De brief van de sultan

[p. 81]

13. De witte stilte

In het klooster bleef Esther overal bij. Ze wilde weten wat er met de jongens gebeurde, hoe erg ze er aan toe waren.

De turkse jongen was bewusteloos door bloedverlies.

De nonnen maakten zijn kleren los en bekeken de wond. Het zag er ernstig uit. Ze probeerden de bloeding te stelpen. Wat voor inwendige verwondingen hij had, kon niemand raden.

Ze legden hem in een soort ziekenzaaltje, in een bedstede met helderrode gordijnen. De muren waren helemaal wit tot aan de bruine houten zoldering.

Rodrigo trilde erg toen zijn hand opnieuw verbonden moest worden. Hij gilde toen de non de lap er afhaalde. De zuster zette hem op een stoel en sprak sussend kalmerende woordjes in het italiaans. Zweet stond in kleine druppeltjes op zijn voorhoofd toen Rodrigo ook in bed gestopt werd. Esther ging op een stoof bij de bedstede staan, schoof het rode gordijn wat opzij en veegde met een natte doek zijn voorhoofd af.

Rodrigo huilde. ‘Hoe moeten we nou bij Duarte Pinto komen,’ zei hij.

‘Dat komt wel goed,’ suste Esther. ‘Ga eerst maar slapen.’

‘Het doet zo'n pijn.’

‘Eerst slapen, dan gaat de pijn ook over.’

Ze deed het gordijntje dicht.

Jacob werd heel voorzichtig op het derde bed gelegd.

Hij was heel bleek. Er zat een dik verband om zijn hoofd. Hij was nog steeds bewusteloos.

Er was een vierde bed voor Esther, maar daar wilde ze niet in. ‘Ik mankeer niets,’ probeerde ze uit te leggen. Dat namen de nonnen ook wel aan. Ze kreeg wel water om zich te wassen.

Ze was nog erg overstuur van wat er allemaal gebeurd was, maar ze hield zich flink. Ze moest nu bij de jongens blijven. Wat er ook gebeurde, ze móest bij de jongens blijven.

De nonnen gingen weg, op één na. Die had kennelijk de opdracht om op de zieken te passen. Misschien moest ze ook wel uitvinden wat er gebeurd was, misschien was ze gewoon nieuwsgierig. In ieder geval begon ze Esther allerlei vragen te stellen.

Esther begreep er de helft niet van. Ze vertelde maar in het portugees over

[p. 82]

de overval en de vechtpartij. Dat portugees was voor de non een onbegrijpelijke vreemde taal, dus ze praatten aardig langs elkaar heen.

‘We komen van het schip De Fortuin, de Fortuna,’ zei Esther.

‘Ah, fortuna! Jullie hebben geluk gehad dat je hier gebracht bent,’ zei de non.

Ze was een vriendelijke vrouw, van top tot teen verpakt in een wit geheel van jurken en schorten en met een breed uitstaande witgesteven kap. Esther merkte dat de non meer vragen over haar zelf ging stellen. Nu was ze erg op haar hoede. Wat wilde die vrouw weten? ‘Mijn broer,’ wees ze. ‘Vrienden,’ zei ze, naar de andere bedden wijzend. Ze bedacht dat de non haar voor een jongetje aanzag. Door haar kleding en door haar korte haar was dat heel begrijpelijk.

‘Hoe heet je?’ vroeg de non.

Pas op, dacht Esther, als ik mijn naam zeg, begrijpt ze dat ik een meisje ben. Als ze weet dat ik een meisje ben, mag ik niet op de zaal bij de jongens slapen, je weet net hoe die nonnen zijn. Ik moet een jongetje worden.

‘Ezra,’ zei ze.

‘Ezra?’

‘Ja, Ezra Perreira, uit Portugal.’

Josef kreunde in zijn slaap. De non ging naar hem toe, schikte de dekens beter en liep langs de andere bedden.

Laat in de middag werd er eten gebracht. Ezra/Esther was de enige die ervan genoot.

Jacob was wel bijgekomen, maar lag nog, stil en bleek, plat op zijn rug. Rodrigo was wat koortsig en at bijna niet.

Josef mocht helemaal niet eten. Hij zou er trouwens niet om gevraagd hebben. De jongen leed hevige pijn. Hij was er slecht aan toe.

Er kwam een andere non, een zwijgzaam type.

‘Ezra Perreira,’ zei de eerste non en ze streelde Ezra/Esther door de haren. Toen Ezra hoorde dat de eerste non het over ‘quatro ragazzi’ had, wist ze genoeg. Eerder in het gesprek had de non steeds ragazzi gezegd als ze het over de jongens hadden, quatro - vier kon ze zo wel begrijpen. Vier jongens zij was ook een jongen.

De andere non knikte en zorgde verder zwijgend voor de zieken.

Ezra vond het al lang goed. Ze deed haar bovenkleren uit en ging in haar eigen bedstede slapen in haar dikke hollandse ondergoed. De non lette niet op haar.

‘Als Jacob en Rodrigo morgen maar beter zijn,’ dacht Ezra. ‘We moeten

[p. 83]

terug naar het schip, anders komen we nooit in Amsterdam.’

Het tasje met de brieven lag onder haar hoofdkussen.

De volgende ochtend was Ezra het eerst wakker.

De jongens sliepen nog. Rodrigo met hoogrode koortskleur, Jacob heel bleek. De turkse jongen zag er akelig uit, hij leek meer dood dan levend.

Verder was er niemand in het zaaltje. Het was doodstil.

Daar hoorde ze een klok luiden.

In de gang klonken zacht-sloffende voetstappen, geruis van wijde gewaden. Even later hoorde Ezra gezang ver weg in het gebouw.

Ze deed vlug haar kleren aan en glipte de gang op. Een lange witte gang met allemaal precies dezelfde deuren. Op haar sokken holde ze de gang door, bleef aan het eind staan en luisterde. Het gezang was nog verder weg. Ezra liep naar links, vond rechts een bredere gang en stond even later achter in een kerk. De witte nonnen waren daar bijeen. Ze zongen heel mooi. Ezra herkende de woorden en de melodie, zo klonk in Portugal de mis ook.

Ze knielde en sloot haar ogen. Zo was het thuis. Met deze muziek was ze opgegroeid. Hier rook het net als in Faro. De muziek ontroerde haar. Tegelijk haatte ze die muziek, die kerk, die mensen levend verbrandde. Ze stond op en holde weg.

In de gang kwam ze een non tegen die haar mee nam naar de keuken. Daar scheen die vrouw te werken. Ze maakte dikke sneden brood klaar, die ze naar een eetzaal bracht waar lage, houten banken aan kale tafels stonden. Terug in de keuken gaf ze Ezra melk en brood. Ze streelde haar hoofd en riep kirrend: ‘Mio caro bambino!’

De ‘caro bambino’ vond het wel goed zo. ‘Als wij vandaag maar weg kunnen.’

Met enige moeite vond Ezra de kamer terug waar de jongens lagen. Daar was nog niet veel veranderd. De turkse jongen lag onrustig met zijn handen om zich heen te graaien. Hij stootte verwarde klanken uit.

Ezra pakte het tasje met de brieven onder haar kussen vandaan en stopte hem dat in de hand. Hij greep het stevig beet, kalmeerde en sliep weer verder.

Er kwam weer een andere non op de zieken passen, maar verder gebeurde er niets. Ezra probeerde nog uit te leggen dat ze terug moesten naar het schip, maar ze werd niet begrepen.

Ze hoopte dat het schip niet zonder hen weg zou varen. Misschien konden ze morgen dit klooster uit.

[p. 84]

Op datzelfde moment liep schipper Blauw heel Venetië af op zoek naar de kinderen. Hij kwam bij de bankier Pinto, die wist van niets. Hij bezocht Van der Mijle, die had niemand gezien. Hij vroeg andere Nederlanders die in Venetië hun kantoor hadden, geen nieuws. Hij vroeg het bij het stadskantoor, bij de havenmeester, overal.

Blauw begreep er niets van.

Hij kon hooguit nog één dag wachten, dan moest hij varen.

In het klooster werd ook over de kinderen gepraat.

De moeder-overste van het klooster overlegde met een priester wat ze nu met die kinderen moest doen als ze beter waren. ‘We kunnen ze hier niet houden,’ zei ze.

De priester knikte. ‘Het kan zijn dat er familie komt om ze op te halen.’ ‘Het zijn buitenlanders.’

‘Buitenlanders hebben ook familie.’

‘Eén heet er Ezra Perreira, het kan nog best zijn dat het een jood is. Die met die gewonde hand is zijn broer. Van de twee anderen weten we nog helemaal niets.’

De priester zei: ‘We moeten afwachten. Houdt u ze vooral hier tot ze beter zijn. Als er niemand komt om ze op te halen en als ze zelf niet weten waar ze thuis horen, laat ik ze wel naar een klooster buiten de stad brengen. Daar kunnen ze werken voor de kost.’

Ezra had alle vrijheid om het klooster te bekijken, maar ze mocht er niet uit. Het gebouw was aan vier kanten omringd door water.

Aan één zijde was een smal bruggetje, maar daar was altijd een portierster, daar kon je niet langs.

Ezra was de lieveling van de nonnen. In de keuken kreeg ze altijd iets lekkers toegestopt, als zo door de gangen huppelde had iedereen een vriendelijk woord voor dat ‘aardige jongetje’.

Ze pikte snel wat italiaanse woorden op, zodat ze zich beter verstaanbaar kon maken. Maar het allerergste was dat ze opgesloten bleven en dat de jongens niet weg konden.

Rodrigo knapte wel aardig op, hij had geen koorts meer, en nu genas zijn hand ook snel. Jacob zat af en toe al rechtop. Het verband was van zijn hoofd af, maar hij was nog erg zwak.

De turkse jongen had tweemaal met Ezra gepraat. Ze wist nu dat hij Josef Yahya heette en dat hij uit Istanbul kwam. Ook was het haar duidelijk geworden dat het tasje veel voor hem betekende, al wist ze nog niet waarom.

[p. 85]

Josef was nog erg zwak, hij at niets. Af en toe had hij koorts, dan riep hij turkse woorden.

Na een week hield Ezra het niet meer uit. Ze moest weten of de Fortuin nog in de haven lag.

Op een middag zag ze een roeiboot bij de keuken liggen.

De keukenvoorraden kwamen over het water aan.

Ezra mocht van de keukennon even in het bootje zitten. Tot schrik van de non roeide ze gelijk zo snel mogelijk weg.

‘Kom terug, kom terug,’ riep de non.

Ezra roeide door.

Ze kwam in een breed water, het Canal Grande.

Vandaar was het eenvoudig, de haven te vinden.

Er was nogal wat wind en dat maakte het moeilijk om goed recht te roeien. Toch zag ze na een tijdje de zuilen met de leeuwen weer. Van De Fortuin was niets te zien.

‘Waar is De Fortuin uit Holland,’ riep ze een paar zeelieden toe. De mannen keken vanaf hun schip naar beneden. De Fortuin?’ Ze herhaalden de vraag naar onzichtbare personen in hun schip. Er kwam een hoofd boven de verschansing uit.

‘De Fortuin is vertrokken,’ riep het hoofd. ‘Eergisteren.’

Verslagen dobberde Ezra op de golven.

Met tranen in de ogen roeide ze terug.

De Fortuin vertrokken. Hoe moesten ze nu in Amsterdam komen?

Toen ze terugkwam bij de keuken had nog niemand haar gemist. Alleen de keukennon wist dat ze buiten het klooster geweest was en zij hield haar mond wel. Ze zou zelf op haar kop krijgen als bekend werd dat Ezra weg geweest was.

Ze zaten gevangen.

Drie zieke jongens en een meisje, dat een jongetje geworden was.

Elders in Venetië zat nog iemand gevangen: Santos Perovia. Hij zat niet alleen in zijn cel. Zijn twee trawanten waren bij hem.

De heren deden niet bijzonder vriendelijk tegen elkaar.

Perovia had de namen van zijn handlangers al bij het eerste verhoor genoemd. De mannen waren opgepakt en hadden meteen uitvoerig verteld dat Perovia degeen was die het plannetje bedacht had. Zij waren maar zielige stakkers, arme Venetianen die door die lelijke Algerijn bij de neus genomen waren.

[p. 86]

De rechter hoorde het allemaal aan en gaf ze alle drie dezelfde straf: drie jaar roeien op de galeien. Als bijzondere gunst kreeg Santos Perovia er nog twee jaar bij: ‘die had hij nog te goed van de vorige keer.’

Een paar dagen nadat De Fortuin vertrokken was, verlieten de drie boeven Venetië, naast elkaar, vastgeketend aan de bank. Met hun drieën trokken ze aan één grote, zware roeiriem.

Het ging eerst nog wat onhandig, maar ze zouden genoeg tijd hebben om het goed te leren.