Een lied voor de vrijheid

[p. 142]

Hoofdstuk 12

Op een ochtend stond Willem het eerst buiten hun huisje.

Hij keek met voldoening naar ‘hun’ tuin. Ondanks de hitte en de droogte zag het er prima uit. Het voortdurende sproeien en begieten was niet voor niets geweest. Hij keek naar de lucht, en ontdekte ver weg een vreemde wolk.

‘Ik geloof nooit dat we het droog houden,’ riep hij naar binnen.

Een regenbui was zoiets ongewoons, dat zijn vrienden meteen naar buiten kwamen om te kijken. Nero bromde boos.

‘Wat een gekke wolk is dat,’ zei Jantje slaperig, ‘die gaat omhoog!’

Inderdaad leek de roodachtige wolk wel te stijgen. Meteen daarop viel hij omlaag, om kort daarna weer op te stijgen.

Uit het huis kwam een alarmkreet.

De jongens moesten meteen alle luiken sluiten en alle openingen dichtmaken. Terwijl ze daarmee bezig waren, begon het op het dak te tikken. Daniël was nog buiten bij het laatste raam, bij de deur, en voelde tientallen beestjes op zich vallen. Omkijkend zag hij, dat de hele tuin ermee bedekt was. Hij holde het huis in. Door de opening die hij nog niet had afgesloten, waren in een paar minuten al duizenden van die enge beestjes naar binnen gekomen.

‘Sprinkhanen!’ riep Jantje opgewonden.

Hij had het goed gezien. De hele streek was bedekt met miljoenen sprinkhanen van ongeveer vijf centimeter lang, met vier kleine vleugeltjes en een vervaarlijke zaagbek. Een uur lang trokken de sprinkhanen over. Ze drongen op allerlei plaatsen het huis binnen. Aisja en haar moeder raapten ze meteen op en maakten er later een soort conserven van in azijn of vet. Ze aten die dagen ook gebakken sprinkhanen.

Toen ze weer naar buiten konden, liepen ze over een dikke laag dode of stervende sprinkhanen. Toch leek de wolk verderop nog even groot. De tuin was helemaal kaalgevreten door het ongedierte. Het huisje van de jongens zat vol. Weggedoken in een hoek vonden ze Nero. Hij had eerst naar de indringers gehapt, maar was later zo ver mogelijk weggekropen.

Het was een ramp.

In de hele streek groeide er niets meer.

‘Dus zo zag de plaag in Egypte eruit,’ zei Daniël.

‘Hadden ze hem maar in Egypte gehouden,’ mopperde Willem.

Dagen achtereen waren de jongens van vroeg tot laat in de weer om het huis schoon te krijgen. De tuin was reddeloos verloren. Het zou min-

[p. 143]

stens een jaar duren voor dat hersteld was. Het hele gezin moest terug naar de stad, en daar konden de jongens nog een keer beginnen. De zwerm was ook over Algiers getrokken en dus lag er in het huis in de stad ook een aardig voorraadje beestjes.

Er brak een tijd aan van schaarste. In de wijde omtrek was het land kaal, groente en fruit moest van ver aangevoerd worden en was duur. In de gevangenissen brak onder de slaven een besmettelijke ziekte uit, waardoor velen overleden. Het was voor de jongens een geluk dat ze in een schoon huis woonden, ver van de getroffen wijken, want ook in de arme buurten heerste de ziekte. Weken lang was in de hele stad het doordringende jankende geluid te horen van vrouwen die de voorgeschreven klaagzangen voor een dode zongen.

De jongens werden er somber van. Ook Nero had het niet naar zijn zin, hij stond urenlang zachtjes jankend bij de deur. Buiten de stad was het zo leuk geweest, en nu mocht hij weer niet binnenkomen.

Op een dag kwam Hakem ernstig naar Daniël toe. ‘Je moet meekomen, jongen. Een van de Hollanders vraagt naar je.’

Daniël wist niet wat hij ervan denken moest. Hij volgde Hakem naar de gevangenis van de slaven. Het was het gebouw waar ze de opstand van Wolnar hadden gezien.

Hakem riep een van de soldaten, en zei tegen Daniël: ‘Hij zal je bij die Hollander brengen.’

Binnen de grote poort kreeg Daniël het zeer benauwd. Alle deuren gingen achter hem dicht. Kwam hij hier ooit weer uit? De lucht in het gebouw was ondragelijk. Daniël was vergeten hoe onvrijheid ruikt. Langs donkere hokken, waar hij hier en daar mensen meende te zien, ging het snel naar een verre hoek van het gebouw.

De soldaat wees Daniël een vuil, stinkend hok, en liet hem daar binnengaan. Het duurde even, voor zijn ogen aan het duister gewend waren. Toen onderscheidde hij drie bedden, met uitgeteerde mannen daarop.

Eén richtte met moeite zijn hoofd op. ‘Bent u het, jonker?’ fluisterde de man.

Daniël kwam nader. Met moeite herkende hij in de grauwe, uitgeteerde man de muiter Wolnar.

‘Ja jonker, ik ben het: Wolnar. Goed dat u gekomen bent. Ik...’ Een hevige hoestbui brak zijn zin af. Snakkend naar adem viel de man terug op zijn bed.

Met moeite kwam hij weer overeind. ‘Ik heb iets voor u, jonker. Ver-

[p. 144]

geef me dat ik het afpakte. Vergeef me alles’. Hij haalde van onder zijn lompen het medaillon dat hij op de Phoenix gestolen had. ‘Vergeef het me jonker. Het is uw moeder?’

Daniël knikte zwijgend. Hij kon niets zeggen.

‘God geve dat u haar terug ziet, jonker,’ hijgde de zieke.

‘Het is een goede vrouw - ze heeft me als een engel geholpen. Nu zal het niet lang meer nodig zijn. Ik heb veel verkeerd gedaan. Reken het me niet aan, jonker. Het is gebeurd met Johan Wolnar.’

Hij lachte raspend. ‘Ze hoeven me niet meer te zoeken. Ik ga de anderen achterna.’

‘Waar zijn de anderen?’ vroeg Daniël.

‘Dood,’ hijgde Wolnar, en kreeg een volgende hoestbui, die hem doodmoe terugwierp op zijn bed. ‘Ze zijn allemaal dood,’ fluisterde hij hees. ‘De stuurman ook?’

Wolnar maakte een vaag gebaar. ‘Weet ik niet, dat is een andere gevangenis.’ Daniël begreep dat Wolnar het alleen had over de muiters die met hem in dit gebouw opgesloten waren.

Hij hield het medaillon in zijn hand, en wist niet wat hij verder doen moest. Wolnar lag met gesloten ogen. De beide andere zieken bewogen niet. Waren ze al dood? Daniël wilde hier zo vlug mogelijk weg. Voorzichtig schuifelde hij naar de deur.

Wolnar opende nog een keer zijn ogen en fluisterde: ‘Bedankt jonker, je zult gauw thuis zijn...’ Daniël vluchtte weg.

Op de galerij was gelukkig de soldaat nog. Die bracht hem weer naar buiten, en eenmaal op straat begon Daniël te rennen. Hij rende als een bezetene door de stad. Weg van die vreselijke gevangenis. Pas bij het huis van Hakem aangekomen bleef hij staan, en hij kwam langzaam weer op adem. Nero snuffelde nieuwsgierig. Het hondje hoopte altijd dat de jongens met hem de stad zouden ingaan.

Verstrooid aaide Daniël de kleine hond. ‘Even wachten Nero. Ik ga eerst naar binnen.’

In het huis sloop Daniël naar hun kamer op het dak. Hij deed zijn kleren uit, waste zich in een bakje water en trok schoon goed aan. Het medaillon bekeek hij lang. Met tranen in de ogen staarde hij naar het beeld van zijn moeder, dat ook het beeld van Marianne was.

Daarna verstopte hij liet kostbare sieraad onder zijn kleren en ging aan het werk. Zodra hij zijn vrienden zag, vertelde hij wat hij beleefd had. 's Avonds praatten ze er nog lang over na. Als gewoonlijk keken ze over de haven uit. Niemand had het meer over oom Karel, maar bij elk ongewoon zeil dat boven de horizon te zien was, stokte het gesprek. Ze

[p. 145]

tuurden ernaar, totdat ze zagen dat het weer niets was, en namen het gesprek weer op waar ze gezwegen hadden.

Er volgde een vervelende periode: de ramadan. Voor de mohammedanen een maand waarin ze overdag niet mogen eten of drinken. Hakem dwong de jongens niet hieraan mee te doen, maar ze vonden het te gek om zelf te eten terwijl verder iedereen in huis moest wachten tot na zonsondergang. Zo deden drie christenjongens mee met de mohammedaanse vastentijd.

Het waren lange vervelende dagen, met als enig lichtpuntje de maaltijden laat in de avond. Ze hoefden ook niet zo hard te werken. Tijdens de warmste uren van de dag zaten ze op het dak in de schaduw van hun kamer. Er was daar altijd wel een fris windje uit zee; Daniël speelde wat op de luit, en leerde zijn vrienden de liedjes die hij kende. Jantje kon heel mooi zingen. Voor Willem was dat wat moeilijker. Zijn stem aarzelde tussen jongenssopraan en een nog wat onduidelijke mannestem. Toch zong hij veel liedjes ook goed mee.

Hij zag al een voordeeltje in dat zingen: na de ramadan zou het immers groot feest zijn in de stad!

Slaven en inwoners van de stad vierden het feest uitbundig samen. Er was een merkwaardige verbroedering tussen slaven en meesters. De jongens zagen goochelaars en slangenbezweerders aan het werk. Daar mengden zij zich tussen. Op een straathoek bij de drukke kashba stelden ze zich op, en zongen de liedjes die ze geoefend hadden. Daniël begeleidde op de luit en zong zelf mee.

Het werd een groot succes. De mensen vonden het leuk. Willem hield scherp het oog op het mutsje waar de munten in moesten komen. Af en toe ging hij dansend tussen de mensen door, de muts in de hand. Dat werkte nog beter. Op één dag haalden ze bijna tien gulden op.

Plotseling bleek er op méér plaatsen belangstelling voor hun muziek te bestaan. Aisja had de jongens op straat gezien, en die vond dat niet leuk. Zij wilde Daniël en zijn zangers voor zichzelf hebben. Welnu, in de badhuizen speelden wel eens muzikanten. Aisja rustte niet voor ze haar moeder zo ver kreeg dat de jongens in het badhuis mochten spelen.

Het was een badhuis uitsluitend voor vrouwen, maar achter een gordijn konden de jongens hun muziek laten horen. Aisja kwam af en toe plagerig om het hoekje kijken. Keurig bedekt, maar toch wel zo, dat Daniël goed kon zien hoe mooi ze was.

Uren zaten ze voortaan achter de gordijnen van allerlei badhuizen.

[p. 146]

Vervelend werk, maar het leverde veel geld op. Willem wisselde een groot deel van het kleingeld dat ze samen verdiend hadden om voor gouden munten.

Dat was pas een mooi gezicht! Echte gouden munten. Hoeveel zouden ze er moeten hebben om hun vrijheid te kopen?

Daniël informeerde voorzichtig bij Hakem. Die begreep hem eerst niet. Toen zei hij ontwijkend: ‘Een teskere kost veel geld jongen, heel veel geld.’ Verder wilde hij er niet over praten. Hij scheen het niet zo leuk te vinden dat de jongens zo druk bezig waren hun vrijheid te verdienen. Plotseling verbood hij de jongens nog langer in badhuizen te spelen. Wilde hij niet dat ze geld verdienden, of beviel het gedrag van zijn dochter hem niet? De jongens wisten het niet, maar het was wel een tegenvaller.