De duivelskater

Een verhaal uit 1630

[p. 24]

4
Die zwarte kater

Marieke ziet Willem in de tuin achter het kasteel. ‘Wat is er?’ vraagt hij meteen. ‘Je ziet er zo opgewonden uit.’

‘Heb je nog niets gehoord?’ vraagt Marieke verbaasd. ‘Het hele dorp is kwaad op mijn moeder, ze zeggen dat ze een heks is.’

‘Ik weet er niets van,’ zegt Willem. ‘Ik woon in het kasteel, ik werk hier en wat er in het dorp gebeurt, daar weet ik niets van.’

Marieke zucht. ‘Het is een lang verhaal.’

‘Laten we dan maar even in de schaduw gaan zitten,’ zegt Willem. ‘Het is hier al zo warm.’ Ze lopen naar een plekje bij de muur van het grote huis. Boven hen staat een raam open, daar is de werkkamer van de baron. De baron is er niet, ze kunnen hier rustig praten. ‘Vertel nu maar wat er gebeurd is.’

Marieke weet niet hoe ze moet beginnen, er is zoveel te vertellen. ‘Het komt allemaal door die zwarte kater,’ zegt ze. Willem kijkt verbaasd, maar zegt niets. Marieke vervolgt: ‘We hadden drie nachten gewerkt, ik was doodmoe. Toen moest ik naar het bos om kruiden te plukken. Daar zag ik

[p. 25]

een enge man. Hij veranderde in een raaf en daarna in een zwarte kater. Het stonk er naar zwavel.’

‘De duivel,’ mompelt Willem geschrokken. ‘Heb je dat echt gezien, was het geen verbeelding? Als je moe bent zie je wel vaker iets wat niet klopt.’

‘Ik heb het echt gezien! Daarna is er van alles mis gegaan. Ik heb dat beest weggejaagd. Hij ging op het dak van boer Louwerse zitten, en ineens draaide de wind en ons huis raakte in brand, precies op de plek waar ik altijd slaap. Die kater zat er bij te grijnzen. Vannacht moesten we naar vrouw Jaspers en moeder wilde het paard van Louwerse lenen. Hij wilde het niet geven, toen werd ze boos en ze schreeuwde: Ik hoop dat je paard doodvalt. Toen we terugkwamen was het paard dood, die kater zat weer op het dak te grijnzen en het hele dorp roept nu dat moeder een heks is.’

‘Die Louwerse is gek,’ zegt Willem. ‘Je moeder heeft er niets mee te maken, er gaan zoveel paarden dood. Hier op het kasteel drie in één week, het zal wel een of andere ziekte zijn.’ Willem hoort iets boven zijn hoofd. De baron komt de werkkamer in. ‘Blijf heel stil zitten,’ fluistert Willem. ‘Hij mag me hier niet zien.’

Marieke hoort stemmen in de kamer boven hun hoofd. De ene stem is van de baron en die andere... dat is de stem van de monnik, ze herkent hem duidelijk. Hij praat heel anders dan de mensen hier.

[p. 26]

[p. 27]

De baron loopt naar het raam, hij kijkt naar buiten. Hij kijkt niet naar beneden en ziet Marieke en Willem dus niet.

‘U zei dat er gevaar is voor ons dorp. Wat bedoelt u daarmee?’

Marieke hoort de monnik, hij zegt: ‘De duivel is hier, mijnheer de baron. Ik heb vanochtend met wijwater en gebeden een grote zwarte kater verjaagd, dat is de duivel. Hij is opgeroepen door een heks. Dat vreselijke mens heeft het paard van haar buurman doodgemaakt uit wraak. Ze is gevaarlijk, het hele dorp is bang.’

De baron lijkt niet onder de indruk. ‘Die onzin gelooft u toch niet? Dat is gepraat van het domme volk. U hebt gestudeerd, u weet dat al die zogenaamde tovenarij te verklaren is. Het zijn natuurwetten, toveren kan niemand.’

‘Ontkent u het bestaan van de duivel?’ vraagt de monnik dreigend.

De baron aarzelt. Als hij té eerlijk is krijgt hij ruzie met die monnik. Hij zegt: ‘Er is boosheid in de wereld, maar dat zit vooral in de mensen zelf. Als alle mensen goed zijn, is het kwaad er ook niet meer, dat komt niet van buiten.’

‘In de kerk leren wij dat anders,’ zegt de monnik. ‘De duivel bestaat en kan verdreven worden als we de juiste maatregelen nemen.’

‘En voor die maatregelen hebt u mij nodig?’ vraagt de baron.

‘Inderdaad, mijnheer de baron. Samen kunnen wij dit dorp weer gezond en gelukkig maken.

[p. 28]

Samen kunnen wij de toverheks straffen die een verbond met de duivel heeft gesloten.’

‘Een heks? Wie moet dat dan wel zijn?’

‘Vrouw Van Beek, zij heeft het paard van haar buurman gedood. Die zwarte kater is ook steeds bij haar huis gezien. Zij brengt allemaal ellende over uw dorp.’

De baron wordt boos, Willem hoort het aan zijn stem. ‘Ik weet dat er paarden doodgaan, in mijn stal zijn het er al drie. Het is een onbekende ziekte, daar heeft dat vrouwtje niets mee te maken.’

‘Toch wel, mijnheer de baron,’ zegt de monnik triomfantelijk. ‘Alle mensen in het dorp zijn ervan overtuigd dat zij een heks is. Iedereen gelooft dat zij de oorzaak is van alle ellende. U hebt moderne ideeën, dat is úw goed recht. De bevolking wil die heks opsluiten en straffen, dat is hún goed recht. De mensen zijn bang. Als u die heks opsluit wordt uw dorp weer rustig.’

De rest van het gesprek kunnen ze niet horen. De baron en de monnik gaan de kamer uit. Willem en Marieke lopen terug naar de tuin.

‘Dit is heel ernstig,’ zegt Willem. ‘Als de mensen hun zin krijgen zullen ze je moeder levend verbranden.’

Marieke huilt. ‘Ik ben zo bang.’

Willem slaat zijn arm om haar heen. ‘Niet bang zijn. Ik houd hier de zaak wel in de gaten, als het te gevaarlijk wordt waarschuw ik jullie. Ga nu naar je moeder en vertel haar alles.’

[p. 29]

Als Marieke thuiskomt is moeder al wakker. ‘Waar kom jij vandaan? Moest je niet slapen?’

Marieke gaat bij haar moeder zitten en zegt ernstig: ‘Moeder, je bent in gevaar, ze willen je opsluiten.’

Moeder lacht hard. ‘Kind, maak je toch niet zoveel zorgen. ‘Dat domme volk staat wel vaker te schreeuwen, maar ze zijn het ook zo weer vergeten.’

‘Het is nu écht gevaarlijk moeder,’ zegt Marieke ernstig. ‘Vanochtend hoorde je toch wat de men sen riepen.’ Moeder haalt haar schouders op. Marieke wordt er boos van. ‘Je kunt wel net doen alsof het je niet aangaat, maar dat helpt niets. We moeten vluchten voor het te laat is.’

‘Vluchten? Kind, laat me niet lachen, waar zouden we heen kunnen. We hebben nergens familie. Je vader is verdronken en alle andere familieleden zijn ook dood. Ja, er bestaat geloof ik nog een of andere oom Gaston, die woont ergens bij Brussel, maar ik weet niet precies waar. Trouwens, hij zal ons aan zien komen. Denk niet dat je als vluchteling ergens welkom bent.’

‘Moeder, ik ben bij neef Willem geweest. Ik heb hem alles verteld en terwijl we daar zaten hebben we een gesprek gehoord van de baron en de monnik die hier alle dagen preekt. Die monnik wil dat de baron je opsluit. Iedereen zegt dat je een heks bent en dan nog die zwarte kater...’

Moeder schudt haar hoofd. ‘Vertel je verhaal nu eens rustig, dan snap ik er misschien iets van. Die monnik zegt dat ik een heks ben?’

[p. 30]

‘Ja, en het is nog erger. Toen ik in het bos was heb ik een enge man gezien.’

‘Ach, jij ziet altijd enge mannen,’ lacht moeder.

‘Dit was een echte griezel.’ Marieke zwijgt en fluistert dan zacht: ‘Het was de duivel.’

Moeder slaat op de tafel en roept: ‘Wel ja, als we alles gehad hebben krijgen we dat!’

Marieke vervolgt: ‘Het is echt waar, moeder. Hij veranderde eerst in een raaf en daarna in een zwarte kater. Dat beest is steeds bij ons in de buurt gebleven en daarna is alles misgegaan. Toen hij op de schuur van de buurman zat, draaide ineens de wind en kregen we brand. Vanochtend zat hij te grijnzen op het dak toen dat paard dood was. En...’ Verder komt ze niet, op de zandweg bij hun huis klinkt gejoel en geschreeuw. Er staan kleine kinderen door het raam naar binnen te turen. Wat is er aan de hand?