Geus tegen wil en dank

[p. 80]

13. Het plan van Willem van Oranje

De koude nacht brachten Floor en Roger Williams in het veld door. Roger praatte veel en opgewekt in een wonderlijk mengelmoesje van Engels en Nederlands. De ruim dertigjarige man scheen geen vermoeidheid of kou te voelen.

Floor voelde zich koud en ziek.

Roger had een beschut plekje gevonden bij wat struiken. Hier lag Floor in elkaar gedoken. Hij was suf en verdoofd van kou en ellende.

De vreemdste gedachten en flarden van dromen speelden door zijn hoofd als hij even insliep. Hij zag het ouderlijk huis in de Zeelstraat, de pastoor kwam eruit, dichterbij bleek het de schipper te zijn met een bijbel in zijn hand.

Floor huilde omdat de schipper dood was.

Hij wist niet dat in diezelfde nacht Laurens de Blok zorgzaam verpleegd werd in Biezelinge. De schipper was zwaar gewond gevonden, half in de sloot liggend. Dagenlang bleef De Blok in het grensgebied van leven en dood. Zijn sterke gestel zou hem erdoor halen.

Floor wist echter niet beter of de schipper was dood. Gezichten doemden voor hem op, gezichten vertrokken van pijn, zijn vader, zijn moeder, zijn zusjes en broertjes, er was bloed op zijn handen, hij gloeide. ‘De stad brandt...’ mompelde hij koortsig.

Toen de verschrikkelijke nacht geweken was, maakte Roger Williams de zieke jongen wakker. Stijf en moeilijk gingen ze weer op weg.

In een oud huis aan een dijk vond Williams zijn kapitein Thomas Morgan. Williams meldde zijn belevenissen van de afgelopen nacht en vroeg wat ze met Floor moesten doen.

Floor hoorde vaag en ver de twee Engelsen praten in een voor hem onverstaanbare taal. Hij had de indruk dat er meer mensen in het vertrek aanwezig waren, maar hij wist het niet zeker. Er was een waas voor zijn ogen, hij was erg ziek.

Thomas Morgan liet Floor eten en drinken en ondervroeg hem. Het was een moeizame ondervraging, waarbij Roger Williams zo goed en zo kwaad als het ging als tolk optrad.

De antwoorden van Floor waren vaag en onsamenhangend.

[p. 81]

Toch werd het de kapitein spoedig duidelijk dat de jongen geen verrader of Spaanse spion kon zijn.

Bij elk vendel waren drie jongens in dienst, die allerlei karweitjes voor de officieren moesten doen. Van de vendels van Morgan waren twee jongens gesneuveld en de kapitein besloot Floor een plaats te geven in het vendel waar Roger Williams bij hoorde.

Van de moeizame terugtocht herinnerde Floor zich later weinig. Hij liep als ze lopen moesten.

Hij zat als ze mochten zitten.

's Nachts hield een hevige hoest hem vaak uit de slaap.

Onmiddellijk na terugkomst in Vlissingen moesten de Engelse troepen weer op weg. Willem van Oranje liet ze naar Holland komen. Haarlem was ingesloten. Alle beschikbare troepen werden opgeroepen om te trachten de benarde stad te ontzetten. De reis naar Holland ging per boot en te voet.

De eerste stad waar de Engelsen gelegerd werden, was Delft. Thomas Morgan, inmiddels bevorderd tot kolonel, meldde zich bij Prins Willem van Oranje. De Prins verzocht Morgan zich gereed te houden om op het eerste teken naar Haarlem te trekken.

In Delft kreeg Floor hevige koorts. Het hoesten werd erger en hij kon niet meer van zijn bed komen. Hij werd verpleegd in een huis aan de Oude Delft niet ver van het Prinsenhof.

Roger Williams was daar ook ingekwartierd.

De eigenaar van het huis, een bierbrouwer, zorgde erg goed voor Floor. Hij kreeg een eigen kamertje waar apart voor hem een vuur werd gestookt.

Roger Williams had in de dagen daarvoor van Floor het hele verhaal gehoord vanaf zijn vlucht uit Mechelen tot de nachtelijke gebeurtenis in de oude boerderij waar Roger hem het leven redde. Williams bracht kolonel Morgan van alles op de hoogte. Aan de betrouwbaarheid van Floor hoefde niet meer getwijfeld te worden.

Terwijl Floor nog ziek lag in het huis van de bierbrouwer, bezocht kolonel Morgan vrijwel dagelijks Prins Willem.

Op een dag vertelde hij tijdens het diner het verhaal van Floor aan de Prins.

[p. 82]

Willem van Oranje luisterde aandachtig. Het was zijn gewoonte overal inlichtingen in te winnen over gebeurtenissen en mensen. Reeds vaker was gebleken dat enkele schijnbaar onbelangrijke nieuwtjes bij elkaar een belangrijk gegeven over de vijand opleverden.

Na het eten begaf de Prins zich naar zijn werkkamer.

Het verhaal over de jongen uit Mechelen liet hem niet los. Peinzend stond hij aan het raam van zijn kamer. Hij keek naar de Oude Kerk voor hem, naar de smalle straat ernaast, naar het huis van de bierbrouwer schuin tegenover de gracht. Er was iets in dat verhaal... Waar had hij dat eerder gehoord? Willem van Oranje belde. Zijn secretaris kwam binnen.

‘Laat de kapitein van de wacht boven komen,’ zei de Prins. De secretaris verdween.

Willem van Oranje keek nog naar buiten toen de kapitein binnentrad. De Prins liep naar het vuur, warmde zijn handen en vroeg: ‘Kapitein, wat was dat ook weer voor een verhaal dat die Spaanse gevangene u laatst vertelde?’

‘De man beweerde dat er na de plundering van Mechelen een engel of zo was verschenen in een wit gewaad. Die engel, of wat dat ook maar was, had een kruis omhooggestoken en de mis van requiem gezongen. Maar misschien heeft hij het hele verhaal wel verzonnen. U weet hoe die kerels zijn,’ zei de kapitein.

‘Ja, ja, ik weet genoeg. Dank u wel,’ zei de Prins.

De kapitein groette en vertrok.

Willem van Oranje belde en de secretaris verscheen weer.

‘Welke troepen had Alva voor Mechelen?’ vroeg de Prins.

De secretaris keek verbaasd. ‘Ik kan het voor u nakijken,’ zei hij. ‘Goed, doet u dat vlug.’

Even later was de secretaris er weer. Hij noemde de Spaanse eenheden en de aanvoerders die aan de plundering van Mechelen hadden deelgenomen.

‘Juist,’ zei de Prins tevreden, ‘dat zijn dezelfden die nu voor Haarlem liggen. Kom mee, we gaan naar die jongen uit Mechelen. Ik denk dat we de boodschapper voor Haarlem hebben die we zoeken.’

Met snelle pas verliet de Prins het Prinsenhof, gevolgd door zijn secretaris, die niet begreep wat dit te beduiden had.

[p. 83]

De eerste keer dat de Prins Floor bezocht, sliep de jongen. Willem van Oranje wilde niet dat hij wakker gemaakt werd. De lijfarts van de Prins zou voortaan de patiënt behandelen. Floor besefte niet hoe belangrijk hij geworden was. Koorts joeg door zijn tengere lichaam, vreselijke dromen kwelden hem.

Na enkele dagen meldde de arts aan Willem van Oranje dat Floor beter zou worden en misschien al over tien dagen voor het eerst op mocht staan. De Prins had kort geknikt en verder weinig gezegd. Tien dagen!

Als het maar niet te laat was! Iemand moest het contact met Haarlem herstellen. Ze mochten niet opgeven daar. Wie zou er door de Spaanse linies komen? Haarlem zat potdicht. Ook over de Haarlemmermeer was de stad niet meer te bereiken.

De Prins probeerde een aanval op de Spaanse belegeraars te organiseren, maar eerst moest Haarlem weten dat ze vol moesten houden. Ze moesten daar weten dat er voor hun ontzet gewerkt werd. Een koerier moest de stad bereiken. Duiven waren er niet meer. Iemand moest duiven uit Delft in Haarlem brengen en uit Haarlem meenemen naar Delft. Zolang de dieren hun nest dan nog niet vergeten waren, had men goedkope en veilige koeriers. Vóór de afsluiting van de Haarlemmermeer waren er nog wel contacten met de ingesloten stad geweest. Maar nu? Wie kon er nu nog in Haarlem komen?

Willem van Oranje sprak met niemand over het plan dat hij bedacht had en waar hij Floor voor nodig had.

Het voorjaar kwam.

In april 1573 knapte Floor snel op.

De Engelse soldaten waren al enkele weken in de buurt van Haarlem en Floor werd erg verwend door de hartelijke mensen bij wie hij in huis was. Op de dag dat hij voor het eerst buiten mocht, werd hij vijftien jaar. Hij liep langs de gracht waar de bomen uitbotten en voor het eerst sinds lange tijd was hij echt blij dat hij leefde. Die eerste dag was hij nog vrij gauw moe. Maar het mooie weer en de goede behandeling gaven hem spoedig zijn krachten terug.

Op een zonnige ochtend tegen het eind van april werd hij bij Willem van Oranje geroepen. Hij was heel verbaasd, want hij had wel gehoord dat de arts van de Prins hem behandeld had,

[p. 84]

maar hij dacht dat Willem van Oranje hem al lang vergeten was. Floor was nog verbaasder toen hij bij de Prins kwam.

De secretaris werd weggestuurd en Willem van Oranje vroeg: ‘Kun jij de requiemmis nog zingen, Floor?’

Na een uur kwam Floor uit het Prinsenhof. Hij was erg opgewonden, maar hij liet niets blijken. Tegen de bierbrouwer en zijn vrouw zei hij alleen maar: ‘Morgen moet ik een briefje voor de Prins wegbrengen, het kan wel een paar dagen duren.’