Geus tegen wil en dank

2. De Spaanse dolk

Floor was die dag bijna niet thuis geweest. 's Morgens was het bij de hoogmis ongewoon druk. Even viel toen het gevoel van dreiging van de mensen af.

De forse gestalte van pastoor Desmedt, zijn warme stem en het vertrouwde ritueel gaven de mensen een gevoel van rustige geborgenheid. Als Desmedt de Latijnse gezangen zong, was het voor Floor of de hemel openging. Hij voelde zich in een andere wereld, zuiver en heilig. Zou dit zo maar in kunnen storten?

Op andere zondagen speelde Floor na de mis met de jongens uit de buurt. En hoewel hij zeker geen haantje de voorste was, deed hij met alles mee.

Deze dag was het anders. De jongens werden weggejaagd als ze te veel lawaai maakten. Sommige bleven staan luisteren bij de grote mensen, andere gingen naar huis.

Van de muur af was er geschoten op de Spanjaarden. Niemand was geraakt en de Spanjaarden waren teruggetrokken.

Floor hoorde zeggen dat de troepen van Alva hun kamp opsloegen ongeveer een kilometer buiten Mechelen. Van de muur af kon je ze zien.

Floor kwam thuis om te eten en daarna trok hij weer de stad in. Overal hetzelfde beeld van afwachting en berusting. Het was

[p. 15]

Floor alsof hij afscheid nam van Mechelen.

Tegen de avond kwam hij op de muur tegenover het Spaanse kamp. Er waren maar weinig soldaten op de muur. Niemand lette op Floor. Hij viel dan ook niet erg op.

Voor zijn veertien jaren was hij klein van stuk, zijn tengere lichaam leek nog kleiner door de te grote kleren die hij droeg. Moeder Leontien had ze gemaakt ‘op de groei’. Een groei die voorlopig nog uitbleef.

Veel bijzonders had hij niet aan. Broek en wambuis waren van dezelfde grove bruine stof gemaakt als de muts, een ouderwets model met de punt naar voren.

In het smalle, bleke gezicht vielen vooral de donkere ogen op. Het begon snel donker te worden.

In het Spaanse kamp werden kampvuren ontstoken. Floor zag de soldaten schimmig heen en weer lopen tussen de tenten en de vuren. Van verre zag het er wel gezellig uit. Het leek helemaal niet angstaanjagend.

Zouden de mensen niet overdrijven? Misschien waren de Spanjaarden niet zo wreed en onmenselijk als wel beweerd werd. Floor kreeg een onbedwingbaar verlangen de vijand van dichtbij te zien. Zou hij de stad uitsluipen? Hij kende een punt waar dit niet al te moeilijk was. Hij dacht er nog niet over na hoe hij weer terug moest komen, maar ging meteen op weg.

Bij het kleine poortje waar Floor de stad uit wilde gaan, stond geen enkele soldaat. Er lag een vlot waarmee de jongens wel eens in de stadsgracht voeren. Floor maakte het los, duwde af en dreef naar de overkant. Hij maakte zich zo klein mogelijk, want op de muur hoorde hij soldaten praten. Hij bedacht nu pas, dat die soldaten wel eens zouden kunnen schieten op iets verdachts in de gracht.

Geluidloos gleed het vlot naar de overkant. Daar groeiden een paar wilgen. Spookachtig doemden ze uit het schemerduister op. Floor trok het vlot onder de overhangende takken van een treurwilg en bond het vast.

Hij was aan de overkant, maar nu? De Spanjaarden waren een heel eind weg. Het kamp zou zeker goed bewaakt worden.

Floor besloot òm te lopen, om zo het Spaanse kamp aan de achterkant te kunnen naderen. Hij kende de omgeving heel goed door de vele tochten die hij alleen of met andere jongens had gemaakt.

[p. 16]

Met een wijde boog liep hi door het verlaten land rond Mechelen. Het was nu helemaal donker. De vuren van de Spanjaarden lichtten hel op.

Floor liep enigszins gebukt en hij volgde greppels of slootkanten om niet te veel boven het land uit te steken. Hij vermeed de boerderijen, want daar konden soldaten zitten.

Zo kwam hij na een uur aan de rand van een klein bos. Het Spaanse kamp lag tussen Mechelen en dit bos in. Heel behoedzaam naderde Floor de bosrand. Op handen en voeten kroop hij door een ondiepe greppel. Hij naderde de eerste bomen.

Stond daar iemand?

Floor schoof onhoorbaar naar een struik, die half in de greppel groeide. Tussen de al kale takken door loerde hij naar het bos.

Op ongeveer tien meter afstand stond een soldaat tegen een boom geleund. De man merkte niets, hij leunde op zijn musket en floot zelfs een liedje.

Plat in de greppel gleed Floor langs de schildwacht.

In het donkere bos volgde hij de greppel. Het schijnsel van de vuren was al te zien.

Floor sloop naar links, naar een punt waar hij een goede schuilplaats wist, een kuil vlak aan de rand van het bos, tussen de struiken verborgen.

In de kuil kraakte een tak toen Floor zich erin liet zakken. Het werd niet gehoord, of wel? Hij kon de soldaten horen praten. Ze waren veel dichterbij dan hij gedacht had. Zijn hart bonsde in zijn keel.

Een soldaat stond op van het vuur en kwam naar de kuil toe. Floor maakte zich zo klein mogelijk en trok de bruine muts voor zijn gezicht. Hij zou alleen te zien zijn als iemand met een lantaarn onder de struik scheen.

De soldaat was nu zo dichtbij, dat Floor hem aan had kunnen raken. De man pakte een bundel takken op die daar lag en liep terug naar het kampvuur.

Rond het vuur zaten vijf mannen. Ze praatten en dronken wijn uit tinnen bekers. Van dichtbij zagen de Spanjaarden er veel gevaarlijker uit dan vanaf de stadswallen. Van een der soldaten kon Floor heel duidelijk het gezicht zien. Het was angstaanjagend. Veel littekens hadden het misvormd. De felle ogen boven de gebogen neus gaven de man een roofvogelachtig uiterlijk.

[p. 17]

Telkens als de soldaat in de richting van de struik keek, liepen Floor de koude rillingen over de rug. Hij wist dat de man hem niet kon zien, toch leek het alsof zijn felle ogen alles zagen.

Floor kon niet verstaan wat de mannen zeiden, want Spaans kende hij niet.

Nu het gelukt was zo dicht bij de vijand te komen, kreeg Floor een goed idee. Als hij de Spanjaarden kon besluipen, konden anderen het ook!

Hij moest teruggaan naar Mechelen, de soldaten waarschuwen en ze de weg wijzen. Vannacht konden de Spanjaarden overrompeld worden!

Hij wilde juist heel voorzichtig aan de terugtocht beginnen, toen hij bedacht dat hij iets moest hebben om te bewijzen dat hij hier geweest was.

Vlak langs de grond loerend zag hij anderhalve meter verderop wapens en uitrustingstukken van de soldaten liggen. Een dolk lag het dichtst bij.

Floor kon onmogelijk uit zijn schuilplaats komen, maar met een tak uit de kuil zou hij de dolk kunnen bereiken.

Zonder moeite vond hij een stok die lang genoeg was. Floor

[p. 18]

schoof de tak over de grond, bereikte de dolk en begon voorzichtig het wapen naar zich toe te trekken. Ondertussen hield hij de soldaten goed in het oog.

Ze merkten niets.

De dolk was nu bij de rand van de kuil. Floor liet de stok los en had met een snelle greep de dolk te pakken.

Het wapen zat in een fraai versierde schede. Het was ongeveer dertig centimeter lang, met een bewerkt gevest van tien centimeter.

Floor verborg de dolk onder zijn wambuis en begon aan de terugtocht.

Het werd kouder, want een dunne nevel lag over het land. Deze nevel vergemakkelijkte zijn terugweg.

Zonder moeilijkheden bereikte hij het vlot en de kleine poort. Op de stadsmuur was niemand te zien.

Floor had haast, hij moest zo snel mogelijk de commandant van de huurlingen spreken. Onderweg had hij een heel plan bedacht hoe de soldaten het best de Spanjaarden konden overvallen.

Er was geen tijd te verliezen. Deze nacht moest het gebeuren. Floor kwam bij de Brusselse poort; daar zouden de soldaten zijn. Maar het wachtgebouw bij de poort was leeg. Hoe was dat mogelijk?

Floor rende verder door de onverlichte straten en stegen naar een andere poort. In het duister botste hij tegen iemand op. ‘Hé jongen, kalm aan,’ klonk het.

Floor herkende de stem van pastoor Desmedt.

‘O, bent u het, mijnheer pastoor?’ hijgde Floor.

De grote man riep verbaasd uit: ‘Floris, je moeder zoekt je overal, wat doe je nog zo laat buiten?’

Floor legde gehaast uit wat hij gedaan had en wat hij van plan was.

De pastoor had hem bij de schouder gepakt en terwijl Floor vertelde, leidde hij hem met zachte hand naar huis.

Floor wilde helemaal niet naar huis en toen hij het voornaamste verteld had, zei hij dan ook: ‘Nu moet ik naar de commandant, mijnheer pastoor, ik kan nog niet naar huis.’

‘Je moest maar wel naar huis gaan, mijn jongen,’ zei de pastoor zacht, ‘de soldaten zul je niet meer vinden.’

‘Ik móet ze vinden,’ hield Floor koppig vol.

[p. 19]

‘Zo hard kun je niet lopen, dat je ze nog inhaalt,’ zei pastoor Desmedt, ‘ze zijn er allemaal vandoor.’

‘Er vandoor?’ herhaalde Floor ongelovig. ‘En wat moet er nu gebeuren?’ vroeg hij.

‘We zijn niet sterk genoeg, we zullen het af moeten kopen,’ antwoordde Desmedt.

‘Afkopen?’

‘We hebben geen keus. We zullen ons moeten onderwerpen en een boete betalen. Morgenochtend gaat een processie van burgers en geestelijken naar Alva om hem om vergeving te smeken.’

‘Gaat u mee?’ vroeg Floor zacht.

Pastoor Desmedt lachte.

‘Allicht,’ zei hij, ‘iemand moet toch het kruis dragen, Floor.’

Ze waren bij het kleine huisje van de schoenlapper aangekomen. Moeder Leontien stond op de uitkijk. Ze keef met schelle stem op Floor omdat ze zo ongerust was geweest. Pastoor Desmedt kalmeerde haar.

Floor gleed langs zijn moeder het huis in. Hij pakte een stuk brood en ging vlug naar bed. De dolk verborg hij onder zijn matras. De dolk was zijn geheim; daar had hij zelfs de pastoor niets van verteld.

Floor was doodmoe en weldra sliep hij in.

Moeder Leontien mopperde nog wel een half uur op hem, maar hij hoorde het niet meer.