De brief van de sultan

[p. 161]

29. Julien en Martha

De bakker zag ze al spoedig. Hij stuurde de jongen die hem hielp naar buiten. Jacob was al bang dat hij hen weg kwam jagen, maar ze werden juist binnen gevraagd. Ezra kon haast niet meer overeind komen. Ze was zo moe, moesten ze nu alweer verder? Ze wist nauwelijks wat er met haar gebeurde. Jacob en Rodrigo tilden haar op en droegen haar naar binnen. De bakker lachte hun vriendelijk toe. Hij zette ze op een bankje bij de muur en gaf ze elk een vers broodje. De jongens beten er gretig in, Ezra was te moe en te ziek om te eten. De bakker en zijn knecht werkten door. ‘Al vroeg op pad,’ riep de bakker opgewekt in het frans. Jacob begreep er niets van. Rodrigo zag wel kans met de bakker te praten. Hij begreep het frans zo'n beetje en de bakker snapte zijn mengelmoesje van italiaans en portugees. Ezra leunde tegen Jacob aan. Hij hield haar het broodje voor. ‘Je moet eten, Ezra.’

Zij antwoordde niet, ze hing slap tegen hem aan. Wat was er met haar? De bakker zag dat ze ziek was. ‘Wat is er met hem? Heeft hij iets?’ Rodrigo gebaarde dat ze het niet wisten. Hij stootte Ezra aan, ze viel bijna van de bank. De bakker schoot te hulp. Hij tilde Ezra op en keek naar haar bleke gezicht. ‘Dat is niet best,’ mompelde hij. ‘Lucien, roep je moeder.’ De jongen holde via een deurtje achterin de kelder naar boven. Even later kwam hij terug met een dikke vrouw. ‘Martha,’ zei de bakker, ‘dit kind is ziek. Is er een bed voor hem?’ De vrouw boog zich over Ezra heen. Ze keek bezorgd. ‘Trude en Hilde moeten zo opstaan,’ zei ze, ‘hij kan wel in hun bed. Breng hem maar boven.’

Rodrigo en Jacob konden nauwelijks volgen wat er gezegd werd. Ze liepen wat hulpeloos achter de bakker aan, die Ezra over een stenen trapje naar boven droeg. Het meisje merkte er niets meer van. In het woonhuis moesten ze nog een trap op. Ze zagen nog juist hoe de bakkersvrouw twee slaperige dochters van een jaar of vijftien uit hun bed joeg. De beide meisjes moesten meteen water warm maken en een waskuip klaar zetten. Martha kleedde Ezra uit. ‘Het is helemaal geen jongetje,’ zei ze verbaasd. Rodrigo probeerde het uit te leggen, maar de kordate vrouw zette allebei de jongens de kamer uit. ‘Geen jongens bij de meisjes,’ zei ze in het duits. Ditmaal was het Jacob, die de vreemde taal begreep. Hij probeerde ook nog iets te zeggen, maar kreeg geen kans. De dochters van de bakker riepen

[p. 162]

hen in de keuken. Daar was het warm. Kleumerig zaten de jongens bij het vuur.

De meisjes brachten het warme water naar de kamer waar Martha met Ezra bezig was. Ze wasten het zieke kind en trokken haar schoon nachtgoed aan. Eindelijk kon ze slapen, gewassen, in een warm bed.

Martha bemoeide zich nu met de jongens. Ze wilde weten waar ze vandaan kwamen en waar ze heen gingen. Jacob gaf vage, ontwijkende antwoorden. De andere kinderen van de bakker en zijn vrouw kwamen een voor een naar de keuken. Er kwam geen eind aan. Twaalf kinderen hoorden in dit gezin, van een baby in de wieg tot de grote jongen die in de bakkerij werkte. De oudere meisjes hielpen allemaal in de huishouding. De bakker kwam naar boven, hij maakte ook een praatje met zijn ongewone gasten. Jacob en Rodrigo hadden moeite hun ogen open te houden. Toch begon Jacob langzamerhand iets meer te begrijpen van het bakkersgezin. De bakker zelf stelde zich voor als Julien. Hij sprak frans, zijn vrouw Marhta sprak duits en onderling gebruikten ze een mengtaaltje.

Julien stelde de kinderen voor, voorzover ze op dat moment in de keuken waren. De drie zonen hadden franse namen, naast Lucien die bij zijn vader in de bakkerij werkte waren dat Maurice en Antoine, kleine jongens van een jaar of zes. De negen meisjes hadden allen duitse namen.

Jacob kon het allemaal niet goed volgen, Rodrigo sliep bijna. Bij het eten zag Jacob dat ze geen kruis sloegen. Tot zijn grote opluchting hoorde hij dat ze in een protestants gezin terecht waren gekomen. Eindelijk kon hij tenminste op dat punt vrijuit spreken. Toch bleken Julien en Martha ook op godsdienstig gebied een wonderlijke twee-eenheid: Lucien was hugenoot en Martha luthers.

Jacob had ook moeite zijn ogen open te houden.

De vrouw zag het.

Ze zorgde ervoor dat de jongens zich konden wassen en daarna werden zij ook in bed gestopt.

Laat in de middag werden ze pas weer wakker.

Rodrigo vroeg meteen hoe het met Ezra ging.

Martha keek bedenkelijk. Ezra was erg ziek. Ze leek heel klein in het grote bed. Ze sliep nog steeds. Ze had koorts. Voorlopig lieten ze haar maar slapen.

De jongens aten met het grote gezin van Martha en Julien mee. Ze kregen een slaapplaats op zolder, Ezra behield het grote bed. De meisjes sliepen tijdelijk op de grond.

[p. 163]

Dagenlang lag Ezra ziek op bed. Iedereen was erg vriendelijk voor haar. Ze kreeg goed eten en veel rust en daar knapte ze van op. De jongens hielpen intussen de bakker om iets terug te kunnen doen. Jacob vertelde dat ze naar Holland wilden. Julien raadde hem aan met een schip mee te varen. Hij kende wel schippers die de Rijn afvoeren. ‘Verderop naar het noorden ligt het gebied van Paltsgraaf Frederik IV, dat is een protestants land, daar kun je veilig reizen. Vanuit de Palts varen er regelmatig schepen naar de Nederlanden.’ Het leek een goed idee. Maar eerst moest Ezra beter zijn. Door Martha's goede zorgen knapte ze wel snel op, maar ze was toch nog veel te zwak om te reizen.

De hartelijke bakker scheen het helemaal niet erg te vinden, dat zij zo lang bleven. ‘Waar er veertien te eten hebben is er ook genoeg voor zeventien,’ zei hij. Hij hield wel van drukte.

Twee weken bleven ze bij Martha en Julien. Twee weken waarin ze helemaal opgenomen werden in het gezin van de bakker. Ezra had alweer het hoogste woord, al kon ze maar met moeite begrijpen wat Martha allemaal zei. Martha wilde haar meisjeskleren geven van de dochters, maar daar wilde Ezra niets van weten. Zodra ze weer beter was trok ze haar oude kleren weer aan. Die waren wel schoon en versteld intussen.

Begin augustus 1602 verlieten de drie reizigers Straatsburg. Julien had een plaatsje voor ze gevonden op het schip de Eenhoorn van schipper Karl Mayer. Met hem zouden ze naar Keulen kunnen varen. En Keulen... dat was al een heel eind in de goede richting. Ze hoefden de schipper niet te betalen, maar ze zouden ook alleen vervoer krijgen, eten was er niet bij. Dit losten Martha en Julien op door een hoeveelheid voedsel in te pakken waar een weeshuis wel veertien dagen mee voort had gekund.

Op een druilerige ochtend verlieten ze de bakker en zijn vrouw. Het hele gezin bracht hen weg tot bij de rivier, waar Mayer al klaar lag. De schipper hees het zeil en voor de stroom voeren ze weg. De laatste etappe?