De brief van de sultan

[p. 133]

23. In de bergen

In Turijn bleven ze een dag staan.

Het was een prachtige stad, maar ze kregen niet veel tijd om rond te kijken. Alles moest van de karren op muilezels geladen worden. Grote beesten, zo groot als een paard, maar met lange oren als een ezel.

Zwijgzame bergbewoners uit Savoye begeleidden de dieren.

In de tros waren er, die met karren de pas van Mont Cenis over wilden trekken. De vivandero was een van die mensen. Hij voelde er niets voor zijn hele voorraad over tientallen muilezels te verdelen. Hij zou geld moeten uitgeven om die beesten te huren en hij kon nooit goed het oog houden op zo'n lange rij muilezels.

Het leger mocht dan goed gedisciplineerd zijn, hij wist dat de soldaten toch nooit te vertrouwen waren. Een vivandero moest goed oppassen; als ze hem konden bestelen zouden ze het zeker doen.

Rodrigo ontdekte al gauw dat de vivandero allerlei lekkers te koop had. Het geld brandde hem in de zak. Ezra en Jacob zeiden wel dat ze zuinig moesten zijn, maar het eentonige menu van de etappeplaatsen verveelde Rodrigo al gauw. Hij was vaak bij de wagens van de vivandero te vinden en kocht er telkens iets.

Op de dag, dat de lange stoet de bergen introk, was het stralend weer. Een onafzienbaar lange rij mensen en lastdieren trok over de steeds smaller wordende weg omhoog. Het gebergte was hoog, het leek vrij dichtbij, maar het duurde toch uren voor ze een beetje hoger kwamen. Al die tijd leken de puntige bergen met hun witte toppen op dezelfde afstand te blijven.

Voor haar afdelinkje had Anna tien muilezels bemachtigd. Umberto liep voorop met twee dieren, daarachter volgden Jacob en Rodrigo, daarna Savoyers met telkens twee muildieren en tenslotte Anna en Ezra.

De beide jongens hoefden elk maar één muilezel aan een touw mee te leiden. Ze droegen nu wel speciale bagage: alforias, een soort rugzak, zoals die in het spaanse leger gebruikt werden.

Achter het groepje van Anna en Umberto volgde weer de tros. Een veel langere rij nu, omdat iedereen moest lopen. De meisjes en de vrouwen zongen en lachten naar de mannen, die aan de kant van de weg toekeken. Naarmate ze moesten klimmen hield het gezang op. Op het laatst hoorde

[p. 134]

je alleen nog maar het geluid van de hoeven en van de duizenden voeten op het stenige pad.

Meer dan tienduizend mensen waren er zo op weg met hun rij- en lastdie- ren. Ruim achtduizend soldaten en in de tros nog eens twee- of drieduizend mensen. De voorhoede was al de bergpas over, toen de achterhoede en de tros nog aan de beklimming moesten beginnen.

In de loop van de dag werd het bewolkt.

Grote grijze wolkenmassa's onttrokken de heldere bergtoppen aan het oog. De wolken zakten steeds lager. Het begon te regenen.

Het pad werd glibberig.

Behoedzaam voortstappend gingen de muildieren rustig verder. Hun geleiders werden doornat. Er stak een koude wind op, die de natte kleding tegen het koude lichaam deed plakken. Het werd een zware tocht.

Gebogen onder hun rugzakken stapten Jacob en Rodrigo voort. Stap voor stap omhoog. ‘De bergen zullen moeilijk zijn’, had van der Mijle gezegd. Jacob voelde het.

De muilezel, die hij aan een touw meevoerde, volgde rustig. Het beest was de bergen gewend en de ontberingen die daar bij hoorden.

Rodrigo at voortstappend een doorweekte koek die hij uit zijn jaszak haalde. De rugzak werd met elke stap zwaarder. Hij had moeite om op het gladde pad overeind te blijven. Door de vele paarden en muildieren vóór hen, was er al heel wat verse, dampende mest op het pad gedeponeerd. Duizenden voeten en hoeven trapten alles dooreen tot één glibberige massa van modder en mest.

Ezra droeg slechts een lichte tas. Ze stapte dapper door, drijfnat en verkleumd. Anna was onvermoeibaar. Ze was wel wat gewend. Al meer dan twintig jaar trok ze met het leger mee, zomer en winter. Umberto liep ook onverstoorbaar door. De dikke korporaal was bijzonder sterk. In een bedaard tempo stapte hij verder, schijnbaar niet gehinderd door regen, wind en kou.

Boven op de bergpas sneeuwde het. Sneeuw, die eerst nog smolt onder de voeten, later dikkere vlokken. Er bleef een plakkerige laag op het pad liggen. Sneeuw vormde een harde, gladde klont onder schoenen en laarzen.

De paarden kregen het heel moeilijk. De ruiters liepen naast hun rijdieren, voorzichtig voortglibberend. De muilezels op hun ranke benen stapten moeiteloos voort, voorzichtig de juiste plekjes op de weg zoekend.

Tijdens de afdaling werd het weer steeds slechter. Het was moeilijk de weg te zien. Het werd donker.

[p. 135]

Jacob viel tweemaal kort na elkaar. Hij gleed gewoon onderuit op de steeds gladder wordende weg. Het was bitter koud. Bij de tweede val voelde Jacob een snijdende pijn in zijn rug. Met moeite kwam hij overeind. Zijn rugzak lag op de weg. De muilezel, die hij meevoerde, stond geduldig stil. De hele lange rij daarachter kwam ook tot stilstand.

Jacob voelde, dat hij de zware rugzak nooit meer van de grond zou krijgen. Hij ging er op zitten en gleed langzaam het pad af, remmend met zijn hakken. De muilezel volgde geduldig. Rodrigo had ook grote moeite om op de been te blijven. Hij volgde het voorbeeld van Jacob. Af en toe was de weg wat vlakker, dan moest ze een stukje lopen, verder gleden ze naar beneden. Ezra deed dat maar niet. Haar tas was ook iets te klein om er op te gaan zitten.

Het bleef een barre tocht. De sneeuw viel onverminderd. Ze zagen niet meer dan een paar meter van het pad. Vóór en achter klonken af en toe luide kreten. Na een tijdje was er ver vooruit groot rumoer. De hele rij kwam tot stilstand, sneeuw lag dik op schouders en hoeden. Er klonk angstig gehinnik, een schot, toen werd het weer stiller en de rij schoof verder het dal in. Een paar honderd meter verder zagen ze wat er gebeurd was: een paard lag dood onderaan de helling. Het dier was uitgegleden en had niet meer overeind kunnen komen. De ruiter had het ten einde raad maar doodgeschoten, omdat er toch niets meer te redden was.

Even later was er groot gegil en lawaai achter en boven hen. De weg kronkelde met haarspeldbochten het dal in. Een groot deel van de tros was dan ook vrij dichtbij boven hen, toen het ongeluk van de vivandero het hele groepje van Anna en Umberto in gevaar bracht.

Op de gladde weg was het voor de vivandero haast onmogelijk zijn paarden te mennen. Hulpeloos glijdend en slippend kwam hij met zijn karren naar beneden. De voorste wagen mende hij zelf, een paar maal moest hij de kar langs de rotswand laten schuren om niet in de diepte te vallen. Achter hem trachtte een jongen, die bij de vivandero werkte, het tweede span paarden en de kar op de weg te houden. Daarachter kwam de vrouw van de vivandero met de derde kar, een kleinere wagen met één paard. Zij had een aantal vrouwen uit de tros touwen in handen gegeven. De vrouwen hingen achterover in de touwen en remden zo de vaart van het karretje.

De jongen in het midden had het heel moeilijk. Op het fatale moment gleed zijn kar dwars op de weg, kwam weer recht en rolde met grote snelheid op de voorste wagen af. Er naderde een haarspeldbocht, de paarden vielen, de kar gleed door. De jongen sprong er af. Net op tijd, want door het gewicht van de geladen kar werden de paarden hulpeloos meegesleurd over de gladde weg.

[p. 136]

Anna hoorde iets, ze duwde Ezra tegen de rotswand, trok de muilezels naar zich toe en gilde: ‘Umberto, allemaal aan de kant, tegen de rots aan. Het was net op tijd. Met donderend geraas kwamen de kar en de paarden de helling afrollen. In de haarspeldbocht vielen ze vlak achter de eerste kar van de vivandero over de rand van de weg naar beneden. Met grote keien en dikke wolken sneeuw vielen ze over het lager gelegen weggedeelte heen nog verder in de diepte. Bij de groep van Anna was niemand geraakt, ook de rotsblokken verwondden niemand. Jacob zag de kar en een kluwen van tuig, paardebenen en -lijven over zich heen de diepte in tuimelen. De rotswand waar ze tegenaan gedrukt stonden beschermde hen. Tien meter lager sloeg de hele vracht op de rotsen te pletter. Wijnvaten braken open en kleurden de sneeuw rood, van de paarden was niets meer te zien.

Geschrokken staarden ze in de diepte.

‘Vooruit, verder lopen’, commandeerde Anna met rauwe stem.

‘Met stilstaan komen we er niet.’

Laat in de avond kwamen ze in Modane aan.

Iedereen was uitgeput. Ze hadden het gehaald.

Maar wat nu? Waar zouden ze slapen? Er waren te weinig huizen om alle uitgeputte troepen onderdak te geven. Dit ondanks het feit, dat een groot deel van het leger ver voorbij Modane de nacht doorbracht. De verdeling van de weinige huizen was slecht geregeld. Anna zag een boerderijtje iets opzij van de weg. Dat was een goede plaats om te slapen. Er was nog iemand die dat boerderijtje opmerkte: een oudere vrouw in zware laarzen. Zij trok er met de groep jonge vrouwen en meisjes, die zij leidde, vastberaden naar toe. Anna was er eerder. ‘Wat kom je hier doen?’ vroeg ze de oudere vrouw. ‘Slapen,’ zei de vrouw, ‘opzij jij.’

Anna week geen centimeter. ‘Dit huis is vol, zoek maar een ander plekje met je meisjes.’ De vrouw zette een grote mond op, maar Anna bleef onverstoorbaar. Ezra volgde gespannen de ruzie. Zo had ze nog nooit mensen horen schelden. Ze hoopte dat Anna zou winnen. Ze was zo koud, zo hongerig. Als er geen warm onderdak gevonden werd, had Ezra het gevoel, dat ze dood zou gaan.

‘Wij zorgen voor de kapitein, wij hebben recht op dit huis,’ zei Anna.

‘Wij zorgen voor het hele leger,’ snauwde de vrouw. ‘Dan moet je daar zijn,’ zei Anna, ‘die kant uit vind je het leger. Ze zullen jou enje vriendinnen wel warm ontvangen.’

De vrouwen trokken luid scheldend verder.

‘Ziezo, dat ruimt op,’ zei Anna tevreden.

[p. 137]

Het groepje van Umberto en Anna had een dak boven het hoofd. Ze zagen zelfs nog kans aan wat eten te komen.

Jacob en Rodrigo moesten het paard van de kapitein verzorgen, voor ze zelf iets te eten kregen. Daarna nog de laarzen van de kapitein poetsen, zijn kleren schoonmaken, en toen konden ze eindelijk gaan slapen. De rugzakken waren lelijk doorgesleten door het sleetjerijden van de jongens. In het halfduister van de slecht verlichte boerderij verwisselde Jacob hun rugzakken voor betere. Handig pakte hij de inhoud over. Ziezo, ze hadden weer hele spullen. Jacob was niet voor niets een jaar in het leger geweest, hij wist hoe je zoiets regelde.

Met Ezra ging het niet goed. Ze at wel flink, maar ze bleef maar bibberen en trillen. Anna keek het even aan, stapte toen kordaat naar de boerin toe en vroeg heel vriendelijk om een flinke pan heet water. Ze betaalde er voor. Na een uur had de boerin in het woongedeelte, voorin de boerderij, het hete water klaar gezet. Ezra lag al die tijd trillend in het stro, ze kon niet warm worden. Ze wist niet wat Anna aan het doen was. Ze merkte helemaal niet meer zo goed wat er om haar heen gebeurde.

Anna tilde haar op en droeg haar naar voren. Daar mengde ze in een kuip koud water bij het hete water en zonder verder iets te vragen kleedde ze Ezra uit. Ezra verzette zich niet. Anna ontdekte dat ze een meisje was.

‘Als ik het niet dacht,’ mompelde Anna. Ze waste haar stevig met het warme water. Het meisje knapte daar helemaal van op. Wat moest ze tegen Anna zeggen?

Anna vroeg voorlopig niets. Ze droogde Ezra af en gaf haar droge kleren. ‘Waarom reis jij als jongetje?’ vroeg ze daarna streng.

‘Dat leek me... dat leek ons beter,’ zei Ezra haast huilend. ‘En die anderen?’ ‘Oh dat zijn wel jongens, Rodrigo is mijn broer en Jacob... ook.’ ‘Jacob is jouw broer niet, als hij je broer is, ben ik je tante. Wat hij wel is gaat mij niet aan. Zolang anderen jullie verhaal geloven is het mij best. Ik kan wel een geheim bewaren.’ Ze lachte. ‘En wij hebben nu samen een mooi geheim.’ Ezra lachte ook. Anna stopte haar deken in toen ze een goed plaatsje in het hooi gevonden had en Ezra sliep. Ze voelde zich veilig in de bescherming van de goedhartige, sterke vrouw.