De duivelskater

Een verhaal uit 1630

[p. 44]

7
De baron helpt

Als het helemaal donker is, sluipt Willem het kasteel uit. Hij gaat naar Marieke. Wat zit ze daar zielig, het huis kapot, alle spullen vies en vuil.

‘Hoe gaat het met moeder?’ vraagt ze.

‘Ze is nu nog flink,’ zegt Willem. ‘Maar of ze dat volhoudt, weet ik niet. Er is een priester uit Luik gekomen. Die man wil dat ze zegt “ik ben een heks”. Vandaag is hem dat niet gelukt, maar morgen gaat hij verder.’

‘Moeder heeft niets gedaan,’ zegt Marieke. ‘Het is die duivelskater, die doet het.’

Maar Willem zegt: ‘Misschien heeft die kater er niets mee te maken. De baron zegt altijd: De duivel bestaat alleen als je erin gelooft. Ik denk dat hij gelijk heeft, wat kan zo'n kater doen?’

‘Ze zeggen in de kerk dat het wél kan en ik heb zelf gezien dat die man in een raaf en daarna in een kater veranderde.’

Willem geeft het nog niet op. ‘Dat kan fantasie geweest zijn, je was toen erg moe, dan zie je wel eens zulke dingen.’

Marieke haalt haar schouders op. ‘Moeder zit gevangen en alle ellende is begonnen toen die

[p. 45]

kater kwam. Mijn moeder heeft niets gedaan en toch zeggen ze dat ze een heks is.’

‘Het is niet eerlijk,’ geeft Willem toe. ‘Maar die man uit Luik gaat morgenochtend verder. Op zondag zullen ze niets doen, maar ik ben bang dat ze haar maandag gaan martelen. Er staan allerlei enge apparaten in de kelder.’

‘Martelen,’ zegt Marieke verschrikt. ‘Gaan ze moeder pijn doen, dat is gemeen!’

‘Het is heel gemeen, maar het gebeurt wel. Ze gaan net zolang door tot je moeder zegt “ik ben een heks”. En wat er daarna gebeurt weten we maar al te goed.’

Marieke knikt, ze weet het. Als moeder toegeeft dat ze een heks is, wordt ze levend verbrand.

Marieke begint te huilen. Willem zit er wat onhandig bij. Hij kan haar niet troosten, hij kan alleen maar slecht nieuws brengen. ‘Ik moet terug,’ zegt hij. Marieke knikt. Ze blijft helemaal alleen achter in het kapotte huisje.

Willem loopt terug naar het kasteel. Door een klein achterdeurtje komt hij ongezien binnen. Hij gaat naar zijn zolderkamertje, naar bed, maar hij kan niet slapen.

In het kasteel is nog iemand die niet kan slapen: de baron. Er brandt een vuur in de open haard en er is licht van kaarsen. De baron loopt heen en weer in zijn kamer. ‘Ik moet iets doen,’ zegt hij zacht. ‘Ik moet iets doen, die vrouw is onschuldig. Ze mogen haar niet verbranden, ik moet iets doen voor het te laat is.’

[p. 46]

Wat kan hij doen? In deze streek geloven alle mensen in heksen en duivels, en als je er in gelooft, bestaan ze ook. In heel Europa worden heksen verbrand. Overal? Nee, in Holland is een stad waar ze heksen wegen. In Oudewater hebben ze een heel eenvoudig antwoord op al die beschuldigingen van hekserij. Mensen die in heksen geloven zeggen dat een heks haar ziel verkocht heeft aan de duivel, daardoor is ze lichter. En wat doen ze in Oudewater? Ze wegen zo'n vrouw, en als ze een normaal gewicht heeft, kán het geen heks zijn. Heel eenvoudig, echt iets voor die Hollanders om dat te bedenken. Ze hebben er zelfs een apart gebouw voor: een heksenwaag. Wie daar gewogen is krijgt een brief mee waar in staat: dit is geen heks. Als vrouw Van Beek zo'n brief heeft, is ze gered. De baron heeft het gehoord van een vriend, en die heeft het zelf gezien. Die vriend is in Oudewater geweest. Ja, de baron weet het nu zeker: vrouw Van Beek moet naar Oudewater, ze moet nog deze nacht vluchten.

De baron gaat naar de zolderkamer van Willem. Hij stapt zomaar binnen met een kaars in zijn hand. Willem is verbaasd. Wat komt de baron midden in de nacht bij hem op de zolder doen?

De baron fluistert: ‘Luister goed, Willem, we moeten je tante helpen, ze moet vluchten. Vannacht zijn er geen soldaten in het kasteel. Haal je nichtje Marieke, ga naar de kelder en pak de sleutel van de cel van je tante. Je krijgt geld mee. Breng Marieke en haar moeder naar Maastricht,

[p. 47]

en zoek daar een schip dat naar Holland vaart. Betaal de schipper en vraag hem naar Oudewater te varen of naar een andere plaats daar in de buurt.’

Willem luistert goed. ‘Oudewater,’ herhaalt hij zachtjes.

De baron gaat verder: ‘Oudewater is een stad in Holland, daar wegen ze vrouwen. Wie gewoon weegt wat een ander mens ook weegt is geen heks. Dat zetten ze op een papier, en met zo'n brief is je tante gered. Hier is het geld, wees er zuinig op, geef niet alles aan de schipper. Je tante en Marieke hebben in Holland ook geld nodig en ze moeten ook nog terug kunnen reizen.’

Willem knikt, dat begrijpt hij, je moet nooit te veel betalen.

Dan zegt de baron heel nadrukkelijk: ‘Ga snel naar Marieke, bevrijd je tante en zorg dat je morgenochtend terug bent. Je mag hier nooit over praten, met niemand. Dit is ons geheim.’

Willem is blij en verbaasd. De baron redt zijn tante. Dat is heel gevaarlijk. Als dit uitkomt, kunnen ze de baron wel ophangen. Willem zal er nooit over praten.

Hij kan zo het huisje van Marieke binnenlopen; de deur is kapot. ‘Marieke,’ fluistert hij vanaf de drempel, ‘Marieke, sta op, we moeten weg.’

Het meisje schrikt wakker, is daar iemand die haar roept? Ze ziet Willem in de deuropening, een zwarte schim in de grijze rechthoek van de deur.

[p. 48]

‘Kom mee, we kunnen vluchten,’ herhaalt hij.

Marieke stapt uit bed en kleedt zich snel aan. Ze steekt geen kaars aan, niemand mag haar zien. Wat zal ze meenemen? Ze moet straks alles zelf dragen. Ze pakt een zak en doet daar kleren in voor haarzelf en voor moeder. Dan loopt ze met Willem over het stille binnenweggetje naar het kasteel.

Willem vertelt wat de baron van plan is, hij vertelt over Oudewater en het wegen van vrouwen. Wanneer ze bij het kasteel komen doet Willem een achterdeur open, pakt de sleutel en opent de cel van moeder. Daar zit ze, een streep maanlicht komt door de spijlen. Ze heeft de zwarte kater op schoot, Marieke huivert, komen ze nooit van dat beest af?

‘Wie is daar?’ vraagt moeder.

‘Ik ben het,’ fluistert Marieke. ‘Willem is er ook, we kunnen vluchten, de baron helpt ons. We gaan naar Maastricht en daarna naar Holland.’

‘Naar Holland?’ zegt moeder luid. ‘Wat moet ik in Holland?’

‘Ssst, stil tante,’ sist Willem. ‘Ze mogen ons niet horen. U bent in gevaar, morgen gaan ze verder met ondervragen.’

‘En maandag word je gemarteld,’ fluistert Marieke.

Daar schrikt moeder van. ‘Martelen,’ zegt ze zachtjes.

‘Ja tante, de apparaten staan al klaar in deze kelder. Ze zullen u pijn doen net zolang tot u toegeeft dat u een heks bent.’

[p. 49]

‘Ik ben geen heks,’ bromt moeder.

‘Daarom moet u vluchten,’ herhaalt Willem. ‘In Holland kunnen ze u redden met een weegschaal, dat leg ik onderweg wel uit. Nu moeten we weg.’

Moeder snapt er niets van, toch gaat ze mee.

Willem doet de cel weer op slot, hangt de sleutel terug en loopt met moeder en Marieke naar het pad langs de rivier. Wat een geluk dat de maan licht geeft, nu kunnen ze zien waar ze lopen. Willem loopt voorop, daarachter Marieke met de kleren en moeder loopt achteraan. Niemand ziet de kater, toch is die er wel. Als een zwarte schim volgt hij de vluchtelingen.