De brief van de sultan

[p. 94]

15. De brief van de sultan

Jacob, Rodrigo, Ezra en Josef bleven bij Hendrik van der Mijle, koopman en onofficieel zo'n beetje de nederlandse ambassadeur in Venetië. Met de gemoedelijke van der Mijle konden de kinderen het goed vinden. Zijn snibbige vrouw liepen ze liever niet voor de voeten. Zij zat meestal in een hoge stoel in de voornaamste kamer van het huis. Van daar uit commandeerde ze met schelle stem het venetiaanse personeel. Ze deed dat in het italiaans, maar haar italiaans bevatte zoveel noord-hollandse woorden dat vrouw van der Mijle beter begrepen zou zijn in haar geboortestad Alkmaar dan hier in Venetië. Het personeel begreep haar meestal niet, maar trok zich weinig van haar aan. De huishoudster regelde het werk; zij kreeg haar opdrachten van de heer des huizes.

Josef had nog steeds veel pijn. Er kwam een dokter voor hem. Een lange, magere man, die met dunne vingers heel behoedzaam de wond onderzocht. Hij duwde en kneep en knikte goedkeurend als de patient gilde dat het pijn deed. ‘Een diepe wond, die toch bijzonder goed geneest,’ zei de dokter. Hij wendde zich rechtstreeks tot van der Mijle: ‘U kunt in mijn apotheek een zeer geneeskrachtige zalf kopen en speciale kruidenwindsels. Smeer de wond zeven dagen achtereen dik met zalf in en leg er elke ochtend en avond een nieuw kruidenwindsel op. Laat de patient licht verteerbaar, versterkend voedsel gebruiken. Verder veel beweging, frisse lucht en goede nachtrust.’

De geleerde man ging weg.

Josef keek een beetje sip. Dat leek een hele behandeling te worden. Van der Mijle bekeek de zaak anders. ‘Ziezo’, zei hij, ‘nu weten we in ieder geval dat het goed komt. Die dure zalf en al die andere rommel halen we niet, daar wordt alleen de dokter maar beter van. Jij gaat heel goed eten, dan word je net zo gezond als ik.’ Met welbehagen bekeek hij zijn eigen omvang.

Josef at goed, sliep goed, wandelde bij de haven of zat in het warme voorjaarszonnetje buiten.

Jacob had nog vaak last van hoofdpijn, hij sliep meer dan normaal. Verder was hij wel gezond. Hij wilde graag op reis. Zouden ze blijven wachten op een schip? Jacob vroeg van der Mijle wat die ervan dacht.

[p. 95]

‘Tja, wat zal ik daarvan zeggen Jacob? Het duurt soms een hele tijd voor er weer een schip komt. Als er dan een in de haven is, moet het toch ook wel een schipper zijn die we kunnen vertrouwen. De brief die je weg gaat brengen is zeer belangrijk. Hoe eerder de prins dit bericht in zijn bezit heeft, des te beter het is.’

‘Waar gaat die brief over?’ wilde Jacob weten.

Van der Mijle aarzelde. ‘Het is een voorstel van de sultan aan de prins. Een voorstel dat heel belangrijk kan zijn in onze oorlog tegen Spanje. Eigenlijk moet je er wel iets van weten. Het is niet goed dat je een verre en gevaarlijke reis onderneemt zonder te weten waar je mee bezig bent.’ Hij nam de brief uit een kast en spreidde hem op de tafel uit. Voor de tweede maal zag Jacob de sierlijke krullen, die hij niet lezen kon.

Van der Mijle tuurde naar het geschrift en zei: ‘Eigenlijk komt het hierop neer: Wij strijden tegen Spanje en de sultan is ook voortdurend in oorlog met dat land. Nu stelt de sultan aan prins Maurits voor om elkaar te helpen.’

‘Maar dat kan toch niet!’ riep Jacob uit. ‘De Turken zijn heidenen!’

‘De Turken zijn mohammedaan ja, dat is waar. Maar ze vereren dezelfde God. Voor ons is die godsdienst in zekere zin bijzaak. De prins kan zelf beoordelen of hij er op in wil gaan. Verder moeten de staten-generaal zich ermee bemoeien. Dat komt allemaal later wel. Wij hebben nu deze brief in handen en wij moeten zorgen dat hij in Holland komt. Laat ze daar dan maar beslissen wat belangrijker is: de godsdienst of de staatkunde.

Staten kunnen verdragen met elkaar sluiten Jacob, ook al zijn ze het niet in alle opzichten met elkaar eens. Onze oorlog met Spanje is een oorlog die we moeten winnen. Als we verliezen is het gedaan met de vrijheid, dan is er geen eigen godsdienst meer. De oorlog duurt al heel lang en kost veel geld. Er kan een tijd komen, dat elke bondgenoot welkom is. Maar nogmaals, daar kunnen wij niet over oordelen. Deze brief moet naar Nederland, dat is onze opdracht, dat is jouw opdracht.’

‘De brief van de sultan moet in ieder geval niet in handen van de Spanjaarden komen,’ zei Jacob.

‘Dat moet zeker niet gebeuren. Daarom zou een reis over zee het beste zijn. Toch is het niet onmogelijk om over land te reizen.’ Van der Mijle liep naar een grote wereldbol. ‘Daar ligt Nederland, hier ligt Venetië. Je kunt over gebied van de republiek Venetië reizen tot dichtbij Milaan. Als je vandaar naar het noorden gaat, kun je door Zwitserland naar Bazel. Dan hoef je alleen nog maar de Rijn te volgen om thuis te komen.’

‘Hoe lang duurt dat dan?’ vroeg Jacob.

‘In ongeveer twee maanden kun je in Holland zijn.’

Jacob keek nadenkend naar de globe.

[p. 96]

‘Je zult een goede koerier zijn,’ zei van der Mijle aanmoedigend. ‘Je bent nog jong, je kunt die afstand wel lopen. Het seizoen is gunstig, de winter is voorbij en de grote zomerhitte moet nog komen. We zouden de brief in een stevig leren tasje moeten doen, dat je onder je kleren draagt. Je krijgt reisgeld van mij mee en je krijgt goede schoenen en nieuwe kleren.’

Jacob dacht nog na.

Ezra en Rodrigo kwamen binnen.

‘Het is weer eens wat anders zeeman,’ zei van der Mijle lachend. ‘Ja, maar het is wel een heel eind,’ vond Jacob. Van der Mijle legde de brief weg en ging de kamer uit.

‘Gaan we nog niet naar Amsterdam?’, vroeg Ezra.

‘Daar hadden we het juist over,’ antwoordde Jacob. ‘Er is nog steeds geen schip. Nu zegt van der Mijle dat ik ook kan gaan lopen.’

‘Oh ja!’ juichte Ezra. ‘Dan gaan wij mee!’

‘Naar Amsterdam lopen?’ vroeg Rodrigo.

‘Ja, dat kan wel.’ Jacob wees de route aan op de grote wereldbol. ‘Waar ligt Portugal?’ wilde Ezra weten. Jacob wees het aan. ‘Daar is Faro en zo zijn we gevaren.’

‘Waarom wachten we niet een paar weken?’ vroeg Rodrigo.

‘De brief is belangrijk,’ zei Jacob. Die moet zo snel mogelijk naar Nederland. Dat heeft te maken met de oorlog tegen Spanje. Daarom kan ik niet zolang wachten. De brief moet bij de prins komen en ik ga hem brengen, desnoods lopend.’

‘Als het tegen Spanje is doe ik mee,’ zei Rodrigo.

‘Zij hebben ons Portugal bezet en hun inquisitie heeft ons het land uitgejaagd.’

‘Op mars tegen de inquisitie, tegen Spanje!’ riep Ezra strijdlustig. ‘Lekker lopen, als we maar in Amsterdam komen.’

Ze praatten er nog een tijdje serieus over en gingen toen naar van der Mijle.

‘We willen de brief wegbrengen,’ zei Jacob. ‘Lopend, maar we gaan wel met ons drieën.’

Van der Mijle vond het een goed idee.

Hij liet een kleermaker komen en een schoenmaker. Ze kregen alle drie stevige laarzen om te wandelen en nieuwe kleren. Ezra wilde beslist geen meisjeskleren. Ze moest en zou als jongen reizen. Misschien had ze wel iets anders gewild als Rodrigo niet zo nadrukkelijk gezegd dat ze als meisje moest reizen. Dit was voor Ezra een reden om vast te houden aan haar

[p. 97]

jongensrol. Van der Mijle loste het conflict op. ‘Rokken zijn veel te lastig in de bergen,’ zei hij. ‘Trek jij maar een mooie stevige venetiaanse broek aan Ezra.’

Een paar dagen voor ze weg zouden gaan, liepen Rodrigo en Ezra naar de bankier Duarte Pinto.

Met de ring van zijn vader kon Rodrigo zich bekend maken. De bankier ontving hen hartelijk. ‘De kinderen van de koopman Perreira,’ riep hij uit. ‘Kom toch binnen!’

Hij overlegde met Rodrigo over geldzaken. Ezra moest in een kamer daarnaast wachten. Een verkleed meisje bleef toch maar een meisje en geldzaken waren voor mannen.

Ze wist niet hoeveel reisgeld Rodrigo meekreeg van de bankier en Rodrigo weigerde het haar te zeggen. Hij voelde zich veel belangrijker nu hij over geld beschikte. De bankier had hem als man behandeld. Het werd tijd dat zijn zusje leerde wat haar plaats was.

Samen verlieten ze het huis van Duarte Pinto, Rodrigo heel blij, Ezra mokkend en ontevreden.

Tot haar verbazing ging Rodrigo niet naar het huis van van der Mijle. Hij riep een gondel aan en gaf de gondelier opdracht naar het grote, witte klooster te gaan.

‘Ben je nou helemaal gek geworden?’ riep Ezra uit. Rodrigo antwoordde niet. Ezra zweeg ongerust. Bij het klooster stapte Rodrigo aan wal en liep over het smalle bruggetje naar de hoofdpoort. Daar klopte hij aan en tegen de non die open deed zei hij: ‘Het huis Perreira dankt u hartelijk voor de goede verzorging die u gaf aan de gewonde zoon. Wilt u dit aan de moeder-overste geven?’ Hij overhandigde een klein zakje met enkele goudstukken. Daarna liep hij snel terug naar de gondel en gaf het adres van van der Mijle op.

De verbaasde portierster keek hem na en repte zich toen naar de moeder-overste.

Ezra wist niet wat ze ervan moest denken. Moest ze haar broer nu bewonderen of was hij belachelijk?

‘Een Perreira maakt geen schulden,’ zei Rodrigo zelfbewust. ‘Ze hebben niet alleen de zoon verzorgd,’ zei Ezra.

Twee dagen later waren ze klaar om te vertrekken.

De hartelijke koopman van der Mijle had hen voorzien van alles wat ze nodig hadden: reisgeld voor Jacob, kleding en schoeisel voor allen en zeer veel goede raad.

[p. 98]

Josef zag er gezond uit.

Hij zou spoedig terug gaan naar de herder Milas, op zoek naar zijn geboorteplaats.

Jacob had nog wel eens wat hoofdpijn, maar daar wilde hij niet over klagen. Rodrigo, Ezra en hij wilden nu graag op weg.

De brief van de sultan begon aan het tweede deel van zijn avontuurlijke reis.