De brief van de sultan

[p. 153]

27. Vlucht

In de maand juli reisden ze verder naar het noorden. Ze waren definitief uit de bergen. Op karren reden ze door het golvende heuvelland van Franche Comté. Dat wil zeggen, Anna en Ezra reden, de anderen liepen. Op de wagens was weinig plaats meer, nu alle wapens en bagage er op lagen.

De wegen waren redelijk goed begaanbaar. Bovendien trok niet meer iedereen in één lange rij achter elkaar. De generaal had hier zijn leger in vier groepen opgedeeld die langs vier routes noordwaarts trokken naar een verzamelpunt bij Luxemburg. Op die manier was het eenvoudiger op de verspreide etappeplaatsen voor voldoende voedsel te zorgen. Voor de paarden hoefden ze niet veel te doen, er was overal genoeg gras en het leger vorderde zo langzaam dat er elke dag genoeg tijd was om te grazen. Soms stonden ze een dag op dezelfde plek. Zoals op 15 juli. Ze waren toen in de buurt van Besançon.

Tijdens die rustdag werd de kapitein ziek. Hij had koorts en klaagde over pijn in de buik. Een legerarts keek ernstig, gaf vies smakende poeders en verdween weer. Umberto merkte dat zijn kapitein helemaal niet beter werd van de poeders.

‘Kapitein,’ zei hij, ‘zal ik een wonderdrank voor u maken?’ De kapitein kreunde. ‘Wat voor drank?’

‘Een wonderdrank kapitein. Ik ben er zelf beter van geworden, toen ik de hemelpoort al open zag gaan.’ ‘Oh, oh,’ kreunde de kapitein. ‘Was dan meteen doorgelopen schavuit. Voor jou gaat de hemelpoort nooit meer open. Oh, oh, loop naar de hel waar je thuis hoort.’

Uit deze vriendelijke en bemoedigende woorden begreep Umberto dat het hoogste tijd was om zijn geliefde kapitein te redden. Hij ging naar Jacob en vroeg om een grote kan wonderdrank. Jacob was wat verlegen met dat verzoek.

‘Wat moet je daar mee?’ vroeg hij achterdochtig. ‘De kapitein is ziek, we moeten hem genezen.’ Ezra hoorde dit. Ze wenkte Jacob. ‘Laten we maar weer iets maken,’ fluisterde ze. ‘Vorige keer heeft het ook goed gewerkt.’ Jacob aarzelde nog. ‘De kapitein is minder sterk, het kan wel misgaan.’

‘Als je niets doet gaat het ook mis, kom mee.’ Net als de vorige keer plukte Ezra op goed geluk wat planten, kookte er een soepje van en mengde dat met veel wijn. Trots liep Umberto ermee naar de zieke.

[p. 154]

‘Kapitein, hier is de wonderdrank. Dit moet u helemaal opdrinken.’ De man voelde zich zo beroerd dat hij elk drankje wilde slikken om beter te worden. Om helemaal op te knappen nam hij gelijk ook maar alle poeders van de dokter.

De uren daarna leed hij helse pijnen.

Hij kroop over de vloer van ellende, vervloekte Umberto en alle toverdranken van de wereld. In de nacht liet de kapitein een geestelijke komen, hij was er zeker van dat hij dood zou gaan.

Umberto was steeds in de buurt.

Wat moest hij doen? Samen met de priester legde hij de zieke weer op zijn bed. De priester praatte rustig en dat kalmeerde de lijdende kapitein. Hij viel zelfs in slaap.

De volgende ochtend was de pijn weg. De arme man was danig verzwakt, maar hij had in ieder geval de behandeling overleefd. Umberto rekende op de dankbaarheid van zijn chef. Dat pakte anders uit. Zodra de kapitein enigszins op krachten was gekomen, liet hij Umberto verschijnen en vroeg bars: ‘Wie die drank klaargemaakt?’

‘Ik, signor capitano,’ zei Umberto stralend.

‘Dat is onmogelijk ezel,’ bulderde de kapitein. ‘Daar ben je veel te stom voor. Iemand anders heeft dat gedaan. Iemand die mij wilde vergiftigen. Wie heeft je dat gif in handen gegeven?’

Bevend vertelde Umberto dat Jacob de drank gemaakt had. Hij herinnerde de kapitein aan zijn eigen wonderbare genezing en noemde de geheimzinnige brief van Jacob.

Toen de kapitein iets hoorde over een brief met oosterse tekens boog hij zich belangstellend voorover. Umberto moest driemaal opnieuw vertellen hoe die brief er uit zag en waar hij die gezien had. In die gebogen houding overviel hem opnieuw een hevige maagkramp. Kreunend rolde hij op zijn bed. ‘Laat die jongen vanavond bij mij komen met de brief,’ zei de kapitein. Umberto boog en vertrok. Anna was erbij toen Umberto aan Jacob zei, dat hij 's avonds met zijn brief bij de kapitein moest komen. Ze zag dat Jacob verbleekte van schrik. ‘Goed, eh goed,’ stamelde hij. Hij zocht Rodrigo en Ezra op. ‘We zijn verloren,’ steunde hij. ‘Umberto heeft de kapitein verteld over de brief.’ De beide anderen waren sprakeloos. ‘Ik moet hem vanavond laten zien.’ ‘Kunnen we geen vervalsing maken,’ stelde Ezra voor. ‘Onmogelijk, we hebben niet eens een ganzeveer en inkt. ‘Zulke letters kunnen we helemaal niet namaken.’

‘We kunnen het toch proberen.’

Jacob antwoordde niet eens meer.

[p. 155]

Ineens stond Anna achter hem. ‘Zeg nu maar eerlijk wat er met jou is Hollander,’ zei ze zacht.

Jacob sprong opzij, keek haar verwilderd aan.

‘Hoe... hoe weet jij... ik ben...’

‘Rustig nou maar,’ suste Anna. ‘Vertel mij eerlijk wat er is, dan kan ik je misschien helpen.’

Ezra en Rodrigo keken gespannen toe. Zouden zij het zeggen? Jacob keek Anna aan. Hij aarzelde nog.

‘Kom schiet nou maar op,’ drong ze aan. Als we nog iets moeten doen, hebben we niet veel tijd. Jij bent een Hollander. Dat heb ik al gezien toen jullie bij ons kwamen. Ik heb lang genoeg in dat waterland bij het leger gediend om te weten hoe jullie er daar uitzien. En als ik me niet heel erg vergis ben je nog een vijand ook. Jij hoort bij de rebellen, waar of niet?’

Jacob keek op. ‘Ik ben een dienaar van de prins,’ zei hij fel.

‘Wij noemen dat rebellen,’ zei Anna rustig. ‘Opstandelingen tegen de koning en de kerk. Maar goed, dat kan jij ook niet helpen, je bent gewoon aan de verkeerde kant geboren. Waar het om gaat is: Watdoejij hier en wat is dat voor brief?’

‘Ik breng een brief naar de prins van Oranje,’ zei Jacob zacht. ‘En van wie komt die brief?’

‘Ik kreeg hem in Venetië,’ zei Jacob ontwijkend.

‘Dat vraag ik niet. Laat hem eens zien.’

Jacob haalde de brief van de sultan tevoorschijn.

Anna keek er aandachtig naar. ‘Italiaans kan ik lezen, maar dit snap ik niet. Wat is het, turks?’

Jacob knikte.

‘Heilige moeder Gods, sta me bij,’ zuchtte Anna. ‘Ze maken het steeds gekker in hun stomme oorlogen. Nu sturen ze al kinderen met geheime brieven door heel Europa. Weet je wat er met je gebeurt als je hiermee gepakt wordt?’ Ze gaf de brief terug. Jacob knikte en borg hem weer weg. ‘Dan hangen ze me op,’ zei hij rustig. ‘Dat zegt hij alsof hij om een boterham vraagt,’ riep Anna uit. vertwijfeld hief ze haar handen ten hemel. ‘Weet jij wat dat betekent? Heb je ooit iemand op zien hangen?’ ‘Nee,’ zei Jacob.

‘Dan hoop ik dat je het nooit zal hoeven zien.’

Ze zwegen.

Ezra wilde iets zeggen, maar Anna was haar voor.

‘Jullie moeten hier weg. Zo vlug mogelijk. Heb je geld?’

Jacob knikte. Hij had nog een flink deel van zijn reisgeld over. Rodrigo zei niets. ‘Vanavond zullen ze je pas missen. Dan moeten jullie alle drie al een flink eind hier vandaan zijn. Ga naar het oosten en volg de Rij n. Je komt dan

[p. 156]

vanzelf in de Nederlanden. Laat je op spaans gebied overdag zo weinig mogelijk zien, volg de kleine paden en verberg je als er soldaten zijn. Jullie lopen nu rustig het kamp uit. Onopvallend, alsof je gewoon een eindje gaat wandelen. Zeg niets tegen Umberto, die is te stom om zoiets te begrijpen. Ga nu kinderen.’

Ze omhelsde ze alle drie. Vooral Ezra drukte ze lang tegen zich aan, huilend. ‘Mijn lieve, kleine dochtertje, zal ik je nooit meer zien?’ Ezra huilde ook. Voor ze weg gingen droogde Anna onhandig hun tranen. ‘Ze moeten niets aan jullie zien. Het is een gewone wandeling. God sta je bij kinderen. Ga nu.’ Ze liepen de hut uit zoals Anna gezegd had. Zonder bagage, zomaar een wandeling buiten het kamp. ‘Jij moet vanavond bij de kapitein komen hè?’ riep de schildwacht. ‘Oh, dat heeft niets te betekenen,’ riep Jacob luchtig terug. ‘Gewoon een vriendelijk praatje.’ De schildwacht lachte: ‘Dat moet ik nog zien.’