Een lied voor de vrijheid

Hoofdstuk 6

Knipperend in liet felle licht kwamen Daniël, Willem en de stuurman naar boven. Ze moesten met de rest van de bemanning op het dek bij de grote mast blijven staan. Jantje drong tussen de mannen door tot bij hen was. ‘Moeten we nou op de galeien gaan roeien?’ vroeg hij angstig. Niemand antwoordde hem. Geruststellend pakte Daniël de hand van de kleine koksmaat. ‘Het komt wel goed,’ fluisterde hij. Het klonk flink, maar zijn lip trilde. Zo wachtten ze af, hand in hand, angstig en klein tussen al die grote mannen.

Willem schoof in hun richting. ‘Ze zoeken een bemanning om verder te varen,’ fluisterde hij. De algerijnse aanvoerder liep keurend langs de matrozen. Een aantal moest apart gaan staan. De nieuwe bootsman was daarbij. Hij hielp de Algerijn verder bij het uitkiezen.

[p. 115]

De stuurman stapte naar voren. ‘Dit is een vergissing,’ zei hij. ‘Muiters hebben dit schip veroverd. Laat de goede mannen vrij en sluit de muiters op.’ De Algerijn keek hem verbaasd aan.

De stuurman herhaalde zijn vraag met zo veel mogelijk gebaren. De Algerijn haalde zijn schouders op en zei iets onverstaanbaars. Hij scheen te bedoelen: ‘Voor mij zijn jullie allemaal dieven.’ Op een wenk van de man trokken twee Algerijnen de stuurman weg.

De uitgezochte bemanning kon aan het werk, de anderen moesten op het voorschip gaan zitten. De jongens kropen bij elkaar in hun schuilhoekje bij de boegspriet. Het was koud. Dicht bij elkaar probeerden ze wat warmte te vinden. Willem trok een stuk zeildoek te voorschijn, dat daar in een hoek lag. Onder het dikke, stugge zeil waren ze een beetje beschut tegen de koude wind. Achter hen en boven hen in de mast werkten de matrozen, zowel muiters als Algerijnen. Samen kregen ze het schip in de gewenste koers, en met de galeien voor en achter zeilden ze terug naar de kust. Door de straffe landwind waren de schepen tijdens het gevecht en wat daarop volgde nogal ver in zee gedreven. Laverend moesten ze nu terugvaren. Het land was eerst ver weg, een onduidelijke, grillige streep boven de woelige zee. Willem zag de haven het eerst. ‘Daar gaan we heen,’ zei hij. Hij wees naar een witte driehoekige vlek op de kust, waar vrij veel schepen in de buurt voeren. Schepen met de merkwaardige witte driehoekige zeilen die ze al vaker gezien hadden.

Als ze voor hun genoegen op reis geweest waren, was het een prachtig gezicht geweest. Op de donkere rotskust stak de witte stad scherp af. De stadsmuren vormden heldere lijnen langs het witte vlak van de stad Algiers.

‘Al-Djezaïr,’ klonk het achter hen. De jongens keken om. Een jonge Algerijn wees naar de stad en lachte. ‘Al-Djezaïr,’ herhaalde hij.

Daniël begreep hem het eerst. ‘Algiers, bedoel je, daar.’ De algerijnse jongen lachte weer vriendelijk, en zei nog iets wat Daniël niet begreep. Iemand riep de jongen weg. ‘Hij had het toch niet over roeiboten,’ vroeg Jantje ongerust. ‘Nee, ze willen jou voor het avondeten,’ zei Willem. ‘Dan hebben ze meer aan jou, jij bent vetter.’

De jongens lachten om hun opmerkingen. Algerijnen waren immers geen menseneters. Toch bleef er een beetje twijfel bij Jantje. Je wist het maar nooit met die gekke lui in zulke vreemde landen. ‘We zullen wel een tijdje gevangen zitten,’ zei Daniël, ‘maar dat duurt vast niet lang. Mijn oom komt met de hele vloot om ons te bevrijden.’

[p. 116]

Het klonk geruststellend, maar zou oom Karel echt met de oorlogsschepen naar Algiers kunnen varen?

De stad was nu veel duidelijker te zien.

De huizen waren zo dicht bij elkaar tegen de helling opgebouwd, dat het wel leek alsof ze op elkaar stonden. De jongens zagen nu in die huizenzee ook torens van moskeeën. Er waren grotere gebouwen te zien, paleizen? Op de bergen, links en rechts van de stad hadden de Algerijnen sterke forten gebouwd.

Duizenden zwaluwen vlogen heen en weer in grillig zwenkende, zwarte wolken. Buiten Algiers zagen de jongens tuinen en witte landhuizen. Vruchtbomen stonden volop in bloei, en er waren velden, geel van de narcissen. Dat het toch pas januari was merkten ze hier voor op de Phoenix heel goed. Het was ijzig koud. Het zeiltje gaf nauwelijks beschutting, en af en toe spatte er koud zeewater op de drie kleumende jongens.

Langzaam gleed de Phoenix in de luwte van de stad de kleine haven binnen. Op de kade stonden honderden mensen in allerlei vreemde gewaden. Het nieuws van de verovering van het schip was al overal bekend. Dat betekende buit en de aanvoer van nieuwe slaven.

Pas bij het verlaten van het schip zagen de jongens Wolnar weer. Hij was aan het hoofd gewond. Door een morsige lap die om zijn hoofd gewikkeld was kwam nog bloed. Zijn arm droeg hij in een doek. Hij liep gebogen en keek niemand aan. Gross volgde hem, zijn handen zaten op zijn rug gebonden.

Achter elkaar liepen de mannen over de smalle loopplank naar de wal. Daar moesten ze bij de hoge stadsmuur blijven staan. Het was laat in de middag. Links van de jongens stond de zon laag boven de zee. Voor hen was de haven, een kleine ruimte waar enkele schepen konden liggen, tegen de zeewind beschut door een dam en een klein eilandje met een vuurtoren. De vuurtoren en het fort op het eilandje aan het eind van de dam staken zwart af tegen het late zonlicht.

Op de kade werden de gevangenen bewaakt door soldaten in vreemde uniformen - janitsaren. Ze droegen een los jasje, wijde broek en hadden een rood mutsje op. Aan een brede riem hing een groot kromzwaard. Ze stapten rond op plompe schoenen, dat maakte veel lawaai want er zat zwaar ijzerbeslag onder de zolen.

De Algerijnen begonnen gelijk met het lossen van de Phoenix. Daarbij zagen de jongens slaven aan het werk. Mensen zoals zij, maar ook veel

[p. 117]

negers. Ze hadden allemaal ongeveer dezelfde kleding aan: een wijde broek, een hemd zonder kraag en mouwen zonder manchetten, en op het hoofd een kapje van rood vilt.

In een lange rij achter elkaar droegen de slaven kisten en vaten van boord. Daniël keek er een paar na die op de kampanje in de hutten gingen. Eén kwam naar buiten met een voorwerp dat door iedereen nieuwsgierig bekeken werd. De algerijnse aanvoerder liet het apart door een lange negerslaaf wegbrengen. Trots droeg de man het ding boven zijn hoofd. ‘Mijn luit!’ schreeuwde Daniël. Een van de janitsaren kwam kijken wat er aan de hand was. ‘Mijn luit,’ zei Daniël zachter, en hij keek met tranen in zijn ogen zijn instrument na. Hij voelde de hand van Jantje in de zijne. ‘Je krijgt wel weer een andere,’ zei de koksmaat troostend. De soldaat liep klossend door. ‘Als je oom komt met de oorlogsschepen pikken we hem terug,’ zei Willem.

Er kwam beweging in de rij verkleumde gevangenen. Eerst voerden de janitsaren Wolnar, Gross en nog een man of vijf weg. Die waren allemaal geboeid. ‘Zou hij mijn medaillon nog hebben?’ dacht Daniël. Dat was niet waarschijnlijk. De Algerijnen zouden het hem wel hebben afgenomen.

Terwijl de zon verdween in een nevel op zee, liepen de jongens met de stuurman en de anderen door een poort de stad in. Er was één wat bredere straat, verder leek de stad wel helemaal dicht gebouwd, met heel smalle steegjes tussen de huizen.

In de brede straat bleven de mensen staan om naar de gevangenen te kijken. Ze moesten doorlopen tot bij een somber, groot gebouw. Daar ging een zware poort open, en ze kwamen in de rij lopend op een soort binnenplaats.

Het was al bijna donker. Op de vier hoeken van de binnenplaats brandden fakkels. Er waren drie galerijen rond de open ruimte waar de gevangenen moesten wachten. Daniël hoorde mensen, maar hij zag ze niet.

Alle mannen die van de Phoenix gekomen waren, werden in twee donkere ruimten gedreven. Daar moesten ze de nacht maar zien door te komen.

De stuurman hield de drie jongens bij zich. In een hoek vonden ze wat lappen waar ze op konden liggen. Of het er schoon was of vuil konden ze niet zien. ‘Probeer te slapen jongens,’ zei stuurman Roos.

‘Ik heb zo'n honger,’ klaagde Jantje.

‘We moeten afwachten jongen, misschien geven ze ons nog iets.’ Dat viel tegen. Niemand keek meer naar de gevangenen om. Er kwam geen

[p. 118]

eten, er was geen water, er was ook geen licht.

Op de tast maakten de stuurman en de jongens een slaapplaats klaar. ‘Morgen zien we wel wat de Turk verder met ons van plan is,’ zei de stuurman zo opgewekt mogelijk.

‘De Turk?’ vroeg Daniël. ‘We zijn toch in Algiers?’

‘Dat is zo, maar dit land hoort bij de Turken. Je hebt gezien dat we door janitsaren hierheen gebracht zijn. Dat zijn turkse soldaten.’ De stuurman legde Daniël uit dat Algiers een soort zelfstandige provincie van Turkije was. Met een eigen regering, maar altijd voorzien van een flink turks leger.

De andere jongens hoorden het wel, maar ze luisterden er niet naar. Ondanks de stank in het donkere hok sliepen ze alle vier al snel in.

De volgende ochtend zwaaide er een brede deur open, en toen zagen ze pas waar ze geslapen hadden. Een volkomen kale, tamelijk vuile ruimte, helemaal vol vermoeide, vuile mannen.

Op het binnenplein stonden grote bakken water, daar konden ze zich wassen. In een hoek van het plein was drinkwater en daar lagen ook kleine, harde broodjes. Iedere gevangene kreeg te drinken en ontving zo'n bruin broodje.

Daniël had nog nooit in zijn leven zo genoten van gewoon water en een stuk bruinbrood. Overal stonden of zaten gulzig kauwende zeelieden. Niemand wist wat de dag brengen zou, maar in ieder geval was er nu iets te eten.

Terwijl zij hun brood verslonden waren achter hen al slaven aan het werk gezet om hun gevangenis schoon te spoelen en te schrobben. Daniël huiverde, en niet alleen van de kou. Hij zag het hok waar ze geslapen hadden, hij zag de mannen met hun hompen brood, en moest ineens denken aan hongerige beesten, die even uit hun hok zijn.

Door de grote poort kwamen soldaten en iedereen moest in een rij gaan staan. Achter elkaar liepen ze de gevangenis uit, de straat in. Ze hoefden niet ver. Na een paar honderd meter werden ze naast elkaar bij de muur gezet, en daar moesten ze weer wachten. Ze waren op de markt aangekomen. De koopwaar? Dat waren ze zelf! De hele ochtend liepen er mannen in lange mantels langs die de nieuwe slaven bekeken en onderhandelden met de man die de vorige dag de Phoenix veroverd had.

De zeelieden moesten voor hun kopers heen en weer lopen, ze werden beoordeeld op leeftijd en kracht. Was hun gebit goed? Waren er bij die een vak geleerd hadden?

[p. 119]

[p. 120]

Het was een ervaring die Daniël zijn leven lang niet zou vergeten. Een paar weken, een paar dagen geleden was hij nog een vrij mens. Gister nog had hij het gevoel, dat de opsluiting, de gevangenschap, maar kort zou duren. En nu stond hij ineens hier, een ding, dat verkocht wordt. Een voorwerp dat iemand aanschaft of weggooit, net zoals het uitkomt. Alleen werkkracht telde.

De stuurman werd al spoedig verkocht. Hij was een flinke sterke man en je kon zien dat er heel wat voor hem geboden werd.

Op het laatst stonden er alleen nog een paar oude zeelieden en de drie jongens. Het was intussen middag geworden. Ze hadden alweer uren lang niets te eten of te drinken gekregen. De jongens stonden ver bij elkaar vandaan, ze konden niet praten.

Pas aan het eind van de middag kwam er een kleine Algerijn, die hen meenam de stad in. ‘Daar gaat hij dan met z'n handel,’ zei Willem. In het smalle straatje pakte hij bliksemsnel een brood uit de open etalage van een bakker. Onder zijn jas brak hij het in drieën, en zo hadden ze alle drie iets te eten.