Geus tegen wil en dank

8. De entering

De Zeehond en de Zwaan haalden het Spaanse schip in voor men het kanon kon herladen.

Koster met de vissersboot was langzamer. Hij kreeg een voltreffer op de boeg, precies op de plaats waar Floor had gezeten. Het kleine schip dook diep met de kop in de golven, richtte zich weer op en voer even later met een daverende klap tegen de achterspiegel van de Spanjaard.

Op het moment van de botsing was het Spaanse schip al geenterd door de Zeehond en de Zwaan. Vóór de entering vuurden de geuzen éénmaal het scheepskanon af. Het schot van de Zwaan richtte enige schade aan boven de waterlijn.

Schipper De Blok bracht door een handige manoeuvre de Zee-

[p. 50]

hond vlak bij de Spanjaard. Juist op het moment dat het geuzenschip sterk overhelde, vuurde de dokter het kanon af. Onder groot gejuich van de geuzen brak op het Spaanse schip de grote mast af.

In een warboel van touwen en zeilen enterde men van twee kanten, door met lange ijzeren haken de geuzenschepen aan het Spaanse schip vast te maken.

Luid schreeuwend sprongen de geuzen op het vijandelijke schip. Er werd geschoten met pistolen en musketten.

In de onbeschrijfelijke verwarring hoorde niemand de klap waarmee de vissersboot achter tegen het aangevallen schip opvoer.

Met zwaarden, degens en messen vielen de geuzen van twee kanten aan. Het leek een snelle overwinning te zullen worden.

Plotseling gingen echter de luiken in het middenschip open en daar kwamen vijftien Spaanse soldaten te voorschijn. Zij waren de enigen die nog geladen pistolen hadden. De anderen hadden geen tijd gehad hun wapens te herladen.

Van ongeveer twee meter afstand werden de geuzen beschoten. Van Gorp viel, dodelijk getroffen. Anderen raakten gewond. Van de Zwaan werden drie mannen gedood.

De geuzen deinsden terug. Zouden ze op hun eigen schepen vluchten?

Juist op dat moment klom Willem Koster met zijn mannen langs het achterschip omhoog. Door een fatale vergissing van de Spanjaarden had men het achterdek verlaten na het afschieten van het laatste kanonschot. De matrozen die daar gestaan hadden, waren na de entering naar het middenschip gerend.

‘Dood aan de Spanjaard! Leve de geuzen!’ schreeuwde Willem Koster. Hij schoot snel zijn beide pistolen af in de richting van de Spanjaarden.

Heini Schwadde nam ondanks de verwarde situatie de tijd om rustig te richten. Zijn schoten schakelden de kapitein en een Spaanse onderofficier uit.

Ook Gaston vuurde uit twee pistolen.

De Spanjaarden hadden allen één pistool leeggeschoten. Het andere richtten ze nu op de vier op het achterschip. Vier, want ook Wolfert was naar boven geklommen.

Willem Koster werd aan de linkerarm geraakt. Hij uitte een dierlijke kreet en stormde voorwaarts naar het middendek.

[p. 51]

Dit was het sein voor een algemene aanval. Niemand merkte dat Wolfert van Waarde met een verbaasde uitdrukking op het onnozele gezicht bij de verschansing lag, gedood door Spaanse kogels.

Het gevecht rond de grote mast was hevig en langdurig.

Floor was in de kombuis gebleven waar hij op bevel van de kok water warm moest maken. Spoedig bleek waar dat voor was. De kok kwam terug van het Spaanse schip met de zwaar gewonde Hendrik de Bakker. Hij verzorgde de gewonde en daar had hij het water voor nodig.

Floor werd misselijk bij het zien van de akelige wonden en er hing een smerige lucht in de kombuis. Floor moest vuile, bebloede lappen en flarden kleding over boord gooien.

Op het Spaanse schip was het gevecht nog in volle gang.

Willem Koster strompelde de kombuis binnen, uitgeput door bloedverlies.

Vlak naast Floor drong een kogel in het dek. Opkijkend zag hij een vijftal Spanjaarden in de kleine mast zitten. Zij hadden hun pistolen herladen en beschoten de geuzen vanuit de hoogte. Floor dook weer in de kombuis, griste een groot slagersmes weg en rende gebukt naar de verschansing.

De kleine mast was aan de voet al zwaar beschadigd. De dikke touwen die hem nog overeind hielden, waren vlak bij Floor. Uit alle macht hakte hij op de touwen in.

De Spanjaarden hadden nog niet door wat hij deed, tot een vervaarlijk gekraak hen waarschuwde, maar toen was het al te laat.

Met donderend geraas viel de mast over boord. Vlak voor de Zwaan viel het gevaarte in zee en dreef af met de wanhopig spartelende Spanjaarden.

Nog was het gevecht niet beslist.

De bemanning van de Zwaan werd langzaam teruggedrongen op het eigen schip.

Laurens de Blok, in gevecht met drie Spanjaarden, raakte in grote moeilijkheden. Heini en Gaston kwamen hem te hulp.

Op het moment dat Floor terugkwam bij de kombuis, rende de dokter binnen. ‘Zo gaat het niet langer,’ hijgde hij, ‘geef de jongen vuur mee.’

Eer de verbaasde Floor wist wat er bedoeld werd, kreeg hij een koperen ketel met brandend materiaal in de handen geduwd.

[p. 52]

Hij wikkelde snel een natte lap om zijn hand om zich niet te branden en volgde de dokter.

Zij klauterden op het verlaten achterdek van de Spanjaard. Beiden zwaar sjouwend aan hun ongewone last, de dokter drie bommen, Floor een ketel vuur.

[p. 53]

Achter het hek van de kampanje moest Floor de ketel neerzetten.

De dokter had drie bollen en een staaf. Aan de bollen zaten lange lonten. Hij stak een lont aan. Luid sissend begon deze te branden.

Met grote kracht wierp de dokter het ronde ding tussen de Spanjaarden. Met een luide knal barstte de bom uit elkaar.

Snel werden de twee andere bommen ontstoken en geworpen. Na de felle knallen verstomde het krijgsrumoer. De geuzen waren achteruit gesprongen toen ze het gesis van de lonten hoorden.

Het handjevol Spanjaarden dat over was, had vrijwel geen wapens meer en gaf zich over op het voorschip.

Het was plotseling heel stil.

De vier aan elkaar gebonden schepen dreven voor de wind de Westerschelde af.

Het klaaglijk fluiten van de novemberwind en het gekreun van gewonden en stervenden waren de enige geluiden.

Floor overzag vanaf het achterschip het strijdtoneel.

De grote mast was iets boven het midden afgeknapt. Het afgebroken stuk, vastgehouden door veel touwen, was halverwege het onderstuk blijven hangen en vormde hiermee een luguber kruis. Onder het kruis was het dek bezaaid met doden en gewonden.

Laurens de Blok wiste zich het zweet van het gelaat. Met het zwaard nog in de hand ging hij met zijn mannen het voordek op. De Spaanse soldaten werden twee aan twee geboeid.

‘Voeten spoelen, mannen!’ schreeuwde de schipper met hese stem.

De geuzen juichten.

Zonder pardon werden de Spanjaarden over boord gesmeten. De bemanning van het Spaanse schip bleek uit Nederlanders te bestaan. Zij werden een tijdlang apart gehouden.

Op aanwijzing van twee matrozen werd een gevangene gevonden, een koopman uit Antwerpen. De Spanjaarden hadden hem aan de inquisitie willen uitleveren.

De bevrijde koopman smeekte schipper De Blok het leven van de twee matrozen te sparen. Zij zouden hem in Antwerpen geholpen hebben te ontsnappen als zij daar aangekomen waren.

[p. 54]

De twee matrozen sloten zich aan bij de geuzen. Nog enkele bemanningsleden van het Spaanse schip liepen over naar de geuzen. De anderen werden in het zinkende vissersbootje gezet en moesten zich maar zien te redden.

Zij verdwenen snel uit het gezicht.

Rondom begonnen de zandbanken droog te vallen. Het was eb. Laurens de Blok zette de drie schepen aan de grond. Hij had niet genoeg matrozen om alle drie de schepen te bemannen, daarom werd het Spaanse schip leeggeroofd om achtergelaten te worden op de zandbank.

De geuzen hadden slechts enkele uren voor de vloed hen weer zou verdrijven. Voor hen begon nu het mooiste deel van de dag: de plundering.

Floor volgde de dokter naar de kombuis. Daar werd hij meteen aan het werk gezet. Op het grote fornuis moest hij pek kokend heet maken, want Hendrik de Bakker was zo ernstig gewond aan de hand, dat de dokter besloot te amputeren.

In kokend water werden messen schoongemaakt.

De kok kwam met een kruik brandewijn. De gewonde werd hiermee volgegoten, zodat hij stomdronken was. Toen stopte men hem een stuk leer tussen de tanden.

‘Bijten!’ gelastte de dokter en hij sneed de verminkte handrest af.

Het slachtoffer raakte buiten bewustzijn van pijn en bloedverlies.

De kok nam de pot kokendhete pek en brandde de hevig bloedende wond erin dicht.

Vervolgens ging de dokter aan het werk met zelfbereide zalven en pleisters. Een aantal gewonden kon de kombuis verlaten, andere werden in een kleine ruimte gelegd onder het achterdek. Hierbij waren Willem Koster en Hendrik de Bakker.

Toen de gewonden verzorgd waren, namen de dokter en de kok elk een grote beker brandewijn. Floor moest de vloer van de kombuis schoonmaken. Hij werd er misselijk van en viel bijna flauw.

Om hem op te beuren gaf de kok hem brandewijn te drinken. Het smerige goedje brandde in zijn keel en eer de kombuis

[p. 55]

schoon was, moest Floor tweemaal naar de verschansing rennen om zijn maag om te keren.

Zo vond de schipper hem.

‘Je wordt al een goede geus, jongen,’ prees hij spottend. Toen ernstiger: ‘Ik heb gezien hoe je de kleine mast kapte, dat was knap werk.’

Floor wilde zeggen dat hij helemaal geen geus wilde worden, geen goede en geen slechte geus. Maar hij kon geen woord uitbrengen, zijn keel zat dicht. Misselijk en wanhopig keek hij de schipper aan.

Het gezicht van De Blok was vuil; er zat geronnen bloed op zijn voorhoofd, een kogel was langs zijn hoofd geschampt. De grijze baard was geschroeid en vuil. De kleren waren bebloed, vuil en gescheurd, maar de ogen van de schipper tintelden van pret.

‘We hebben ze er goed van langs gegeven,’ zei hij meer tot zichzelf dan tot Floor.

Toen hij de angst zag in de ogen van de jongen, lachte hij hem toe. Het ruwe gelaat leek nu veel vriendelijker. Met een vaderlijk gebaar streelde hij Floor over het hoofd.

‘De eerste keer valt het niet mee, jongen,’ zei hij zacht, ‘later went het wel.’

Floor slikte moeilijk en zei met schorre stem: ‘Waarom zijn ze verdronken, ze waren toch weerloos?’

De trekken van Laurens de Blok verhardden. ‘Wij slaan ze met de scherpte des zwaards,’ zei hij, ‘dat is Gods gerechtigheid.’ De Blok keek over Floor heen over het wijde water en zag niet dat de jongen huiverde.

‘Wat denk je dat de Spanjaarden met ons doen?’ vroeg de schipper onverwacht.

Floor wist geen antwoord, dat werd ook niet verwacht.

De schipper antwoordde zelf: ‘Ze hangen iedereen op.’ En hij vervolgde: ‘Wat hebben ze in Mechelen gedaan?’ En zachter: ‘En bij mij thuis?’

Weglopend riep hij: ‘Oog om oog, tand om tand.’

Versufd van ellende, misselijk van de weeë bloedgeur en de brandewijn boende Floor verder. Hij boende met een verbetenheid alsof hij alle bloed van de wereld uit wilde wissen. Bloed, dat hij ook op zijn eigen handen voelde.

Ruim een uur voor de vloed op zou komen, was al het werk klaar.

[p. 56]

Overal zaten en lagen de mannen uitgeput op het dek. De schipper was in zijn hut.

Alleen de timmerman was nog bezig de schade te herstellen die de Zeehond had opgelopen.

Er was veel voedsel buitgemaakt.

Iedereen had honger, maar de kok lag laveloos op het dek. Heini Schwadde kwam naar hem toe. Hij schopte de kok tegen het dikke lichaam en riep: ‘Vooruit Jan Vergif, maak wat te eten, we hebben honger!’

De kok bleef slapen.

Zo kwam het dat Floor even later wankelend van vermoeidheid voor het hete fornuis stond om pannen vol eten klaar te maken. Hij wist nauwelijks hoe hij het doen moest, maar gelukkig kwam Gaston hem te hulp.

Terwijl de mannen zich te goed deden aan het eten en elk een fles Spaanse wijn hadden, klonk op het buitgemaakte schip het gehamer van de timmerman. Hij maakte vijf doodkisten: een voor Van Gorp, een voor Wolfert en drie voor de doden van de Zwaan.

De Spaanse slachtoffers waren al over boord gegooid.

Tot zijn eigen verbazing at Floor een heleboel en hij dronk met Gaston een hele fles wijn leeg.

‘Je wordt al een goede geus,’ zei ook Gaston. Hij begreep niet waarom Floor huilde.