De brief van de sultan

[p. 73]

12. De brief in gevaar

Santos Perovia was al bijna twee weken in Venetië.

Na de mislukte aanval op Josef en na zijn overhaaste vlucht, was hij veilig hier aangekomen. Hij woonde in een goedkoop zeemanshotel dicht bij de haven. Elke dag stond hij op de kade bij het San Marcoplein, waar de schepen aankwamen, om uit te kijken naar Josef. Zijn paard had hij in Dubrovnik verkocht, het had hem genoeg geld opgeleverd om er de overtocht mee te betalen. In Venetië leefde hij van het reisgeld dat hij van Josef gestolen had.

Het werd hoog tijd dat er iets gebeurde, want de jacht op de brief had hem al zoveel geld gekost, dat hij bijna platzak was. Zijn pistolen lagen onder zijn matras verborgen, daar liep hij liever niet mee rond.

In de vrije, zelfstandige republiek Venetië golden strenge wetten, je kon hier maar beter voorzichtig zijn. De Venetianen waren de baas in een groot deel van het Middellandse Zeegebied. Ze waren trots op de macht en de invloed van hun stad. In die stad zelf moest alles heel goed geregeld zijn. Er waren meer gerechtshoven dan waar ook ter wereld. Perovia wist er alles van. Vijf jaar geleden was hij hier geweest. Hij had toen voor weinig geld mooi zilverwerk kunnen kopen. Gewoon, zoals een eerlijke koopman handelt. En wat was er gebeurd? Hij was opgepakt! Hij, de brave Santos Perovia. Ze hadden hem voor een rechtbank gesleept, waarvan hij zelfs de naam nog nooit gehoord had: ‘De Heren van de misdaden van de nacht’. Die rechters waren speciaal aangesteld om rovers en plunderaars te berechten. Zij beweerden dat hij gestolen goed gekocht had, dat hij een heler was. Hij had natuurlijk volgehouden dat hij onschuldig was. Wekenlang had hij in de gevangenis gezeten, vrezend dat die gekke rechters hem naar de galeien zouden veroordelen. Dat deden ze graag hier in Venetië. Er waren nooit genoeg roeiers voor hun grote galeien, dus werd iedereen die iets misdaan had voor één of twee jaar aan de riemen gezet.

Een belachelijke geschiedenis. Hij had het vonnis niet afgewacht. Zodra hij een kans kreeg was hij gevlucht. Nu, vijf jaar later, zouden ze hem wel vergeten zijn.

Waar bleef die jongen met zijn brief?

Er kwamen twee kerels naar hem toe. ‘Is er al iets te doen?’

[p. 74]

‘Misschien wel,’ zei Perovia. ‘Blijf in de buurt.’

‘We wachten hier al drie dagen,’ bromde één van de twee.

‘Ik wacht al langer,’ antwoordde Perovia geïrriteerd. ‘Ik betaal je toch zeker voor elke dag.’

‘We willen nou wel eens iets doen.’

Santos Perovia reageerde niet. Hij had die kerels gehuurd om Josef te overvallen en te beroven. Het kostte hem handenvol geld. Als die jongen nu maar eens kwam.

Hij zag twee schepen tussen de zandbanken door naar de haven koersen. Het voorste voerde de nederlandse vlag, daar had hij niets aan.

Het achterste leek interessanter: een klein venetiaans schip voorzien van driehoekig zeil en roeiriemen. Hier vlakbij de haven was het zeil gestreken. De hele bemanning van twaalf koppen zat aan de riemen.

Voorop stonden twee personen. Perovia herkende ze, zoals ze daar naast elkaar stonden. Dat moesten ze zijn, die jongen en de Venetiaan waar hij mee reisde. Hij wenkte zijn helpers. ‘Ze komen, de kleinste van de twee moet je hebben. Denk erom: de brieven zijn voor mij; wat je verder vindt kun je zelf houden.’

‘Ze zijn met z'n tweeën, zei één van de kerels aarzelend.

‘Ze hebben niks met elkaar te maken,’ snauwde Perovia. ‘Het is toeval dat ze samen reizen, onze man kun je straks apart te pakken nemen.’

Het nederlandse schip meerde af aan de kade. Er stonden drie kinderen aan de railing. ‘Mogen we in de stad gaan kijken schipper?’ riep de kleinste van de drie. De schipper werd gestoord in zijn werk.

‘We moeten de bankier van mijn vader bezoeken,’ zei de middelste zakelijk.

Aarzelend gaf de schipper toestemming.

‘Ga jij maar met ze mee, Jacob,’ zei hij. ‘Je bent hier al eerder geweest.’ Dat was waar, maar of Jacob Valk nu ook de weg wist in de wirwar van straatjes, steegjes en kanalen van Venetië?

Zodra de loopplank uitgelegd was gingen Jacob, Esther en Rodrigo van boord. Esther danste op de kade. ‘Wat een mooie stenen, wat een hoge huizen! Wat zijn dat?’ Ze wees op twee hoge zuilen waar bovenop gevleugelde leeuwen stonden.

‘Daar worden de boeven terechtgesteld,’ zei Jacob, blij dat hij het antwoord wist.

‘Alleen maar boeven?’

Jacob wist wel waar Esther aan dacht. ‘Alleen boeven, in Venetië mag

[p. 75]

iedereen geloven wat hij wil, net als bij ons in Amsterdam. Alleen zijn ze hier bijna allemaal rooms en bij ons protestant.’

‘Is een protestant ook christelijk?’ wilde Esther weten.

‘Een protestant is nog christelijker,’ lachte Jacob. Hij had nu geen zin om Esther uit te leggen hoe dat zat met ‘roomse dwalingen’ en zo. Daar hadden ze hem vroeger in het weeshuis al zo vaak over aan zijn kop gezeurd. Esther zag trouwens alweer wat anders: het dogenpaleis met een heleboel beelden. ‘Daar woont het stadsbestuur,’ zei Jacob.

‘Wonen ze daar echt?’

‘Nou ja, het is hun kantoor. Hier bedenken ze de wetten voor de hele republiek Venetië.’

‘Dus niet alleen voor de stad.’

‘De stad is de republiek en dan hebben ze nog een heleboel land verderop.’

Esther vond het niet erg duidelijk, maar er was zoveel te zien dat ze niet verder vroeg.

Ze kwamen op het San Marcoplein. Rondom waren stalletjes met koopwaar: fruit, groenten, lappen, sieraden.

Esther bleef bij elk kraampje staan. Ze keek haar ogen uit. Wat een boel spullen. En wat veel mensen.

In hun dikke hollandse kleren vielen ze niet eens zo erg op tussen de vele kleurrijke uitheemse gewaden. Er waren mensen uit alle landen rond de Middellandse Zee en van ver uit Europa. De meeste in hun nationale kleren, met allerlei mantels en hoofddeksels.

Rodrigo werd een beetje ongeduldig. ‘We moeten naar Duarte Pinto,’ zei hij.

‘Daar gaan we heen, laat haar maar even rondkijken.’

Rodrigo liep liever door, hij wist hoelang dat even rondkijken bij zijn zusje duurde. Jacob vroeg een marktkoopman in onbeholpen italiaans waar Duarte Pinto woonde. De man gaf een uitvoerige beschrijving van de route. Jacob begreep het maar half. Gelukkig had Rodrigo ook goed opgelet en hoewel hij geen italiaans sprak, had hij er toch wel iets van begrepen. ‘Dan gaan we maar,’ zei Rodrigo. Maar daar was geen sprake van. ‘We hebben toch geen haast?’ protesteerde Esther. Ze drentelde parmantig naar het volgende stalletje: kettingen, armbanden en ringen, daar kon je uren naar kijken.

‘Als je maar niet denkt, dat je iets mag kopen,’ bromde Rodrigo.

Geduldig liepen de twee jongens achter Esther aan.

Aan de havenkant volgde Santos Perovia aandachtig de bewegingen van

[p. 76]

het kleine venetiaanse schip. Hij herkende Josef nu duidelijk. Perovia bleef in de schaduw van het dogenpaleis, zijn trawanten stonden vlakbij hem. ‘Die kleine moet je hebben,’ fluisterde Perovia. ‘Dat heb je al gezegd,’ gromde één van de boeven. ‘Eerst moet die andere weg.’

Op het schip wees Alessandro trots op zijn mooie stad.

Hij was blij dat ze eindelijk veilig aangekomen waren. Nog nooit was hij zo lang onderweg geweest. ‘Je moet het nu verder zelf maar uitzoeken,’ zei hij. ‘Ik ga met mijn brieven meteen naar het dogenpaleis.’ Hij wees het aan en legde uit dat daar de regering van zijn land zetelde.

‘Waar woont Hendrik van der Mijle?’ vroeg Josef.

‘Dat is heel eenvoudig te vinden. Je loopt rechtuit tot bij de kerk daar, dan ga je linksaf het San Marcoplein op en daar moet je het eerste smalle straatje rechts hebben.’

Ondanks de lange reis en de vele gevaren die ze samen beleefd hadden, namen ze vrij gemakkelijk afscheid van elkaar. ‘Laat nog eens iets van je horen,’ zei Alessandro. ‘Ik ben 's avonds meestal op het San Marcoplein.’ Hij stak snel over naar het dogenpaleis, wuifde nog een keer en was verdwenen.

Onwennig stond Josef op de drukke kade. Hij voelde nog de deining van het schip in zijn hoofd. De drukte overweldigde hem.

Hij voelde of de brief nog goed opgeborgen zat en ging op weg.

Vanuit de schaduw kwamen twee mannen die hem volgden. Op flinke afstand daarachter liep Santos Perovia.

Op het plein keek hij zoekend rond. Het eerste smalle straatje rechts? Welk smal straatje, er waren zoveel smalle straatjes. En hoe rechts? Zo als je aankwam? Of met je rug naar de kerk?

‘Zoekt u iets?’ De man die dit vroeg, trok zijn gezicht in de vriendelijkste plooi. Josef keek wat verschrikt naar deze tamelijk vieze kerel. Hij was door zijn opvoeding aan het hof niet gewend om te gaan met zulk volk. Diezelfde opvoeding had hem wel geleerd zich te beheersen en vriendelijk te blijven. ‘Het huis van Hendrik van der Mijle,’ zei Josef.

‘O signor, dat is moeilijk te vinden. Sta ons toe dat wij u de weg wijzen.’ Josef zag dat er nog zo'n kerel was.

Hij durfde niet te weigeren.

‘U bent een vreemdeling? Dat dacht ik al. Wij hopen dat het u hier zal bevallen. In Venetië zijn alle mensen aardig voor elkaar. Nee, het is helemaal geen moeite. Mijn vriend en ik hadden toch even niets te doen. Het is ons een eer u van dienst te mogen zijn.’

[p. 77]

Zo pratend voerde de man Josef het plein over. Zijn maat liep aan de andere kant mee. ‘Wat voor fooi moet ik zo'n man geven?’ dacht Josef. Hij liep maar mee, hoewel het er helemaal niet naar uitzag dat ze het eerste straatje rechts in zouden gaan.

‘Laten we nou maar eens verder gaan, Esther,’ zei Rodrigo ongeduldig. ‘Weet jij nu nog hoe we lopen moeten, Jacob?’

‘Ja eh...bij de Rialtobrug zei die man geloof ik.’

‘De Rialtobrug?’ Rodrigo stelde de vraag aan een langslopende Venetiaan. ‘Die kant uit, steeds maar doorlopen,’ zei de man en verdween iri de menigte. Jacob, Esther en Rodrigo gingen in de aangegeven richting. Voor hen uit liep een jongen in turkse kleding tussen twee voddig geklede figuren, een van die mannen voerde het hoogste woord.

In de straat naar de Rialtobrug zag Esther dat de turkse jongen tussen de twee mannen ingeklemd werd. Hij kon geen kant meer uit. Hij moest wel meelopen.

‘Wat lopen die mannen gek,’ zei Esther tegen haar broer.

‘Gek? Hoezo?’

‘Nou gewoon, gek. Die middelste wordt gewoon meegeduwd, dat is toch gek?’

‘Ach meid, zeur niet zo,’ bromde Rodrigo.

Josef voelde zich niet op zijn gemak. Die kerels duwden zo raar.

Hij wilde zich losrukken, maar ze pakten zijn armen beet en trokken hem mee, een klein zijstraatje in.

Esther zag dat.

Ze bleef even achter en keek het zijstraatje in.

Daar zag ze dat de twee mannen de turkse jongen aanvielen.

Hij schreeuwde en sloeg wild om zich heen.

Esther gilde.

De jongens bleven staan, draaiden zich om en kwamen naar haar toerennen. ‘Daar, hij wordt geslagen,’ riep Esther.

Jacob rende de steeg in, Rodrigo volgde.

Eén van de overvallers had Josef stevig beet, terwijl de ander snel zijn kleding doorzocht. Hij vond het linnen tasje met de brieven, en sneed de band door waarmee het om Josefs nek hing. Op dat moment sprong Jacob hem op zijn nek. Vechtend rolden ze over de straat. Het tasje met de brieven lag in de goot.

Josef rukte zich los en viel met Rodrigo de andere man aan. ‘Kijk uit,’ gilde

[p. 78]

[p. 79]

Esther. Te laat. De man had een mes getrokken, hij stak wild om zich heen. Josef klapte dubbel op de straat, kermend van pijn, bloed vloeide uit een buikwond.

Ook Rodrigo werd geraakt. Hij staarde verdwaasd naar zijn bloedende hand.

De messentrekker vluchtte de steeg in en verdween. De andere man zag kans Jacob van zich af te gooien.

Met een harde klap sloeg Jacob tegen de muur van een huis. Hij bleef bewusteloos liggen. De boef ontsnapte.

Esther bleef gillen zo hard ze kon.

Overal gingen deuren en ramen open.

Een slager rende zijn winkel uit gewapend met een groot mes. Een dikke herbergier kwam ook te hulp. Te laat. Het gevecht was al voorbij.

Vanuit haar ooghoeken zag Esther een klein kereltje naar voren komen. Hij graaide naar de tas. Ze wist dat het de tas was van de jongen die overvallen was. Niemand mocht die hebben.

Snel stak ze haar been uit en de haastige Perovia viel languit in de modderige goot.

De slager en de herbergier dachten dat Perovia de aanvaller was. Ze sleurden hem overeind en schudden hem door elkaar.

Esther raapte het tasje op en hield het bij zich.

Ze holde naar haar broer. Hij had een lelijke snee in zijn hand. Huilend stond hij midden in de straat.

De straat was vol mensen, die allemaal druk met elkaar praatten.

Een paar vrouwen kwamen met water en lappen aanrennen. Ze verbonden de hand van Rodrigo, terwijl anderen zich met Josef bemoeiden.

Met Josef wisten ze geen raad. Hij lag opgerold, krimpend van de pijn. Jacob was bewusteloos, er kwam bloed door zijn haar.

Huilend liep Esther van de een naar de ander.

Een van de vrouwen had een gondelier gewaarschuwd. Door een klein poortje, tussen twee huizen in, droegen de mensen de gewonden naar de gondel. Esther liep mee. Toen ze omkeek zag ze nog net dat het kleine mannetje door de slager en de herbergier werd weggeleid.

In de gondel werden ze snel naar een klooster gebracht. De nonnen verzorgden de gewonden snel en deskundig.

Esther liep er wat verloren achter aan. Het tasje had ze nog steeds bij zich.

De herbergier en de slager leverden Santos Perovia af bij de ‘Heren van de misdaden van de nacht.’

[p. 80]

Daar sloten ze Perovia eerst maar eens een tijdje op.

Hij kon nu wel bij hoog en bij laag beweren dat hij niets gedaan had, maar dat zeiden ze hier allemaal. De heren zouden zijn zaak morgen of overmorgen wel eens uitzoeken.

Voor het middaguur werd Perovia overgedragen aan de cipier van de gevangenis.

‘Het is net of ik jou ergens van ken,’ zei de cipier.