Geus tegen wil en dank

[p. 85]

14. De wrekende engel van Mechelen

De volgende ochtend stapte Floor al vroeg op een huifkar, die hem over Den Haag en Leiden in de richting van Haarlem bracht.

Het werd een wonderlijke tocht. Niets wees onderweg op een oorlog. De vogels in de weilanden zongen en de eerste voorjaarsbloemen bloeiden. Het was stralend lenteweer.

De voerman probeerde uit te vissen wat Floor ging doen, maar Floor liet zich niet uithoren. Hij begon vrolijk over iets anders als de voerman al te nieuwsgierig werd of hij zei: ‘Ik hoor bij de troepen van kolonel Morgan, ik ben ziek geweest en nu ga ik me weer melden.’

De voerman geloofde het maar half. Wie had er nu ooit een soldatenjongen gezien die op reis ging met een mand vol duiven, een pak kleren en een kruisbeeld? De voerman had er die ochtend al niets van begrepen dat hij in het Prinsenhof een vrachtje kreeg met zo'n rooms processiekruis. De opdracht was: breng de jongen en de bagage zo dicht mogelijk bij Haarlem, maar zorg dat de Spanjaarden je wagen niet zien.

De beloning voor deze vreemde rit was ruim en verder kon het de voerman niet schelen.

Floor had drie verzegelde brieven in de hand. Toen hij na Den Haag in de verte na enige tijd de torens van een stad boven het vlakke land uit zag steken, vroeg hij: ‘Is dat Leiden?’

De voerman knikte.

‘Geef dan straks deze enveloppe aan de commandant van de wacht bij de stadspoort.’

‘Doe het zelf,’ bromde de man. Al die geheimzinnigheid begon hem te vervelen.

‘Nee,’ zei Floor, ‘dat gaat niet, ik mag me niet laten zien.’

De voerman haalde geërgerd zijn schouders op. Wat een drukte had dat jochie.

De man en de jongen spraken niet veel meer. Schuddend, krakend en piepend volgde de huifkar langzaam de smalle landweg naar Leiden. In de kleine dorpen waar ze door kwamen, bleven de mensen staan en keken de kar na.

Op de weg was het stil, een enkele ruiter haalde hen in of kwam

[p. 86]

hen tegemoet. Tweemaal kwamen ze een andere wagen tegen. Voorzichtig schoven dan de karren langs elkaar. De weg was smal en aan weerskanten liep de wegkant vrij steil af naar een sloot.

Tegen twaalf uur ratelde de kar de smalle ophaalbrug van de Leidse Koepoort over. Floor zat ver weg in de huifkar achter de mand met duiven. Hij hoorde de voerman praten met een stadswacht.

‘Waarheen is de reis?’ vroeg de Leidenaar.

‘Dat weet ik niet,’ bromde de voerman, ‘geef deze brief af en laat me door.’

De stadswacht vertrouwde het zaakje niet erg. Hij haalde de wachtcommandant erbij.

De brief werd geopend en moeizaam gespeld. Toen de wachtcommandant hem gelezen had, riep hij een van de poortwachters. Hij noemde een naam en een straat en zei: ‘Wijs de voerman de weg en kom daarna terug.’

Niemand keek in de wagen, want in de brief, ondertekend door Willem van Oranje, stond: ‘Laat deze wagen toe in de stad en wijs de voerman de weg naar het huis “De Drie Duiven” in de Houtstraat.’

De Leidenaar die hun de weg wees, keek wel even achter zich toen hij op de kar zat, maar hij zag Floor niet.

‘Wat heb je allemaal bij je?’ vroeg de man.

‘Duiven en zo,’ zei de voerman.

Door een kiertje in het tentdoek van de huifkar zag Floor dat ze langs een grachtje reden en daarna over een hoge brug linksaf langs een bredere gracht gingen.

Na enige tijd draaide de kar rechts een straat in en hield stil voor een huis. De voerman bedankte de poortwachter, wachtte tot hij weg was en vroeg toen achter zich in de wagen: ‘Wat moet er nu gebeuren?’

Floor haalde de tweede enveloppe te voorschijn en zei: ‘Geef deze af bij het huis waar we nu voor staan.’

De voerman liet de klopper een paar maal hard op de deur vallen en toen er werd opengedaan, gaf hij de brief af. Het duurde nogal een tijdje voor er antwoord kwam. De voerman ging weer op de bok zitten. ‘Die vrienden van jou hebben de tijd,’ mopperde hij.

Floor zei niets. Hij wist net zomin als de voerman wat er ging

[p. 87]

gebeuren. Hij kende zijn opdracht voor die avond en de Prins had gezegd dat ze in Leiden te eten zouden krijgen. Verder wist Floor niet wat er in de brieven stond.

Plotseling verscheen een man in de deuropening. Hij wenkte de voerman en zei op luide toon, zodat de nieuwsgierige buren het ook konden horen: ‘Hier is het pakje, je kunt voor je verder reist met de juffrouw hier eten.’

De voerman wilde zeggen dat hij helemaal geen juffrouw bij zich had, maar de man in de deuropening knikte hem vriendelijk toe en zei: ‘Kom gerust, je bent welkom.’

Met het pak liep de voerman naar de huifkar.

Floor nam het aan, opende de toegeknoopte doek en zag... een meisjesmantel. Hij hulde zich in de mantel en stapte voorzichtig als een echte dame uit. Met kleine pasjes trippelde hij naar de deur, waar de man hem binnenliet.

In een zijvertrek was de tafel al gedekt. De man liet de dienstbode weggaan en zei: ‘Doe de mantel uit, eet en drink. We hoeven verder niets van elkaar te weten. Jullie zijn vrienden van de Prins, dat zegt me genoeg. In zijn brief verzoekt hij mij jullie te eten te geven, de weg te wijzen naar de Marepoort en verder niets te vragen. Daar zullen we ons aan houden.’

De tafel was wel voorzien van de heerlijkste gerechten en niemand behoefde moeite te doen om te zwijgen. Floor en de voerman hadden allebei honger en de gastheer hoefde ze niet aan te sporen flink te eten.

Na de maaltijd zei de Leidenaar met een knipoogje: ‘De juffrouw heeft misschien vanavond ook nog wel trek.’ En hij gaf Floor een mandje met etenswaren mee.

In de wijde mantel met het mandje aan de arm tripte Floor terug naar de wagen en verdween achterin. Een bediende van hun gastheer wees hun de weg en bij de Marepoort werden ze met de derde brief vlot doorgelaten.

Omstreeks vijf uur zette de voerman Floor af bij een bos in de buurt van Heemstede. ‘Waar je heen gaat met die spullen weet ik niet,’ zei de voerman, ‘maar ik waarschuw je, wees voorzichtig, je bent hier vlak bij de Spanjaarden.’

‘Prachtig,’ zei Floor.

De voerman was verbaasd, hij zei niets meer, keerde de huifkar en verdween in de richting Leiden.

Floor verschool zich in de bosrand. Er was niemand in de buurt,

[p. 88]

maar in het eerstvolgende kwartier kon hij ook geen pottekijkers gebruiken. De meisjesmantel had hij bij zich gehouden, die kon nog goed te pas komen.

Een droge greppel bood een goede schuilplaats.

Het was erg stil in het bos. De bomen waren prachtig met hun jonge bladeren. Langs de wegkant en op open plekken bloeiden bloemen. Er waren weinig vogels.

Floor begon nu aan zijn eigenlijke opdracht.

Het kruisbeeld aan de lange stok legde hij even op zij. Uit het grote pak haalde hij een smetteloos wit misgewaad. Langs de onderrand bevestigde Floor een soort hoepel, waardoor het gewaad wijduit stond. Binnen de rok waren tien kleine zakjes gemaakt. Hierin deed Floor behoedzaam de tien duiven. De zakjes sloot hij en de dieren waren nu heel krap opgesloten. Kleine luchtgaatjes zorgden ervoor dat ze niet stikten. Toen hij zover klaar was, deed Floor zijn muts af. Zijn tamelijk lange haar hing nu los tot over zijn oren.

Alle voorbereidingen waren klaar.

Nu kwam een van de moeilijkste onderdelen van zijn opdracht. Ongezien moest hij trachten zo dicht mogelijk bij de Spanjaarden te komen. Het was nog tamelijk vroeg. Zijn eigenlijke werk begon pas in het schemeruur.

Hij besloot eerst nog eens te kijken wat er in het etensmandje zat. Dat viel niet tegen. Floor liet zich alles goed smaken.

Hij was wel erg gespannen en hij schrok van een ruiter die het pad langs galoppeerde. Aan de kleding te zien was het een Spaans officier. De man zag Floor niet. Toen het geluid van de paardehoeven al zachter werd, bonsde het hart van Floor ook niet meer zo luid. Hij probeerde zijn angst voor alles wat er die avond kon gebeuren te vergeten.

Na gegeten te hebben begaf hij zich op weg met de mantel en het mandje in de ene hand, de kruisstaf en het misgewaad in de andere.

Floor volgde de weg, maar hij liep dicht langs de kant om bij het minste onraad weg te kunnen duiken in het bos.

Na een half uur bereikte hij de noordzijde van het woud. De stilte was misschien nog wel griezeliger dan alle gevechten die hij had meegemaakt. Achter elke boom kon de vijand verscholen zitten. Nog éénmaal moest Floor zich verschuilen. Dit keer reed hem een vrij grote groep Spanjaarden voorbij. Weer werd

[p. 89]

Floor niet gezien.

Aan de noordelijke boszoom kreeg hij Haarlem in het zicht, gedeeltelijk verscholen achter boomgroepen. De zon ging onder en het uur naderde waarop ‘het’ moest gebeuren.

Floor voelde zich vreselijk klein en eenzaam. Hij kon niet meer terug.

De tenten en schansen van de Spanjaarden waren vanuit deze laatste schuilplaats duidelijk te zien. Hij meende zelfs de ruiters die hem zojuist voorbijgegaan waren, te herkennen aan hun pluimen.

Het werd schemerig en Floor had geen tijd meer om na te denken of om zich zorgen te maken.

Hij trok voorzichtig het misgewaad aan, verborg de meisjesmantel en het mandje, nam het kruis op en begon te lopen.

Eerst was het een erg raar gevoel. Het lange gewaad hing tot vlak boven de grond, de wijde hoepel draaide soms. Floor probeerde het met kleinere pasjes en dat hielp. Hij ontdekte zelfs een heel mooie mogelijkheid van het wijde gewaad, die hij even later met succes zou toepassen.

Hij naderde het Spaanse kamp, het kon niet lang meer duren voor hij gezien werd.

De ondergaande zon belichtte de duintoppen, het bos vormde een donkere achtergrond achter de kleine, witte gestalte en zo zag een Spaanse schildwacht Floor naderen. Klaaglijk klonk het gezang over het stille land...

De man klemde zich vast aan zijn lans en staarde met grote ogen naar de naderende verschijning. ‘... de wrekende engel van Mechelen...’ mompelde hij.

Zelf had hij indertijd niet op het Mechelse marktplein gezeten, maar de verhalen over de wrekende engel van Mechelen waren van mond tot mond gegaan. Er werd gefluisterd dat wie die verschijning gezien had, spoedig zou sterven. En dan noemde men voorbeelden: die en die en die, waren zij niet allemaal op geheimzinnige wijze gestorven?

De verschijning van de wrekende engel van Mechelen was nu door meer Spanjaarden opgemerkt. Een grote ontzetting greep de anders zo onverschillige kerels aan. De vele ontberingen van de laatste maanden, de zware gevechten, de grote verliezen, de ziekte, de honger en de kou hadden de stemming rijp gemaakt voor een of andere vorm van paniek. Velen knielden en

[p. 90]

baden hardop om vergeving van hun zonden, anderen staarden in stomme ontzetting naar de hemelse verschijning.

De engel gleed onhoorbaar voorbij, zonder voeten, zwevend vlak boven de aarde, zingend de gezangen van de dodenmis, de ogen gericht op het kruis.

Het ‘zwevende’ lopen van Floor was ontzettend vermoeiend, want onder de wijde rok moest hij heel snel heel kleine pasjes maken. Hij was blij toen hij in de verte de poort van Haarlem zag aan het eind van een lange weg met bomen.

Even mysterieus als hij het Spaanse kamp was binnengekomen, ‘zweefde’ Floor er ook weer uit.

Nu moest hij de Haarlemmers een teken geven dat ze de poort veilig konden openen. Hij was al lang opgemerkt vanaf de wallen en menige musket was dreigend op hem gericht. Floor draaide snel het kruisbeeld om, trok het onderste gedeelte van de holle stok af en ontvouwde een prinsenvlag. ‘Leve de geuzen!’ riep hij zo hard hij kon en hij begon te rennen.

Nu rende hij letterlijk voor zijn leven.

Achter hem kregen de Spanjaarden door dat ze bedrogen waren en woedend openden ze het vuur op de ‘engel’.

De Haarlemmers openden zo snel mogelijk de poort voor deze vreemde koerier en lieten hem binnen.

Floor werd onmiddellijk naar commandant Ripperda gebracht aan wie hij verslag deed van zijn tocht en wie hij brieven van de Prins overhandigde die in de stok van het kruisbeeld verstopt zaten. De duiven gingen in hokken. Ze hadden allemaal de tocht overleefd.

Ripperda prees Floor om zijn moed en verzocht hem de volgende ochtend vroeg terug te komen. Een soldaat bracht hem naar een slaapplaats in een naburig huis.

Op straat was het nu bijna donker.

De komst van de vreemde boodschapper was in de hele stad bekend geworden en toen Floor naar buiten kwam, juichte men hem toe.

Floor schrok van de uitgehongerde mensen, met hun holle ogen en ingevallen wangen. In het zwakke licht van de stervende dag zagen de mensen er uit als wandelende geraamten.

Snel liep hij met de soldaat mee. Hij voelde zich weinig op zijn gemak in deze stad van de dood.

[p. 91]

Die nacht sliep hij onrustig.

Nog voor het dag werd, liet Ripperda Floor weer bij zich komen. ‘Hier zijn tien duiven voor de Prins,’ sprak hij. Een kleine mand met tien dicht op elkaar gepakte duiven stond klaar. ‘Over een half uur begint er een grote uitval van soldaten en ruiterij vanuit de St. Janspoort. Wij zullen zoveel mogelijk kabaal maken. Op die manier lokken we de meeste Spanjaarden naar ons toe. Op hetzelfde moment glip jij de stad uit door de Grote Houtpoort. Probeer zo snel mogelijk ongezien door de Spaanse linies heen te komen. Als je Delft haalt, geef dan deze brief aan de Prins. Als je het niet haalt, vernietig je de brief.’

Ripperda was erg mager. Hij zag er moe uit. Hij gaf Floor de brief en zei: ‘Doe je best, jongen.’

Door de gedeeltelijk verwoeste stad leidde een soldaat Floor naar de poort. Vooral dicht bij de muren waren veel huizen in brand geschoten en vernield. Floor droeg het mandje dicht tegen zich aan. Het was alsof hier overal de dood loerde. Bij de poort werd het een gespannen wachten.

Op de afgesproken tijd begon aan de andere kant van de stad met veel kabaal de uitval. Het Spaanse kamp kwam tot leven. Er klonken trompet- en trommelsignalen. Groepen ruiters stormden naar de ‘bedreigde’ plaats. Het voetvolk volgde.

Toen het kamp bijna leeg was, werd de poort een klein stukje geopend en Floor sloop naar buiten. Met het mandje duiven rende hij naar de dichtstbijzijnde struiken en dook daar weg. Van de muur af verloren ze hem vrij spoedig uit het oog, want laag over het veld hing nevel.

Ver weg hoorde Floor het geschreeuw en de schoten. Nu moest hij dwars door de Spaanse stellingen. Van struik tot struik gaande was hij al een heel eind gekomen.

Bij een sloot stond een Spanjaard. Had hij Floor gezien?

De ochtendnevel vormde een welkome bescherming. De Spanjaard zag hem niet.

Plat op zijn buik kroop Floor door een greppel langs de man. Zo vorderde hij in een half uur enkele honderden meters. De tijd begon te dringen. Het lawaai in de verte werd al minder. Weldra zouden de Spanjaarden terugkomen in het kamp. Floor dacht dat hij het Spaanse kamp misschien al uit was en hij keek voorzichtig om zich heen. Dit werd hem bijna noodlottig.

Een aarden wal scheidde hem nog van het land buiten het

[p. 92]

kamp. Op de wal stond een schildwacht. De man keek juist zijn kant uit en zag hem! Alles wagend rende Floor de laatste meters naar de wal, sprong erop en verdween. De schildwacht schreeuwde hem na.

Floor rende zoals hij nog nooit gerend had.

In het kamp werd alarm gemaakt. Er klonken schoten, maar het was nog te schemerig en te nevelig om te kunnen raken. Floor hoorde wel het fluitende geluid van kogels, maar hij werd niet getroffen.

Buiten adem bereikte hij de bosrand, waar hij de vorige dag de mantel en het mandje verborgen had.

Toen hij zich in de schuilplaats neer liet vallen, hoorde hij in de verte ruiters naderen. Hier zou hij spoedig ontdekt worden. Bliksemsnel wierp hij de mantel om, zette de kap op die aan de mantel vastzat en rende tussen de bomen door weg. Een heel eind verder kwam hij uit het bos op de weg die langs de bosrand leidde en de weg naar Leiden kruiste.

‘Het meisje’ ging midden op de weg lopen en werd door de ruiters opgemerkt. Bij de wegkruising hielden ze hun paarden in. Eén ging naar links, enkele reden rechtdoor en een kwam rechtsaf het weggetje op waar Floor liep.

Eer hij tijd had om echt bang te worden, was de man al bij hem. De ruiter keek hem onderzoekend aan en galoppeerde toen verder.

Het ‘meisje’ vervolgde haar weg en nam bij het kruispunt een mandje duiven uit de struiken. Toen ging ‘ze’ ongehinderd op weg naar Leiden.