De brief van de sultan

[p. 164]

30. Onderbroken Rijnreis

Ondanks de laaghangende bewolking, met af en toe een buitje, genoten Jacob, Ezra en Rodrigo van de boottocht. Met een zwakke wind in het zeil dreven ze zachtjes verder. Op weg naar Holland, op weg naar Amsterdam. Ze hadden volop te eten en ze hoefden niet te lopen.

Schipper Mayer was een zwijgzaam man. Hij liet zijn passagiers voor op het schip zitten en bemoeide zich verder niet met hen. Met één knecht deed hij het weinige werk dat gedaan moest worden. Een paar maal legden ze aan om tol te betalen. Verder gebeurde er niets. Tot ze aan het eind van de middag bij het plaatsje Speyer kwamen. Daar was de grens van de Palts. Van hieraf zouden ze een heel eind door het gebied van de paltsgraaf varen. Er stonden vrij veel soldaten bij de aanlegsteiger. Schipper Mayer moest weer tol betalen, en verder moest hij precies opgeven waar hij heen voer en wat hij bij zich had. De soldaten kwamen aan boord. Ze tilden de luiken op en keken in het ruim.

Aan de grens van de Palts was men bijzonder waakzaam.

Het leger van Ambrosio Spinola bracht onrust in veel landen waar deze grote krijgsmacht in de buurt kwam. Inde protestantse Palts was men altijd verdacht op een aanval van het katholieke Spanje. De soldaten zagen dat er bij Mayer geen Spanjaarden verborgen waren. Een sergeant merkte de drie kinderen voor op het schip op. ‘Wat moeten zij?’ vroeg hij de schipper. Mayer haalde zijn schouders op. ‘Passagiers voor Keulen.’ ‘Waar komen ze vandaan?’ ‘Weet ik niet. Ik heb ze in Straatsburg aan boord gekregen.’

De sergeant liep naar voren. ‘Opstaan,’ schreeuwde hij. De kinderen keken op en bleven rustig zitten.

De sergeant liep rood aan. Hij gaf Jacob een schop: ‘Opstaan!’ Jacob sprong op, woedend. ‘Wat mot je van me?’

‘Waar kom je vandaan!’ schreeuwde de sergeant.

Jacob begreep het duits van de man best. Ezra en Rodrigo wisten niet waar het over ging.

‘Waar kom je vandaan,’ herhaalde de sergeant.

‘Daar vandaan,’ wees Jacob.

De man maakte zich bijzonder kwaad. ‘Meekomen,’ schreeuwde hij. Hij wenkte een paar soldaten, die grepen Jacob beet en haalden hem van het schip af. ‘Ook meekomen,’ beet de sergeant Rodrigo en Ezra toe. Ze volgden

[p. 165]

Jacob, die op de wal een huisje op de kade binnengebracht werd. De schipper bemoeide zich nergens mee. Hij meerde een eindje verder met het schip af voor de nacht.

In het huisje moesten ze bij de deur blijven staan. De sergeant meldde op luide toon aan een officier, dat hij twee verdachte personen met een kleine jongen op het schip had aangetroffen. De officier keek hen vanachter zijn tafel aan.

Jacob wilde wat zeggen.

‘Kop dicht,’ schreeuwde de sergeant. Twee soldaten moesten hun kleren doorzoeken. Ze vonden niets, geen wapens, geen geld, alleen twee kleverige zoete broodjes bij Rodrigo. De brief van Jacob werd niet gevonden. De officier ging door met zijn werk en liet de kinderen wachten. Twee uur bleven ze staan zonder te weten wat hun boven het hoofd hing. Ze mochten niet met elkaar praten. Eindelijk begon de officier de ondervraging. Hij kon alleen met Jacob praten. ‘We zijn op weg naar Holland,’ zei Jacob. ‘Ik ben Hollander, zij zijn vluchtelingen uit portugal.’ In grote lijnen vertelde hij iets over hun reis, maar hij zweeg over het leger van Spinola. Dat was maargoed ook, want uit gesprekken en uit het verhoor werd hem duidelijk, dat ze voor spaanse spionnen werden aangezien. Langzaam begon hij te vermoeden hoe de zaak in elkaar zat. Hij en Rodrigo droegen de kleding die ze in Milaan gekregen hadden, toen ze op zo'n ongelukkige manier in het spaanse leger terecht waren gekomen. Die kleding maakte hen hier verdacht. De officier wist genoeg. ‘Opsluiten,’ zei hij. De soldaten duwden hen het huisje uit en brachten ze naar een kasteel hoger op de heuvel. Daar werden ze opgesloten in een kamer. Gelukkig wel bij elkaar. Er waren drie brede houten banken zonder matras. Ze kregen wel elk een deken.

Als ze op een van de banken gingen staan konden ze door het raam de rivier zien met het schip de Eenhoorn.

Jacob vertelde Rodrigo en Ezra wat hij uit het verhoor en de gesprekken begrepen had. Wat nu? Ze zaten lelijk in de val. ‘Het komt wel goed,’ zei Jacob. ‘Dit moet een vergissing zijn, we zijn hier in een protestants land. Dit is een bondgenoot van de Nederlanden.’ Het klonk niet erg overtuigend.

Voorlopig konden ze maar het beste gaan slapen.

Voor de tweede keer in hun leven zaten Ezra en Rodrigo in een gevangenis.

Rodrigo was het eerste op. Bij het eerste ochtendlicht zag hij de Eenhoorn van schipper Mayer. Maar wat was dat? ‘Kom eens kijken!’ Ezra en Jacob stapten van hun harde bedden. Gedrieën stonden ze op de bank. ‘Hij vaart

[p. 166]

weg,’ zei Jacob geschrokken en verbaasd. ‘Met al ons brood,’ zuchtte Rodrigo. Ezra begon te huilen. ‘Zo komen we nooit in Amsterdam.’ Verslagen tuurden ze het schip na. Buiten de deur klonk gerammel van sleutels. Een zwijgzame soldaat beduidde de gevangenen mee te komen. Achter elkaar liepen ze het kasteel door. Via een binnenplaats kwamen ze in een kantoortje waar dezelfde sergeant van gister op hen wachtte. Jacob begon meteen op luide toon te schelden in een soort fantasieduits, dat heel goed begrepen werd. ‘Wij eisen een betere behandeling. Ik ben koerier van prins Maurits. Ik zal dit aan mijn prins melden. Dit is een schandelijke behandeling. Ik wens onmiddellijk de keurvorst te spreken.’ De sergeant deed zijn mond open om terug te schelden, maar Jacob gaf hem de kans niet. ‘Breng mij meteen bij de keurvorst, ik eis het in de naam van prins Maurits.’ Wat ze zouden doen kon hem nu niets meer schelen. Hij was razend. De onderofficier lachte gemeen. ‘Dat kan gebeuren, daar is al rekening mee gehouden.’ Een ruiter meldde zich in het kantoortje. De sergeant wees op de drie gevangenen. Ze moesten met de ruiter mee. Buiten stonden er nog twee. De een tilde Ezra achter zich op het paard, de ander nam Rodrigo. Jacob moest bij de aanvoerder van het drietal plaatsnemen. Ze klemden zich stevig vast aan de mannen, die in galop het kasteel verlieten en de weg naar Heidelberg insloegen.

Het werd een urenlange verschrikking. Geen van drieën waren ze gewend paard te rijden. De ruiters reden aan één stuk door tot ze in Heidelberg waren. Onderweg zeiden ze geen woord. Pas in Heidelberg kregen de gevangenen iets te eten. Ze werden meteen weer opgesloten. De cipier doorzocht hun kleding. Hij vond de ring, die Rodrigo om zijn hals had hangen. De man wilde de ring afpakken. Jacob duwde de cipier ruw weg. Hij schold zoals hij Anna had horen schelden, alleen deed hij het nu in het duits. Dat wil zeggen, hij dacht zelf dat het duits was. Het werkte wel. De cipier verliet achterwaarts lopend de cel, hij sloot snel de deur.

In deze cel geen bedden, alleen een hoek waar ze op wat planken konden slapen. Vermoeid ging Jacob er op liggen.

Hij hield zijn hand onder zijn kleren op de brief.

Ze moesten die sultan een goeie postduif geven, dat zou eenvoudiger zijn. Ezra kwam bij hem zitten. ‘We komen er wel weer uit Jacob,’ zei ze troostend. En spottend voegde ze eraan toe: ‘Het is toch een protestants land, een bondgenoot.’