn oren. Wat hoorde hij?

De jongens zwegen. Bij het huis was een vreemd geluid. Ze tuurden in het duister. Naast het huis zagen ze een ruiter. Hij steeg af en klopte aan de poort.

Met een toorts in zijn hand kwam Hakem naar de deur. Hij praatte met de man, verdween naar binnen, en kwam even later zelf op zijn paard achter het huis vandaan. De twee ruiters verdwenen snel in de nacht. Wat moest dat betekenen?

Dat hoorden ze pas een paar dagen later, toen ze weer in de stad kwamen. De ontsnapping was mislukt. Andere slaven hadden het aan de janitsaren verraden. Hakem hoorde natuurlijk dat er die nacht Hollanders zouden proberen te vluchten, en had bedacht dat de jongens mis-

[p. 149]

schien daarbij waren. Daarom bracht hij ze ver weg en voorkwam zo, dat ze gearresteerd werden bij hun vluchtpoging.

De vluchtelingen gingen terug naar de steengroeve, waar ze het zwaarste werk te doen kregen met een dikke ketting aan hun enkel.

De jongens konden blij zijn aan dit lot ontsnapt te zijn. Het was een schrale troost, want er veranderde verder natuurlijk niets in hun leven. Ze bleven slaaf in het huis van Hakem.

De maanden vergleden, en er gebeurde niets. Geen schip kwam aan de horizon. Alle dagen waren hetzelfde. Daniël had zijn luit, Jantje zijn hondje en zijn ezels, en Willem bleef handelen en geld verdienen. Maar waar deden ze het voor? Zeven jaar, had Hakem al heel in het begin gezegd. Het zag er naar uit dat ze inderdaad zeven jaar hier zouden blijven.

Aisja was nu heel aardig voor Daniël. Zij stopte hem de lekkerste hapjes toe. Hij vond dat prima, al plaagden de andere jongens hem er wel mee.

Daniël was al zozeer slaaf met de slaven, dat hij gretig elk voordeeltje benutte, maar hij bleef op zijn hoede voor Aisja. Nu was ze heel lief, maar dat kon zo weer veranderen. Voor het slapen gaan deed hij het medaillon open, en dacht aan thuis. Het verre thuis, waar nu de herfststormen over de gracht zouden razen, het water in het IJ opzwepend, de bomen geselend. Heerlijke stormen, heerlijke, koude, kille regen, heerlijk land, zo onbereikbaar ver. Het werd december, straks zou het weer nieuwjaar zijn, dan begon het jaar 1750. De helft van de eeuw. Daniël had al bijna een jaar op de latijnse school moeten zitten. Nu zat hij op een heel andere school, waar je ook veel leerde. Je leerde hier in leven te blijven.

Op een dag stuurde Hakem de jongens weer naar het landhuis. Hij liet dag en nacht een van zijn soldaten bij hen. Zogenaamd ging het om werkjes die aan het huis moesten gebeuren. De soldaat bleek een handige timmerman, en de jongens konden hem goed helpen. Maar ze hadden toch het gevoel dat er iets anders achter stak.

In Algiers zouden ze het vanaf hun dak kunnen zien. Er lagen nederlandse oorlogsschepen in de haven van Algiers!

De vloot deed op weg naar huis Algiers aan. Admiraal Schrijvers was hier geen onbekende. Hij had de stad al eerder bezocht, hij had langdurig onderhandeld en er veel slaven vrijgekocht. De vrede die nu officieel heerste tussen beide landen was door hem gesloten. Hij ging er niet

[p. 150]

graag weer heen.

Het geval van de Phoenix was moeilijk uit te leggen. Hoe maak je aannemelijk dat een van je landgenoten zo stom is geweest zijn schip te laten stelen en er vervolgens zeeroverij mee te laten bedrijven? Het werden moeilijke onderhandelingen.

Met veel geduld bleef de admiraal praten. Hij kreeg de Phoenix terug voor de eigenaar, al moesten er heel wat geschenken gegeven worden en was er een boete te betalen.

Over de stuurman en de anderen in de steengroeve werd ook hard onderhandeld. Met veel geld lukte het de mannen vrij te kopen. Maar de jongens?

Jongens? Nooit van gehoord.

Elke vraag over de drie jongens werd ontweken. Uiteindelijk gaf de admiraal het op.

‘Mijnheer de Bij, ik heb uw schip voor u vrijgekregen en een restje van uw bemanning. Als u uw neef wilt terugzien, kunt u beter een tijdje in Algiers gaan wonen. Misschien dat u hem dan vindt. Wij gaan verder. U kunt een bemanning op uw schip krijgen en meevaren naar Amsterdam, u mag ook blijven.’

Oom Karel had één dag om te beslissen. Wat voor zin had het hier te blijven? Hoe zou hij ooit de jongens vinden? Maar hoe kon hij in Amsterdam terug komen zonder Daniël?

Hij had zijn broer en schoonzuster wel al een brief gestuurd, waarin hij in vage woorden vertelde wat er gebeurd was, maar zo dat niemand kon begrijpen of Daniël nu bij hem was of niet.

Vermoeid ging hij bij een koffiehuis zitten en probeerde iets te bestellen. Een vriendelijke Venetiaan hielp hem daarbij. De man kende de taal van het land en sprak bovendien Frans. Ook Oom Karel kon zich wel enigszins verstaanbaar maken in die taal, zodat de twee mannen al spoedig in druk gesprek raakten. Het duurde niet lang of de vreemdeling hoorde de naam de Bij. ‘U bent uit Amsterdam! Maar daar ben ik geweest! Ik heb uw broeder en zijn charmante vrouw ontmoet.’

Luigi Montini maakte zich bekend. Oom Karel had een vaag idee dat hij die naam eerder gehooord had, maar aangezien alles wat zijn vrouw hem vertelde zijn ene oor in en het andere uit ging, herinnerde hij zich de affaire met zijn nichtje niet meer. Luigi sprak er ook niet over.

Toen de Venetiaan hoorde wat het probleem van oom Karel was, stelde hij voor het zoeken van de jongens aan hem over te laten.

‘U gaat met uw schip naar Amsterdam. Ik heb hier nog zeker een week werk. In die tijd kan ik overal vragen waar ze zijn. Uw stuurman zegt

[p. 151]

dat hij ze kort geleden gesproken heeft? Dan kunnen ze niet ver weg zijn.’

De mannen namen hartelijk afscheid.

Luigi Montini zou zijn best doen voor oom Karel, voor Daniël, voor zijn ouders in Amsterdam, en ook voor iemand die hem misschien wel graag zou zien terugkomen in die verre stad.

Het konvooi vertrok, er klonken luide saluutschoten. Luigi keek ernaar vanaf het havenhoofd bij de vuurtorens. Trots zeilde de Phoenix met de andere schepen uit. In de stad besloot Hakem dat de jongens wel weer terug konden komen. Ze waren lang genoeg op het land geweest.