De grote reis van Margje Blauw

Oom Pieter geneest

Later die week kwamen er twee brieven, hun brieven. Via een of andere lange omweg waren ze uiteindelijk toch in Gravelines aangekomen. Moeder las ze, vader en tante Melanie lazen ze en daarna mocht Margje ze houden.

Ze kreeg in haar kale kamertje een kastje en daar legde ze de brieven bij de weinige dingen die ze van de reis had overgehouden.

[p. 158]

Margje was nu helemaal ingepast in het gewone ritme van alledag. Ze hoefde niet te werken, maar ze moest wel serieus Frans leren. In Gouda had ze al heel wat geleerd, maar hier was het echt. Hoewel bijna iedereen in het stadje Vlaams sprak, eiste moeder dat Margje vlekkeloos Frans zou leren. Moeder had het ook altijd over Gravelines, terwijl verder iedereen Grevelingen zei.

Driemaal in de week moest Margje naar een schoolmeester voor privéles. Voor het eerst in haar leven besefte ze dat zoiets geld kost. Vroeger dacht ze nooit aan geld, nu had alles een prijs.

Ze bleef veel eten, na een volledige maaltijd ging ze in de keuken vrolijk ‘de pannen leegmaken’. Ze groeide ook.

Tante Melanie merkte het het eerst, ze werd langer.

Haar tante kon in de eerste weken geen enkele kwaal ontdekken bij Margje. Ze begreep er niets van, dat kind was kerngezond.

Oom Pieter kreeg natuurlijk wel de volle aandacht van zijn oudste zuster. Ze had meteen de dag nadat hij was aangekomen het zieke been onderzocht. Met grimmige vreugde had ze vastgesteld, dat het heel ernstig was. Ze ging aan de gang met haar hele apotheek. Gestampte vlierbladeren waren het eerste wapen in de strijd. Oom Pieter werkte graag mee aan zijn genezing. Twee dagen nadat hij de kuur begonnen was zei hij: ‘Melanie, het is een wonder, die zagende pijn is helemaal weg. Het is alsof de kruiden het er uit trekken.’

‘De zwelling vermindert,’ zei tante tevreden, ‘maar we zijn er nog lang niet.’

Ze nam versgemalen mosterd en deed dat op de wond. Oom Pieter piepte, maar zijn zuster was hard. ‘Even doorbijten, het is voor je bestwil.’

‘Dat zeg je altijd,’ steunde oom Pieter. Toch moest hij na een week toegeven dat het werkte. De wond droogde, werd kleiner en weken later, op een mooie voorjaarsdag, zat hij in het zonnetje op de lijnbaan. Trots toonde hij Margje zijn genezen been.

Tante Melanie stond er bij. ‘Toch nog heel voorzichtig zijn,’ zei ze.

‘Ik zal een zalf maken, die de huid versterkt.’

Oom Pieter was liever van alle zalfjes af.

‘Ik doe het er wel heel dun op,’ zei hij tegen Margje, nadat tante Melanie weg was gegaan.’ Ze lachten samen.

Het was een heerlijke dag. In de luwte van het huis was de voorjaarszon al warm. Voor hen dansten de touwen op en neer, die op de lijnbaan gemaakt werden.

‘Zulk weer hadden we onderweg moeten hebben,’ zuchtte Margje.

‘Dat zou veel gemakkelijker geweest zijn,’ gaf oom Pieter toe.

‘Ik vond het op reis veel leuker dan hier,’ zei Margje.

[p. 159]

‘Zo leuk was het anders niet die keer in de greppel. Als Willem toen geen vuurtje gestookt had, waren we doodgevroren.’

Margje zuchtte. ‘Dat is zo, maar je was met je drieën, je maakte elke dag wat anders mee.’

‘Ja, we waren met ons drieën.’ Oom Pieter keek peinzend voor zich uit. ‘We horen niets meer van hem. Wat zou hij doen?’

Margje wist het ook niet. De draden op de lijnbaan zwiepten op en neer.

‘Zoiets komt nooit meer terug,’ zei Margje.

‘Laten we het hopen,’ zei haar oom. ‘Die oorlog was een grote vergissing, dat had nooit zo mogen gebeuren. Bij het oefenen met het patriottenleger was het allemaal spel. Hoe het echt zou zijn wist je niet. Dat merkten we pas toen in Gorkum de huizen om ons heen instortten. Ik heb maar één keer recht tegenover een vijand gestaan. Volgens het boekje had ik toen moeten schieten. Dat deed ik niet en het volgende ogenblik was ik gevangen.’

‘Was het erg in die gevangenis, u praat daar nooit over.’

‘Het kan erger denk ik, maar elke situatie waarin ze je vrijheid afnemen is onmenselijk.’

Margje knikte. ‘Wij zijn nu eigenlijk ook onze vrijheid kwijt. We moeten elke dag precies doen wat ons gezegd wordt.’

‘Dat is toch heel wat anders,’ meende oom Pieter. ‘Je woont in een huis met een gezin, dan zijn er regels. Wat we op de reis beleefden is daar niet mee te vergelijken. Als je altijd zo moest leven als op reis, had je het net zo slecht als Louise. Je weet wel, dat meisje dat ons uit de gevangenis in Halle haalde.’

Margje herinnerde zich Louise heel goed.

‘Ze was heel blij toen ze helemaal alleen, vrij, naar Brussel ging.’

‘Ik betwijfel of ze nog zo blij is, zo'n vrijheid duurt niet lang. Je hebt zelf gezien wat een grote stad is. Ik vrees dat Louise geen gelukkig leven zal hebben.’

Margje wist het niet, ze zag alleen als ideaalbeeld dat dappere meisje, dat trots en vrolijk haar eigen weg ging.

‘Toch had ik me thuiskomen heel anders voorgesteld,’ zei Margje.

‘Alles is zo anders.’

‘Je bent zelf ook veranderd,’ merkte oom Pieter op. ‘Je bent weggegaan als een klein meisje en je bent hier gekomen als een heel ander mens, je bent nu geen kind meer.’

‘Ik bedoel meer dit sombere huis en altijd dat werk, de zaak. Dat hoeft toch niet, we kunnen beter teruggaan naar Gouda.’

‘Daar is geen huis meer,’ zei oom Pieter bitter, ‘dat is verkocht. Bovendien is het zo dat gevluchte patriotten niet zo gemakkelijk terug

[p. 160]

kunnen. Er zijn er heel wat veroordeeld tot hoge boetes, gevangenisstraf of levenslange verbanning.’

‘Verbannen, dat is toch als je niet meer terug mag komen?’

‘Ja, als je na zo'n vonnis in de stad terugkomt, ga je het gevang in.’

‘Wie zijn er al veroordeeld?’

‘O, een heleboel, de meesten zitten al hier in Frankrijk.’

‘Dan maakt het niet veel uit als ze je verbannen,’ lachte Margje.

Oom Pieter stond op en rekte zich uit in de koesterende zon. ‘Dat is zo,’ zei hij. ‘Liever vrijwillig in ballingschap dan gedwongen.’

Margje keek bewonderend naar haar lange, sterke oom. ‘En alles beter dan de gevangenis,’ zei ze.

‘Dat is zo. Aan jou dank ik het dat ik hier sta.’ Hij trok haar liefkozend tegen zich aan. ‘Zie je nu wel hoe groot je wordt, je groeit me nog een keer boven mijn hoofd.’

‘Ik ben vijf centimeter gegroeid. Kijk maar,’ zei Margje trots. Ze rekte zich zo lang mogelijk uit.

‘Je hebt straks geen kleren meer die je passen,’ zei haar oom, terwijl ze naar het eind van de lijnbaan liepen.

‘Dat zegt moeder ook, ze vindt me vreselijk duur.’

‘Die zuinigheid is ook pas van de laatste tijd,’ lachte oom Pieter.

‘Vroeger kon het niet op en nu wordt elk dubbeltje drie keer omgedraaid eer ze het uitgeeft. Gelukkig hebben we die zaak met Hofman heel goed kunnen regelen.’

‘Was hij boos,’ vroeg Margje.

Oom Pieter was de vorige dag in Duinkerken bij Hofman over het geld gaan praten.

‘Nee, helemaal niet. Mijnheer da Silva had al voor wij aankwamen het adres van Hofman in Duinkerken gehoord en vorige week was het zilver aangekomen. Dat we het geld hadden gebruikt voor de reis vond hij heel begrijpelijk. Je had me nogal vervelende dingen over die mijnheer Hofman verteld, maar ik vond dat hij wel meeviel.’

‘Die pijp,’ zei Margje met een vies gezicht.

‘Goed, hij rookt veel, maar achter die wolken zit een redelijk mens.’

‘Zo,’ zei Margje. Het klonk niet erg overtuigend.

‘Ja, echt waar, het gaat hem goed, hij verdient nogal veel geld merkte ik.’

‘Wat verkoopt hij dan?’

‘Daar doet hij nogal geheimzinnig over. Wapens denk ik. Hij zei tegen mij dat er een heleboel oorlogen komen en dat scheen hij wel leuk te vinden.’

‘Dat zal wel. Als hij eraan verdient is alles goed, zaken, zaken, zaken dat is het enige waar hij over kan praten.’

[p. 161]

Oom Pieter bleef Hofman verdedigen. ‘Je kunt zeggen wat je wilt, hij heeft ons heel goed behandeld. We hoeven niets terug te betalen, zelfs het geld voor het paard wilde hij niet hebben.’

‘Dat is netjes,’ zei Margje afgemeten. ‘Een meevaller zogezegd.’

‘Dat vonden je vader en moeder ook.’ Oom Pieter stak onderzoekend zijn neus in de lucht. ‘Ik ruik iets lekkers, kom we gaan eten.’

‘Hèja, lekker eten.’

Tevreden gingen Margje en haar oom naar de volgende overvloedige maaltijd.

Wie in twee maanden vijf centimeter groeit lust wel wat.